در دو سال گذشته همین ویروس به‌ظاهر کوچک فضای تعلیم و تربیت را از کلاس‌ها به شبکه‌های اجتماعی کشانده و نقش استاد و دانشجو را به چیزی مانند ربات معلم و ربات دانشجو تقلیل داده است. با توجه به‌احتمال بازگشایی مجدد دانشگاه‌ها از نیمه آبان ماه، تصمیم گرفتیم نظر تعدادی از اساتید و دانشجویان را دراین‌باره جویا شویم.
نجمه آقایی که دانشجوی کارشناسی ارشد ادبیات فارسی در دانشگاه گیلان است دراین‌باره می‌گوید: حفظ تمرکز در کلاس‌های مجازی دشوار است و بعد از مدتی حواس دانشجو پرت می‌شود.
وی ادامه می‌دهد: ترجیح من و بیشتر هم‌کلاسی‌هایم آموزش حضوری است زیرا ما باید دسترسی مستقیم به اساتید داشته باشیم تا بتوانیم با مشورت آن‌ها پایان‌نامه خود را بنویسیم اما آموزش مجازی ما را از این امر مهم محروم کرده است.
زهرا سنایی دیگر دانشجوی کارشناسی ارشد ادبیات فارسی که در دانشگاه سمنان تحصیل می‌کند نیز می‌گوید: ترجیح من نیز آموزش حضوری است چراکه در این حالت دانشجویان به امکانات آموزشی بیشتری دسترسی دارند به‌طور مثال می‌توانند با حضور در کتابخانه مطالعه بیشتری داشته باشند.
وی بااینکه آموزش مجازی را ازنظر اقتصادی به‌صرفه‌تر از حضور در کلاس درس قلمداد می‌کند اما نظام آموزشی را صرف مطالعه درس و کتاب نمی‌داند.
سنایی ادامه می‌دهد: نظام آموزشی فقط یادگیری چند تا درس و کتاب نیست زیرا که بسیاری از دانشجویان ازلحاظ تربیتی و روحی- روانی نیز دچار مشکلاتی شده‌اند که از اثرات آموزش مجازی و نداشتن تعامل با دیگر اساتید و دانشجویان است.
سپیده محمدی، دانشجوی کارشناسی ارشد حقوق بین‌الملل دانشگاه پیام نور تهران نظری متفاوت با دیگران دارد، او مخالف تشکیل کلاس‌های حضوری است و می‌گوید: ازآنجایی‌که من در بجنورد شاغل هستم حضور در کلاس‌های مجازی برایم خیلی راحت‌تر از رفت‌وآمد به تهران است و علاوه بر آن، دیگر مجبور به پرداخت هزینه‌های سنگین رفت‌وآمد هم نیستم.
وی ادامه می‌دهد: یکی از نکات مثبت کلاس‌های مجازی، ارتباط بیشتر با اساتید است. برای مثال در کلاس‌های حضوری فقط زمانی با استاد ارتباط دارید که در دانشگاه حضور دارد اما در آموزش مجازی امکان دسترسی بیشتری به استاد فراهم است.
دکتر فرزانه علوی زاده، استادیار ادبیات فارسی دانشگاه بجنورد ز در این رابطه اظهار می‌دارد: به دلیل مهیا نبودن زیرساخت‌های لازم مانند اینترنت پرسرعت، هم اساتید و هم دانشجویان با مشکلات بسیاری روبه‌رو شدند که دراین‌بین دانشجویان ضرر بیشتری را متقبل شدند در این راستا با توجه به محدودیت‌های زیرساختی در کشور، آموزش حضوری بهترین راه تعلیم و تربیت در کشور است.
دکتر علوی زاده در ادامه می‌افزاید: یکی از مباحث مهم در امر آموزش ارزشیابی مستمر از دانشجویان است تا هم میزان تسلط آن‌ها بر مطالب درسی مشخص‌شده و هم نکات یادگیری شده در ذهن آن‌ها تثبیت شود اما چون در آموزش مجازی استاد و دانشجو با یکدیگر تعامل رودررو ندارند، این عامل مهم نادیده گرفته می‌شود.
وی یکی دیگر از معایب آموزش مجازی را گسترش بیشتر نا عدالتی آموزشی برشمرده و تصریح می‌کند: بسیاری از دانشجویان دانشگاه بجنورد از کوچک‌ترین ابزارهای این نوع آموزش مانند تلفن هوشمند و لپ‌تاپ برخوردار نیستند که همین امر باعث شده تا بسیاری از آن‌ها نتوانند در کلاس‌های مجازی حضور پیدا کنند.
دراین‌باره نظر یکی دیگر از اساتید دانشگاه بجنورد را جویا شدیم.
دکتر مجبتی مجرد استادیار ادبیات فارسی دانشگاه بجنورد با تأکید بر اینکه ترجیح من آموزش حضوری است، اظهار می‌کند: در کلاس درس امکان اظهارنظر مستقیم و بحث و گفتگو بین استاد و دانشجو وجود دارد اما گاهی اوقات در فضای مجازی به دلایلی مانند عدم دسترسی به میکروفن و یا قطع شدن اینترنت این امکان وجود ندارد.
وی ادامه می‌دهد: در تدریس حضوری اساتید می‌توانند از حالت چهره، زبان بدن و نوع گفتار خود برای انتقال مطالب درسی به دانشجو استفاده کنند و علاوه بر آن با توجه به زبان بدن دانشجو می‌توانند از میزان توجه و یادگیری آن‌ها اطمینان حاصل کند که این موارد نیز در آموزش مجازی وجود ندارد.
دکتر حسن سجادی، معاون آموزشی و پژوهشی دانشگاه بجنورد نیز مانند سایر اساتید، موافق تشکیل کلاس‌های حضوری است و می‌گوید: ازآنجایی‌که در آموزش مجازی امکان تعامل مستقیم و بحث و گفتگو با دانشجویان مشکل است، من نیز موافق تشکیل کلاس‌های حضوری هستم اما ازآنجایی‌که هنوز زیرساخت‌های مناسب برای بازگشایی کلاس‌ها فراهم نیست، در حال حاضر آموزش مجازی تنها راه‌حل پیش روی ما است.
وی می‌افزاید: در حال برنامه‌ریزی برای فراهم نمودن زیرساخت‌های مناسب هستیم و امیدواریم با واکسیناسیون حداکثری دانشگاهیان، حداقل از ترم بعد شاهد تشکیل کلاس‌های حضوری باشیم.
با توجه به اینکه هنوز عده زیادی از دانشگاهیان در برابر ویروس کرونا واکسینه نشده‌اند، آموزش مجازی علی‌رغم همه مضراتی که دارد بهترین راه تعلیم و تربیت در حال حاضر است بنابراین باید به این نکته توجه داشته باشیم که بازگشایی نسنجیده دانشگاه‌ها می‌تواند باعث بروز پیک جدید و پر شدن دوباره تخت‌های بیمارستانی شود.
یادآور می‌شود در این راه، در گام نخست واکسیناسیون حداکثری دانشگاهیان و در گام بعدی فراهم نمودن زیرساخت‌های مناسب همچون خوابگاه و سِلف بهداشتی کاملاً ضروری است.