اترک_ انسیه ربیعی: مجلس یازدهم زمانی روی کار آمد که 2 ماه از شهادت سردار شهید سلیمانی و ۳ ماه از اتفاقات ناخوشایند بنزینی آبان ماه میگذشت که در این میان از نقش شیوع کرونا هم نباید غافل بود. به همین دلیل می توان گفت این پارلمان جزو مجالسی بود که کرسی های آن در شرایط ملتهب جامعه به نمایندگان منتخب رسید. اولین و اصلی ترین وعده نمایندگان فعلی مجلس طرح شفافیت آرای نمایندگان بود که به عدم تصویب آن در مجلس دهم به شدت انتقاد کرده بودند. کلیات این طرح، وارد صحن مجلس شد اما با 2 رای کمتر، رای نیاورد. بر اساس اصل 130 آیین نامه داخلی، اگر بیشتر از 50 نفر از نمایندگان درخواست کنند که پیش از 6 ماه به صحن بیاید این کار انجام می شود که شد و این بار با 187 رای، بررسی مجدد این طرح رای آورد. البته در این باره جلسات متعددی برگزار شد و در این باره برخی از نمایندگان می گویند در تلاش هستند تا این طرح در صحن علنی مجلس رای بیاورد. البته باید خاطرنشان کرد عده دیگری از مجلسی ها بر این باور هستند که شفافیت، مسأله مهمی است و در قانون اساسی نیز هیچ نهادی از مجلس شورای اسلامی شفاف تر نیست. اکنون مسأله ای در میان نمایندگان مطرح شده که آیا این شفافیت صرفاً باید در حیطه مجلس باشد یا همه دستگاه ها و نهادها نیز باید از مزیت شفافیت برخوردار باشند؟
نماینده مخالف طرح شفافیت
ماه گذشته بود که سید نظام موسوی نماینده مردم تهران در مجلس اعلام کرد: «قانون انتشار و دسترسی آزاد به اطلاعات، کافی نیست و موضوع شفافیت اعم از صرف ارائه اطلاعات است. در این راستا روند اجرایی طرح شفافیت، این است که پیشنهادات مختلف درباره این موضوع مطرح و پیشنهادات کمیسیون های دیگر هم گرفته می شود و به این سمت حرکت می کنیم که شفافیت را جامع تر کنیم و پس از اینکه در پیشنهادات اولیه به اجماع رسیدیم و کلیات آن در مجلس تأیید شد، سپس به صورت دو شوری بررسی شود. بازه زمانی این موضوع بر اساس آیین نامه، جلو می رود. وی که مخالف طرح شفافیت آرای نمایندگان است می گوید: هیچ کس با شفافیت، مخالف نیست اما با طرحی که اکنون ارائه شده و اسم آن را طرح شفافیت گذاشتند مخالف هستیم.»
نماینده موافق چه گفت؟
حجت الاسلام جواد نیک بین، نماینده مجلس شورای اسلامی و موافق طرح شفافیت آراء معتقد است: «شفافیت، لازمه تغییر نظام ارزیابی در کشور است و نظام ارزیابی را کاملاً تغییر می دهد و مردم به راحتی می توانند آرای نمایندگان خود را در زمینه های گوناگون مشاهده کنند. این طرح شفافیت باید به بسیاری از جاها بسط داده شود یعنی علاوه بر مجلس شورای اسلامی باید در دولت، قوه قضائیه و سازمان صدا و سیما هم باشد.»
نیک بین با بیان اینکه از آنجا که این طرح، خلاف آیین نامه داخلی است به دو سوم آراء نیاز دارد، گفت: «همه هراس ما از این است که این طرح نتواند این نسبت رأی را به دست بیاورد. اگر طرح شفافیت آراء، رأی بیاورد طبق مواد 10 و 3 تصریح دارد آرای اعضاء به تفکیک موافق، مخالف و ممتنع در پایان هر جلسه باید اعلام شود و استثنایی وجود ندارد.»
حجت الاسلام جواد نیک بین گفت: «برداشت مخالفان از نص صریح طرح شفافیت آراء، اشتباه است. برای ایجاد شفافیت در همه سطوح باید گام به گام عمل کنیم و تصویب این طرح نخستین گام است.در این طرح حداقل شفافیت دیده شده است و حداکثر شفافیت در سطوح بعدی خواهد بود فعلاً مخالفان این طرح لااقل به همین حداقل شفافیت رأی دهند تا بعداً به حداکثر شفافیت هم برسیم.»
