آمریکا: هنوز هیچ توافقی به‌دست نیامده‌است

«هنوز هیچ توافقی به‌دست نیامده‌است»؛ این موضع تلویحی مقام‌های آمریکایی و ایرانی در روزهای اخیر نشان می‌دهد گمانه‌زنی‌ها درباره حصول قریب‌الوقوع توافق در گفت‌وگوها برای رفع تحریم‌ها بهره چندانی از واقعیت ندارد و بررسی‌ها ازسوی طرفین همچنان ادامه دارد. این مواضع در شرایطی است که در روزهای اخیر گمانه‌زنی‌ها درباره افزایش شانس احیای برجام شدت گرفته و رسانه‌ها و برخی چهره‌های سیاسی ادعاهایی را در این زمینه مطرح کرده‌اند؛ برهمین اساس هم بود که نماینده روسیه در سازمان‌های بین‌المللی با بیان اینکه متن ارائه شده ازسوی طرف غربی برای احیای برجام «بد نیست»، اعلام کرد که ایران فقط در مورد چند کلمه از متن سؤالاتی مطرح کرده و تقریبا به‌طورکامل بر سر آن توافق صورت گرفته‌است.

 نماینده دائم روسیه در سازمان‌های بین المللی در وین در مصاحبه با ایتارتاس گفت در صورت پیشرفت مطلوب اوضاع، توافق نهایی بر سر احیای برنامه جامع اقدم مشترک (برجام) درباره برنامه هسته‌ای ایران ممکن است تا هفته آینده حاصل شود.

اولیانوف گفت: «در صورت پیشرفت مطلوب شرایط، شاید تا هفته آینده توافق حاصل شود. اگرچه، این در صورتی ممکن است که همه کشور‌های شرکت کننده در گفتگو‌های وین با نسخه متنی که هماهنگ کنندگان اروپایی هشتم اوت ارائه کردند موافقت کنند. (درباره اینکه) آیا اصلاحیه‌ها و مخالفت‌هایی ظاهر می‌شود، در حال حاضر پیش بینی درباره تحولات بیشتر دشوار است. باید تا آغاز هفته آینده منتظر بمانیم».

اولیانوف افزود هماهنگ کنندگان اتحادیه اروپا اصلاحیه‌هایی در متن ایجاد کرده اند که در حال حاضر روی میز است.

وی تصریح کرد: «این متن اتحادیه اروپا نیست، بلکه متن تدوین شده توسط همه شرکت کنندگان در گفتگو‌هایی است که از آوریل گذشته ادامه داشته است. نمایندگان اتحادیه اروپا به عنوان هماهنگ کننده می‌توانند گزینه‌هایی برای توافق پیشنهاد کنند، که این کار را کردند. در واقع ظاهراً آمریکا موافقت کرده است، و در عین حال ایران هنوز موضع خود را درباره این متن اعلام نکرده است و به همین دلیل درباره مسائلی که ایران هنوز ممکن است داشته باشد گمانه زنی نخواهم کرد».

با این همه بهارستانی ها از روند پیشرفت برجام گله دارند.   شهباز حسن پور نماینده مردم کرمان در  مجلس شورای اسلامی در جلسه روز (یکشنبه) در تذکری به هیئت رئیسه مجلس گفت: رئیس مجلس موظف است که نمایندگان را در جریان آخرین وضعیت امور قرار دهد؛ در بحث برجام مطالبی شنیده می‌شود که ما نمایندگان در جریان نیستیم.

همچنین  علی خضریان در صفحه شخصی خود در توئیتر نوشت:

با توجه به آخرین گزارش‌های دریافتی از مذاکرات وین، متأسفانه در پیش‌نویس توافق احیای برجام همچنان با سیاست قطعی کشور فاصله زیادی دارد. به طوری که در متن همچنان سخنرانی رئیس جمهور آمریکا به عنوان تضمین قرار گرفته و راستی آزمایی رفع تحریم نیز به جای ایران به آمریکا سپرده شده است! 

ضمن اینکه ضروریات حداقلی یک توافق خوب همچون لغو تحریم‌های نفتی و بانکی، مختومه شدن پرونده‌های مسائل باقی مانده در آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، تبدیل ارز حاصل از فروش نفت به ارز مورد نیاز و شناسایی مشتری جهت برقراری روابط بدون مشکل تجاری و اقتصادی نیز در پیش‌نویس حاصل نشده است.

یکی از خطراتی که موجب عدم اتمام مذاکرات و امتیازگیری غرب در آینده از ایران در موضوعات فراتر از هسته‌ای همچون دفاعی و منطقه‌ای می‌شود، عدم رفع موضوع تحریمی FTO در توافق و حواله دادن آن به پس از توافق است، لذا تعیین هر ضرب‌الاجلی برای توافق بدون رفع این مسائل مورد پذیرش نیست.

