گروه اقتصادی: طرح «نان کارتی» به تهران هم رسید. این طرح که از زنجان آغاز شده و به ۱۰ استان دیگر رسیده بود، سرانجام از هفته گذشته سر از پایتخت درآورد. در حالیک برخی از این طرح به‌عنوان آغاز سهمیه‌بندی نان یاد می‌کنند؛ بسیاری از دست‌اندرکاران صنعت نان، «نان کارتی» را طرحی مبهم می‌دانند.
در روزهای اخیر حواشی و شایعاتی زیادی پیرامون جزییات طرح فروش نان با دستگاه های هوشمند به وجود آمده است. در ابتدا این شایعه مطرح شد که خانوارها نمی‌توانند بیش از اندازه معینی کمه دولت تعیین کرده نان خریداری کنند. حالا دبیر اطلاع‌رسانی ستاد نان در توضیح این خبر گفته که خانوارها هیچ محدودیتی برای خرید نان نخواهند داشت و این محدودیت ایجاد نخواهد شد که خانوار براساس تعداد اعضا و جمعیت امکان حجم مشخصی از نان در روز یا ماه داشته باشند. اما اگر کسی تراکنش و خرید غیر منطقی داشته باشد، مورد بررسی و رصد قرار می‌گیرد.
در حالی از روز دوشنبه طرح نان کارتی در تهران اجرا شد که هنوز ابعاد و مسائل پیرامون این طرح مشخص نیست. حتی اگر از مردم سؤال کنید که با این طرح چه تغییری در نحوه خرید نان ایجاد می‌شود؟ در نهایت به این پاسخ بسنده می‌کنند که از این پس دیگر نانوایی‌ها پول نقد قبول نمی‌کنند!
نبود شفافیت و ضعف در اقناع افکار عمومی، موضوع جدیدی در تصمیمات یک‌شبه دولت نیست. البته دولت هم تمایل چندانی به شنیدن نقطه نظرات و تجربه اصناف درباره تصمیم‌گیری‌ها مهم در سطح ملی نیز ندارد.
دولت سیزدهم هدف از اجرای طرحی به نام هوشمندسازی یارانه آرد و نان را جلوگیری از قاچاق آرد و توزیع عادلانه یارانه‌ها اعلام کرده است. در این راستا تجهیز نانوایی‌ها به کارتخوان‌های هوشمند مخصوص این طرح آغاز شد تا از طریق این تراکنش‌ها حجم مصرف آرد و حجم تولید نان را به صورت لحظه‌ای رصد شود. تحلیل این داده‌ها با توجه به معیارهایی از جمله موقعیت جغرافیایی و تمکن خانوارهای هر منطقه می‌تواند باعث شناسایی رفتارهای غیرمتعارفی مانند خرید حجم زیادی از نان برای مصارف دام یا تناسب نداشتن حجم دریافت آرد و فروش نان توسط یک نانوایی شود.
در توضیح این مطلب محمد قربانی در پاسخ به این سوال که طرح هوشمندسازی نان قرار است چگونه اجرایی شود؟ گفت: اجرای طرح هوشمندسازی نان به صورت پایلوت در زنجان آغاز شد تا آسیب‌ها و خلا‌هایی که ممکن بود وجود داشته باشد احصا و مرتفع شود. همچنین مسئولان مربوطه نیز بتوانند زیرساخت‌های اطلاعاتی ایجاد کنند و با پیوست اجتماعی، توجیه نانوایی‌ها و بحث‌های فنی کار را پیش ببرند، زیرا این طرح نیازمند کارتخوان هوشمند است.
وی ادامه داد: فرآیند خرید نان مانند سابق است. یعنی خریدار کارت می‌کشد تعداد قرص نان مورد نیاز خود و پلاستیک را انتخاب و پرداخت از کارت بانکی انجام می‌شود.
معاون اقتصادی وزیر جهاد کشاورزی با بیان اینکه قیمت نان هیچ تغییری نخواهد داشت، گفت: این طرح در زنجان، قزوین، چهارمحال و بختیاری، فارس و تهران و چند شهر دیگر اجرایی شده است. پیش بینی می‌کنیم تا پایان تیر این طرح کل کشور را پوشش دهد.
