مدتی پیش داخل تاکسی بودم که صحبت از پروژه راه‌آهن کردستان و وعده‌های مسئولان استان درباره بهره‌برداری از این طرح بود. یکی از مسافران گفت سالهاست می‌گویند امسال راه‌آهن افتتاح می‌شود، سه ماه دیگر کار تمام است، نه ۲ ماه دیگر فقط مانده و از این قول‌های الکی می‌دهند. فکر نکنم چشممان به‌قطار بیفتد، همه‌اش حرف و وعده‌ووعید الکی است.
طی چند سال اخیر، این صحبت‌ها را بارها و بارها از شهروندان، دوستان و آشنایان شنیده‌ام و از اینکه پروژه‌های عمرانی، زیرساختی و راه‌سازی در استان ازجمله راه‌آهن همدان - سنندج، با تأخیر چندساله اجرا می‌شود، گلایه‌مند هستند.
نمی‌دانم شاید مردم هم حق‌دارند، چراکه طرحی مانند راه جدید سنندج – مریوان که مصوب سفر رهبری در سال ۱۳۸۸ بود، بعد از ۱۲ سال انتظار، تیرماه امسال به بهره‌برداری رسید و شاید همین، سبب گلایه‌مندی مردم استان باشد. ناگفته نماند اعتبارات بسیار خوبی برای اجرای این پروژه تخصیص یافت و حالا مردم بعد از اتمام آن، با خیالی آسوده‌تر در مسیر سنندج - مریوان که خیلی حادثه‌خیز بود، تردد می‌کنند.
به‌هرحال بحث راه و ایمنی برای تردد، از ضروریات زندگی در دنیای امروز است و کردستان از این لحاظ از میانگین کشوری پایین‌تر است اما طی چند سال اخیر و باهمت مسئولان کشوری و استانی، اقدامات و پروژه‌های مهمی در دستور کار قرارگرفته است.
کردستان در بحث فرودگاه و شبکه حمل‌ونقل هوایی هم تا رسیدن به وضعیت مطلوب، هنوز فاصله زیادی دارد، از طرفی فرودگاه سنندج پتانسیل فرود هواپیماهای غول‌پیکر را ندارد و از سوی دیگر، فرودگاه سقز هم که فاز اول آن سی‌ام تیرماه امسال به بهره‌برداری رسید، هنوز همه بخش‌های آن کامل نشده است.
حالا راه‌آهن، زیرساختی که همواره آرزوی مردم کردستان بوده است، می‌تواند کمبودها در بخش‌های دیگر حمل‌ونقل را تا حدود زیادی جبران و دل مردم این خطه از ایران اسلامی را شاد کند.
ردیف بودجه‌ای پروژه راه‌آهن همدان – سنندج ۱۰ خرداد ۱۳۸۴، در مجلس هفتم مصوب شد و یک روز بعد (۱۱ خرداد) تأییدیه شورای نگهبان را گرفت.
برای اجرای طرح راه‌آهن همدان - سنندج تا سال ۱۳۹۷ فقط ۵۰ میلیارد ریال هزینه شده بود اما طی ۲ سه سال اخیر حدود ۲۰ هزار میلیارد ریال به آن تخصیص یافت که نشان از عزم حاکمیت برای به سرانجام رساندن این پروژه زیرساختی مهم داشت.
طی یک سال اخیر چندین بار بازدید استاندار کردستان از پروژه راه‌آهن همدان – سنندج را پوشش دادم و مدام خبری از ادامه و جدیت در کار و وعده پایان این پروژه مهم منتشر می‌شد اما اجرای طرح همچنان با فراز و نشیب ادامه داشت.
در سفر هشتم تیرماه امسال وزیر راه و شهرسازی وقت به کردستان و در آیین بهره‌برداری از جاده جدید سنندج - مریوان (تیژتیژ-گاران)، آقای اسلامی اظهار امیدواری کرد که پروژه راه‌آهن همدان - سنندج تا قبل از پایان دولت دوازدهم به بهره‌برداری برسد اما این وعده عملی نشد.
استاندار کردستان اما این بار ۲۹ شهریور و در بازدیدی دیگر از این طرح، وعده پایان ریل‌گذاری را تا ۱۵ مهرماه داد و این قول بالاخره با چند روز تأخیر در ۲۰ مهرماه عملی و آیین و جشن پایان ریل‌گذاری این پروژه و اتصال سنندج، بیست و سومین مرکز استان به شبکه ریلی سراسری با حضور معاون وزیر راه و مدیرعامل شرکت ساخت و توسعه زیربناهای حمل‌ونقل کشور برگزار شد تا رویای مردم کردستان برای شنیدن صدای سوت قطار، به واقعیت نزدیک‌تر شود.