با این همه به‌نظر می‌رسد اختلاف بر سر مسائل پادمانی همچنان یکی از اصلی‌ترین بن‌بست‌ها میان طرفین است و تا زمانی که این گره گشوده نشود، چشم‌انداز روشنی پیش‌روی مذاکرات قابل ترسیم نیست. با توجه به همین موضوع هم بود که معاون سیاسی دفتر رئیس‌جمهور در توییتی با اشاره به گفت‌وگوهای اخیر سیدابراهیم رئیسی با چند تن از رهبران ۱+۴ تأکید کرد تا زمانی که ادعاهای پادمانی حل و فصل و بسته نشود، توافق نهایی قابل دست یافتن نخواهد بود. محمد جمشیدی همچنین در توییت دیگری با اشاره به اینکه بررسی‌ها درباره پیش‌نویس ارائه شده ادامه دارد، به گمانه‌زنی‌ها پیرامون متن پیشنهادی اتحادیه اروپا نیز واکنش نشان داد و نوشت: «این‌گونه درزهای خبری هماهنگ‌شده نشان می‌دهد که کدام طرف تحت فشار و نیازمند به توافق فوری است.» این اظهارنظر یک مقام دولتی در شرایطی است که در روزهای اخیر برخی «منابع مطلع» نیز تأکید کردند که «با وجود انتشار برخی خبرهای جعلی ازسوی رسانه‌های خارجی و همچنین گمانه‌زنی‌های بی‌پایه که در داخل توسط افراد و رسانه‌های غیرمسئول مطرح می‌شود، هنوز روند کارشناسی مباحث ادامه دارد و هیچ تصمیم سلبی یا ایجابی درباره ایده‌های طرح شده ازسوی هماهنگ‌کننده اتحادیه اروپایی اتخاذ نشده‌است».

ازسوی دیگر نماینده آمریکا در امور ایران نیز به گمانه‌زنی‌ها در این زمینه واکنش نشان داد و تأکید کرد که «هیچ توافقی بر سر رفع تحریم‌های ایران انجام نشده‌است.» رابرت مالی در گفت‌وگویی ارائه امتیاز به ایران با هدف حل‌وفصل تحقیقات آژانس بین‌المللی انرژی اتمی درباره فعالیت‌های هسته‌ای جمهوری‌اسلامی را رد کرد و گفت که واشنگتن هیچ فشاری به آژانس برای بستن مسائل باقیمانده وارد نمی‌کند.

وی همچنین در پاسخ به این سؤال که «آیا بر سر رفع تحریم‌های ایران سازشی انجام گرفته است که براساس آن غیرآمریکایی‌ها بتوانند با سپاه پاسداران معامله‌ تجاری انجام دهند و درواقع تحریم‌های آمریکا را دور بزنند؟» گفت که در این زمینه توافقی نشده؛ چراکه تا درباره همه‌چیز توافق نشود، بر سر هیچ‌چیز توافق نشده‌است. ادعاهای مالی درحالی مطرح می‌شود که «پولتیکو» در گزارشی مدعی شده بود اتحادیه اروپا برای حصول توافق بر سر احیای برجام پیشنهاد برداشتن فشار از روی سپاه پاسداران را مطرح کرده‌است. این نشریه در گزارشی با انتشار جزئیاتی از متن پیشنهادی اتحادیه اروپا برای احیای برجام که به‌تازگی به ایران و آمریکا ارائه شده‌است، ادعا کرد براساس این پیش‌نویس، شهروندان غیرآمریکایی اجازه خواهند داشت با شرکت‌هایی که با سپاه پاسداران معاملات اقتصادی دارند، تجارت کنند.

براساس گزیده‌هایی از متن پیش‌نویس پیشنهادی اتحادیه اروپا که پولتیکو ادعا می‌کند به آن دست یافته است، تحریم‌های آمریکا علیه سپاه پاسداران ایران با هدف احیای توافق هسته‌ای ۲۰۱۵ کم‌رنگ می‌شود و راه را برای تهران هموار می‌کند تا از بررسی بیشتر سایت‌های هسته‌ای که مشکوک خوانده می‌شود، خودداری کند.
پولتیکو در ادامه با ادعای اینکه جزئیات این پیش‌نویس دوشنبه گذشته در جریان مذاکرات وین نهایی شده‌است، نوشت: از آنجایی که اتحادیه اروپا در هماهنگی نزدیک با واشنگتن روی این پیش‌نویس کار کرده‌است، به‌نظر می‌آید که دولت بایدن آماده است امتیازات بیشتری از آنچه انتظار می‌رفت برای حصول توافق  به‌ویژه با کاهش فشار بر سپاه پاسداران ارائه دهد.