او افزود: «با اجرای این طرح، مردم، حاکم و ناظر می شوند و پاسخگویی نمایندگان، افزایش می یابد. شفافیت یعنی اینکه مردم بدانند برای مثال کسی که از روز اول انقلاب در مجلس شورای اسلامی یا مجلس خبرگان رهبری یا مجمع تشخیص مصلحت بوده و همه سطوح کارهای او دولتی بوده است چگونه اکنون منزل او که هزار میلیارد می ارزد از کجا آورده است؟!»
وی با اشاره به اینکه در طرح شفافیت، کاری به بخش های خصوصی نداریم، ادامه داد: «سطح عالی شفافیت این است که مردم بدانند شرکت ها، افراد و حقوقی های بورسی چگونه یک دفعه پولدار شدند؟! ابتدا باید از مجلس شروع کنیم تا بتوانیم به بقیه نهادها هم تسری دهیم. کسانی هم که به ظاهر مخالف این طرح هستند، بعید است با شفافیت مخالف باشند اما ممکن است نسبت به برخی بندهای این طرح, اشکالاتی داشته باشند.»
شفافیت مجلس نه، شفافیت همه قوا!
کاظم دلخوش اباتری از نمایندگان ادوار مجلس است که به گفته خود از طراحان طرح شفافیت آراء نمایندگان در مجلس بوده و هنوز از موافقان شفافیت استو او می گوید: "هنگام تهیه این طرح، 70،80 نفر بودیم و هر بار هم که این طرح به صحن علنی آمد (یعنی چهار مرتبه هم در دوره پیش و هم در این دوره مجلس انقلابی) رد شد. دلایلی نیز برای این اتفاق مطرح است. ما با شفافیت موافقیم و بر این عقیده هستیم که70، 80 درصد کار ما در صحن علنی در قالب تذکرها، سوال از وزرا و مذاکرات مجلس و ... شفاف است. یکی از بحث‌های مهم نمایندگان، شفافیت تمام قوا است زیرا اکنون قوه مقننه از دیگر قوا شفاف‌تر عمل می‌کند.
در آغاز به کار این مجلس، برخی نمایندگان تصور می‌کردند شفافیت، خوب است اما هنگامی که روی آن طرح عمیق تر و متمزکر شدند متوجه شدند که این طرح، کامل نیست. برای مثال در مورد طرح رتبه‌بندی، بنده بارها سخنرانی کرد و تذکر دادم شخصا پیگیر این مسئله هستم تا در دستور کار قرار بگیرد. تمام ۲۹۰ نماینده که به این طرح رأی نمی‌دهند و نظر مثبت ندارند. به هر حال موافق و مخالف داریم. اگر نماینده‌ای با آن طرح مخالف باشد و نظرش را علنی کند برخی از نظر مخالف وی، استفاده ابزاری کرده و برخورد نادرستی با آن نماینده صورت می‌گیرد؛ یا در مورد وزرای دولت (که همسوی این مجلس است) این مسئله نیز مطرح بود که در صورت مخالفت نماینده با یک وزیر، این شایعه را مطرح می‌کردند که این نمایندگان همان ابتدا علیه دولت کار می‌کنند."
به گزارش اترک، اکنون 600 روز از وعده تصویب شفافیت آرای نمایندگان می‌گذرد اما همچنان خبری از آن نیست و در حال حاضر آنچه که پیش روی جامعه قرار گرفته امروز و فردا کردن های متوالی برای تصویب این طرح کاملا ساده است. اغلب شنیده می شود نمایندگان بر این باور هستند که چرا باید حرف های مگوی خود را منتشر یا چرا باید دشمن را از ناگفته های خود آگاه کنیم؟ این در حالی است که در پاسخ به این دلایل واهی مردم سوال کرده اند که آرای نمایندگان مجلس به درد کدام یک از سرویس های اطلاعاتی امنیتی خواهد خورد؟ سوال همیشگی و مهمی که از نمایندگان مجلس در خصوص سرانجام طرح شفافیت پرسیده شده، تاکنون به یک پاسخ ختم شده است؛ «به زودی بررسی می‌شود». در واقع به نظر می‌رسد بلاتکلیف ماندن طرح شفافیت آراء نمایندگان در مجلس یازدهم هم شاید بدین مفهوم است که نمایندگان مجلس چه قبل از ورود به مجلس و چه حتی پس از ورود مجلس، حتی از این طرح و ابعاد مختلف آن اطلاع کافی نداشتند و با آن شعاری برخورد کردند و حالا که زمان عمل و اجرا است عقب نشینی کرده‌اند.