بنا به گفته خیرالله خادمی، راه‌آهن همدان - سنندج تنها پروژه‌ای است که در هیچ سطحی، از بالاترین سطح در نظام، یعنی از رئیس‌جمهوری و دستگاه قضایی گرفته تا سطوح پایین‌تر آن در وزارت راه و شهرسازی، هیچ‌گونه مخالفتی برای اجرای آن وجود نداشته است. این گفته معاون وزیر راه و مدیرعامل شرکت ساخت و توسعه زیربناهای حمل‌ونقل کشور، حس خوبی در شرکت‌کنندگان حاضر در آیین اتمام ریل‌گذاری ایجاد کرد.
شناسنامه راه‌آهن همدان - سنندج
طول خط آهن تهران - همدان - سنندج ۴۲۰ کیلومتر است که مسیر تهران تا همدان به طول ۲۷۰ کیلومتر به بهره‌برداری رسیده است و از ۱۵۰ کیلومتر طول خط ریلی همدان - سنندج نیز ۶۴ کیلومتر از آن در حوزه استان همدان واقع‌شده و از شهر بهار و لالجین عبور و به استان کردستان منتهی می‌شود.
تاکنون برای این پروژه ۲۰ هزار میلیارد ریال هزینه شده و شامل سه قطعه و از سمت همدان به سنندج دارای هفت ایستگاه بهار، آق‌بلاغ، دوسر، قروه، آونگان، دهگلان و سنندج است.
طول قطعه یک این پروژه ۶۴.۵ کیلومتر، قطعه دوم ۵۶ کیلومتر و قطعه سوم ۲۹.۵ کیلومتر است. این خط آهن یک‌خطه، دارای عرض مسیر ۶ متر و طول پل‌ها ۲ هزار و ۵۲۴ متر است.
پیشرفت فیزیکی در بخش زیرسازی ۱۰۰ درصد، روسازی ۶۸ درصد، ساختمان ۸۵ درصد و پیشرفت کلی طرح ۷۸ درصد است.
ظرفیت انتقال مسافر در سال ۱۴۰۱، ۳۰۰ هزار نفر در سال و باری ۵۰۰ هزار تن است که بر اساس برنامه مقررشده این رقم در بخش مسافری در سال ۱۴۲۰ به ۶۰۰ هزار نفر و ظرفیت انتقال بار نیز به یک‌میلیون تن افزایش خواهد یافت.
حداکثر سرعت طرح، در بخش مسافری ۱۶۰ کیلومتر در ساعت و باری ۱۲۰ کیلومتر در ساعت است.
ازجمله مزایای بهره‌برداری از این خط ریلی می‌توان به کاهش تصادفات جاده‌ای، تسهیل سفر، توسعه صنعت گردشگری، کاهش آلودگی‌های زیست‌محیطی، اشتغال‌زایی و کاهش مصرف سوخت اشاره کرد.
بهره‌برداری از راه‌آهن همدان – سنندج تا دهه فجر
همان‌طور که اشاره شد، پروژه راه‌آهن همدان – سنندج درمجموع ۷۸ درصد پیشرفت فیزیکی دارد و طبق گفته مدیرعامل شرکت ساخت و توسعه زیربناهای حمل‌ونقل کشور، قرار است در صورت تأمین اعتبار، تا دهه فجر این طرح به‌طور کامل به بهره‌برداری برسد و مردم کردستان سوار قطار شوند.
مسئولان استان و وزارت راه و شهرسازی، منتظر سفر رئیس‌جمهوری به کردستان هستند تا اعتبار موردنیاز برای تکمیل پروژه راه‌آهن همدان – سنندج با دستور وی، از محل مشخصی تأمین‌شده و تخصیص یابد.
ارزش روز پروژه راه‌آهن همدان - سنندج ۴۵ هزار میلیارد ریال است و برای بهره‌برداری از آن حدود چهار هزار میلیارد ریال اعتبار نیاز است.