وی تصریح کرد: در کل کشور برای این طرح به ۸۳ هزار دستگاه کارتخوان نیاز است. بحث‌های مربوط به پشتیبانی از کارتخوان‌ها بسیار پر اهمیت است. این دستگاه‌ها نیز نوع خاصی هستند. عملا هم اتصال در برخی نانوایی شروع شده و در تهران نیز حدود ۹۰۰۰ کارتخوان به نانوایی‌ها داده شده است.
قربانی در ادامه گفت: خرید نان از کارت بانکی انجام می‌شود که به کد ملی متصل است. هیچ کارت دیگری صادر نمی‌شود. مقداری از هزینه نان از حساب خریدار کسر می‌شود مابقی نیز از حساب سایه پرداخت و به حساب نانوایی‌ها واریز می‌شود.
معاون وزیر جهادکشاورزی با اشاره به اینکه با این طرح یارانه‌ها مستقیم و هدفمند به دست مردم می‌رسد و آرد چند نرخی در بازار و نشت یارانه نخواهیم داشت گفت: همچنین این طرح در جلوگیری از قاچاق و ضایعات نان اثر بسیار زیادی داشته و خروج آرد برای مصارف غیرانسانی به حداقل می‌رسد، همچنین کیفیت نان و رضایت مشتری نیز ارتقا می‌یابد.
وی افزود: هیچ محدودیتی در تعداد نان وجود ندارد و با کارت بانکی هر تعدادی که نیاز است می‌توان خریداری کرد. تا به این لحظه اکثر مشکلات این طرح رفع شده و در حال تعمیم به استان‌های دیگر است.
البته حشمت‌الله عسگری معاون هماهنگی امور اقتصادی استاندار تهران نیز اعلام کرد: تاکنون حدود ۶۸۰۰ کارتخوان در نانوایی‌های استان تهران نصب شده‌اند. این بدان معناست که ۲۲۰۰ نانوایی دیگر باید مجهز به این کارتخوان‌ها شوند.طبق صحبت‌های او فعلاً آرد یارانه‌ای به واحدهای نانوایی پرداخت می‌شود. به همین دلیل شکل پرداخت یارانه نان تغییری نمی‌کند. اما بعد از اینکه آرد نانوایی‌ها آزاد شود دولت مابه‌التفاوت قیمت نان را به حساب نانوایان واریز می‌کند تا مردم کماکان نان را به قیمت قبل بخرند.
در حالی که مقامات دولتی تاکید دارند که قیمت نان در این راستا تحت هیچ شرایطی افزایش نخواهد یافت برخی کارشناسان و حتی نمایندگان مجلس، رشد قیمت نان را در ادامه اجرای این طرح محتمل دانسته‌اند.
احسان ارکانی، عضو کمیسیون برنامه، بودجه مجلس گفت: در قالب همین کارت فعلی یارانه‌ها، یک ساز و کاری طراحی می‌شود که مثلا به نسبت سرانه، حدود هفت دهم نان سنگک به ازای هر فرد تعریف و مازاد بر آن محاسبه شود.
وی در این خصوص تاکید کرده است: چیزی که من شنیده‌ام این است که گویا در قالب همین کارت فعلی یارانه‌ها، یک ساز و کاری طراحی می‌شود که مثلا به نسبت سرانه، حدود هفت دهم نان سنگک به ازای هر فرد تعریف و مازاد بر آن محاسبه شود. به این شکل که شما نان که می‌خرید و از طریق دستگاه کارتخوان نانوایی کارت یارانه که می‌کشید، معادل آن سرانه تعریف شده مشمول یارانه و به همان قیمت فعلی حساب می‌شود و مازاد بر الگوی مصرف آن را از حساب بانکی برداشت می‌کنند و به صورت آزاد محاسبه می‌شود.
هر چه هست نگرانی با طعم نان در افکار عمومی افزایش یافته است . نکته مهم اینجاست که با تغییر اولیه بهای آرد در نان فانتزیها و همچنین نانهای غیر یارانه‌ای صف خرید نان در اغلب نانوایی‌های کشور مشهود شده است. صفهایی که در سال‌های اخیر به خاطرهای دوردست برای مردم تبدیل شده بود.