هراس منطقه از توافق ایران

تحلیلگران مسائل سیاسی برای بررسی و رفتارسنجی مردان سیاست و پیش بینی تصمیمات آنها، نیز برای سنجش میزان تهدیدها و فرصت های تصمیمات سیاسی سطوح مختلف تحلیلی را در نظر می گیرند. سطح داخلی، سطح منطقه ای و سطح جهانی، لایه های درک تصمیمات یک کشور هستند.

در سطح داخلی، مسائلی مانند قدرت اقتصادی، همبستگی سیاسی، مشروعیت هیات حاکمه و در نهایت رضایت مردمی اهمیت می یابد که توان یک دولت به منظور چانه زنی در عرصه جهانی را رقم می زند.

در سطح منطقه ای موقعیت ژئوپولتیک و قدرت کشورهای همسایه در حیطه های نظامی، سیاسی و اقتصادی تعیین می کند که یک کشور تا چه اندازه توان، رشدیابی و توسعه در دنیا را دارد.

در حیطه جهانی نیز مسائل مختلفی همچون تابع بودن از کشورهای بزرگ و همسویی با نظام جهانی سرنوشت ساز است.

ایران در منطقه خاورمیانه قرار گرفته که همچون قلب تپنده نظام جهانی است. وجود منابع غنی نفت و گاز و معادن در این منطقه و نیاز دنیا به انرژی خاورمیانه، همچنین بازار مصرفی ایده ال برای کشورهای توسعه یافته و نیروی انسانی زیاد همچنین قومیت ها، مذاهب و زبان های مختلف در این منطقه فرصت ها و تهدید های بالقوه ای را برای این منطقه به وجود آورده. یکی از کارشناسان نام آشنای، سیاست خاورمیانه را منطقه ای همواره کشمکش زا می نامد. بنابراین فرصت ها و تهدید های منطقه ای در تصمیمگری و سیاست گذاری دولتمردان ما بسیار تاثیر گذار است.

در منطقه کشورهایی مانند ترکیه و قطر و عربستان در مسیر توسعه قرار گرفته و دوشادوش ایران در مسیر پیشرفت گام بر می دارند. این مساله طبیعتا عرصه رقابت بین این کشورها را فراهم می آورد. ترکیه اکنون به دنبال همسویی کامل با اتحادیه اروپاست و برای توسعه نگاهی برون گرا دارد. مسیر پیشرفت خود را در گرو همراهی با اتحادیه اروپا می بینید بنابراین تحریم ایران و موانع تجاری ایجاد شده در مسیر توسعه ایران قطعا به نفع ترکیه تمام خواهد شد به این معنی که می تواند صنایع پیشرفته را به سهولت وارد کند و بازار واردات و صادرات اروپا را به خود اختصاص دهد.

تحریم ایران به معنی محدودیت در تجارت جهانی ایران است که ترکیه می تواند جای ایران در این زمینه را بگیرد مضاف بر اینکه ایران و ترکیه تفاوت های داخلی در اهداف و منابع داخلی دارند که خود مسیر دو کشور را از یکدیگر جدا می کند. مسائلی مانند زبان، مذهب و... از این دست هستند.

قطر و امارت متحده عربی نیز برخلاف ایران به جای تکیه بر توان داخلی به سمت توسعه با محوریت تکیه به غرب حرکت می کنند و در قبال فروش نفت، تکنولوژی وارد می کنند. گرچه تکیه بر توان خارجی در اقتصاد تضمینی برای دوام پیشرفت در اقتصاد نیست لکن در کوتاه مدت می تواند جایگاه یک کشور را در جهان ارتقا بخشد قطر و امارات اکنون به پایگاه جذب جهانگرد در منطقه بدل شده و از این طریق ثروت ملی خود را گسترش می دهند. بنابراین محدودیت ایران در عرصه بین المللی به مفهوم گردش امکانات جهانی به سمت کشورهای دیگر است که قطر از این موضوع استقبال می کند. لکن تاکنون ایران توانسته با تکیه بر راهبردهای رهبر معظم انقلاب مبنی بر توصیه ایشان به تقویت تولید داخلی از مسیر پیشرفت عقب نماند و محدودیت های تحریم را از طریق تکیه بر توان داخلی جبران کرده است.

عربستان نیز کشوری است که خود را به عنوان مرکز اسلام در دنیا معرفی می کند با توجه به بازار مصرفی زیادی که در عربستان وجود دارد این کشور جاذبه فراوانی برای کشورهای غربی ایجاد کرده که منجر به افزایش صادرات کشورهای اروپایی و آمریکا به این کشور شده است. این کشور همواره سعی کرده با افزایش تولید نفت خود، کسری و خلا تولید نفت ایران را جبران کند. عربستان همچنین با ایران بر سر مسائلی چون مذهب و نگرش به غرب اختلاف دارند. بنابراین عربستان نیز چندان تمایلی به خروج ایران از تحریم ها ندارد. گرچه این کشور به لحاظ اقلیمی هوای گرم و خشکی که دارد ظرفیت ترقی و صادرات در زمینه محصولات کشاورزی را ندارد و تنها به نفت تکیه دارد و هرگز پتانسیل ایران در جایگاه جهانی را نخواهد داشت، لکن به دنبال پیشی گرفتن در جایگاه جهانی از ایران است.

نگاهی به اوضاع منطقه ای نشان می دهد این کشورها تحریم ایران را فرصتی برای توسعه خود می دانند و از توافق ایران با غرب هراس دارند چرا که با عنایت به اینکه ایران کشوری چهارفصل است و توان تولید در عرصه کشاورزی را دارد و داری منابع نفت و گاز زیادی است و نیروی انسانی جوان و توانمندی را دارا می باشد به آسانی می تواند به قدرت اول منطقه بدل شود. علی رغم همه موانعی که در منطقه برای اقتصاد ایران وجود دارد هنوز چشم انداز روشنی برای ایران پیش روست و یکی از قدرت های اساسی خاورمیانه است. گرچه نگرش ایران به اقتصاد افزایش تولید داخلی و خودکفایی است و نیک بختی سیاست خود را در گرو تحریم نمی داند لکن رفع تحریم ها مسیر توسعه را هموارتر می کند.