آن‌طور که خیرالله خادمی معاون وزیر راه گفته، قرار است در کنار این پروژه، شبکه ریلی شمال به جنوب در نوار غربی کشور اجرا شود که بااتصال راه‌آهن همدان - سنندج به بیجار، تبریز و جلفا و مرز بازرگان، در شمال غربی و از سمت جنوب نیز از مسیر ملایر و لرستان به بندر امام خمینی (ره) در خوزستان، این شبکه ریلی وسیع ایجاد خواهد شد.
انجام بررسی‌های فنی اتصال راه‌آهن سنندج به مرز باشماق
مسئولان کردستان و همین‌طور نمایندگان مردم در مجلس شورای اسلامی بارها بر لزوم اتصال راه‌آهن همدان - سنندج به مرز باشماق، تأکید داشته‌اند و اعتقاددارند نباید به اجرای ریل‌گذاری تا سنندج قانع شد، چراکه هنوز آن توسعه‌ای که مدنظر است فراهم نخواهد شد.
آنان معتقدند که با اجرای این پروژه و اتصال آن به مرز باشماق مریوان و شبکه ریلی کشور عراق، می‌توان شاهد توسعه پایدار و رونق اشتغال و اقتصاد در استان بود.
مدیرعامل شرکت ساخت و توسعه زیربناهای حمل‌ونقل کشور راجع به این موضوع نیز صحبت کرد که بررسی‌های فنی برای ادامه پروژه راه‌آهن همدان - سنندج و اتصال آن به مرز باشماق مریوان انجام‌شده و در صورت استقبال طرف عراقی، این کار اجرایی خواهد شد.
خادمی ادامه داد: باید اطمینان پیدا کنیم عراق هم شبکه ریلی را به مرز باشماق می‌رساند که اگر در این زمینه توافق بین ۲ کشور صورت گیرد، ریل‌گذاری را ادامه و به شبکه ریلی این کشور متصل خواهیم کرد.
پایانه مرزی باشماق در سال ۱۳۸۵ به‌عنوان مرز رسمی شناخته‌شده است و در سال ۱۳۸۹ به بهره‌برداری رسید.
مردم سنندج، چشم‌انتظار اجرای ریل‌گذاری تا ابتدای شهر
همان‌طور که پیش‌ازاین اشاره شد، طرح راه‌آهن همدان - سنندج دارای هفت ایستگاه است که ایستگاه پایانی آن ۲۵ کیلومتر تا شهر سنندج فاصله دارد که این موضوع و دوری مسافت تا ایستگاه قطار، چندان برای شهروندان سنندجی و مسافران خوشایند نخواهد بود.
پس از پایان مراسم اتمام ریل‌گذاری در ایستگاه سنندج، این سؤال از مدیرعامل شرکت ساخت و توسعه زیربناهای حمل‌ونقل کشور پرسیده شد که در جواب گفت: به دلیل توپوگرافی منطقه و اختلاف زیاد سطح بین ایستگاه تشکیلاتی و شهر سنندج، باید حدود ۴۳ کیلومتر دیگر ریل‌گذاری انجام شود و این طرح در برنامه است اما اعتبار بالایی (حدود چهار هزار میلیارد ریال) نیاز دارد.
خادمی تأکید کرد: در ایستگاه تشکیلاتی سنندج، تمام امکانات رفاهی برای تردد شهروندان سنندجی و مسافران در نظر گرفته‌شده است تا مردم پس از بهره‌برداری از این پروژه، به‌راحتی امکان تردد و دسترسی به‌قطار را داشته باشند.
حالا که کار ریل‌گذاری پایان‌یافته و مسئولان، وعده بهره‌برداری از پروژه راه‌آهن همدان - سنندج تا دهه فجر امسال داده‌اند، این انتظار وجود دارد که با تلاش و جدیت دولتمردان و مسئولان در سطح استان و کشوری، این وعده در موعد مقرر محقق شود تا هم اعتماد مردم به دولت و نظام بیشتر و هم‌آرزوی چندین ساله مردم خطه کردستان برای استفاده از قطار، برآورده شود، ضمن اینکه با اتمام این پروژه مهم و حیاتی، شاهد توسعه جهشی در بخش‌های مختلف کردستان به‌ویژه حوزه اقتصادی باشیم.
استان کردستان درمجموع هفت هزار و ۸۵۰ کیلومتر راه اصلی، فرعی و روستایی دارد که ۶ هزار کیلومتر آن راه روستایی و هزار و ۸۵۰ کیلومتر آن راه اصلی و فرعی است.