امر به معروف و نهى از منکر در قیام امام حسین(ع)

امر به معروف و نهى از منکر، پیشینه اى به قدمت تاریخ حیات انسان دارد. نخستین انسان دعوت کننده به نیکى، آدم بود و پس از وى نیز پیام آوران وحى و پیروان آنان در انجام این وظیفه مهم تلاش کرده اند. حضور این رادمردان در صحنه تحولات اجتماعى به اندازه اى چشمگیر است که مى توان گفت همه حرکت هاى اصلاحى و دگرگونیهاى سازنده در جوامع بشرى در پرتو امر به معروف و نهى از منکر آنان تحقق یافته است.

اسلام نیز از پیروان خود مى خواهد که خود را در برابر جامعه متعهد بدانند و در صورت مشاهده ستم و گناه سکوت نکنند، بلکه همواره دیگران را به خوبى ها امر کنند و از بدى ها باز دارند. تاکیدهاى مکرر قرآن کریم، در خصوص امر به معروف و نهى از منکر بیانگر اهمیتى است که اسلام براى سالم سازى محیط اجتماع و مبارزه با عوامل فساد و گناه قائل شده است. اهمیت فریضه امر به معروف و نهى از منکر تا بدانجاست که سایر فرایض و دستورهاى اسلامى در پرتو اجراى آن، بر پا داشته مى شود و جامعه اسلامى محقق مى گردد؛ از این رو هرگاه در جامعه اى این فریضه مهم به اجرا گذاشته نشود و افراد در قبال پیاده شدن این امر خطیر احساس مسئولیت نکنند مرگ آن جامعه حتمى خواهد بود.

امام حسین (علیه السّلام ) از روز نخست از مدینه با شعار امر به معروف و نهی از منکر حرکت کرد. منطق امام حسین (علیه السّلام) این بود که چون جامعه را منکرات و فساد و آلودگی فرا گرفته، و حکومت وقت به صورت سرچشمة فساد در آمده است، او به حکم مسئولیت شرعی و وظیفة الهی خود باید قیام کند..
از دیدگاه اسلام، هیچ عملى نمى تواند با دو فریضه امر به معروف و نهى از منکر، برابرى کند و امت اسلامى، مادامى بهترین امتهاست که به این دو واجب شرعى عمل کند. خداوند درقرآن کریم ، سوره آل عمران آیه 104 در این باره مى فرماید:شما بهترین امتى بودید که پدید آمدید ـ از این جهت که ـ امر به معروف و نهى از منکر مى کنید و به خدا ایمان دارید. در آیه شریفه، امر به معروف و نهى از منکر در کنار ایمان به خدا قرار گرفته و این نشانه اهمیت و عظمت این دو فریضه بزرگ الهى و بیانگر این است که این دو واجب، ضامن گسترش ایمان در میان جامعه بشرى هستند و با به اجرا در نیامدن این دو فریضه ریشه ایمان در دلها سست مى گردد و پایه هاى آن فرو مى ریزد و از روایت استفاده مى شود، دایره گسترش این دو فریضه بزرگ اسلامى همه اصلاحات اعتقادى، اخلاقى، فرهنگى واجتماعى را در برمى گیرد ونه فقط بخشى ازمسائل عبادى.

سکوت در برابر ظلم و بدعت و انحراف، منکرى بود که در عصر امام حسین علیه السلام رواج داشت و مردم از ترس جان و یا بیم خطرها و ضررها یا به طمع دنیا و دریافت زر و سیم، در مقابل آشکارترین منکرات که در بالاترین سطوح انجام مى گرفت، اعتراض نمى کردند.

سیدالشهدا(ع) می‌دانست که شهادت او و اسارت اهل بیت، ماهیت بنی‌امیه و عداوت‌های آنها را با اسلام و شخص پیغمبر آشکار می‌سازد و عکس‌العمل قتل او، ریشه‌های اسلام را در دل‌ها استوار کرده و حس تمرد و سرپیچی از اوامر امویان را در همه ایجاد می‌کند و احساسات اسلامی و شعور دینی مردم را بیدار و زنده می‌سازد.واقعه کربلا دنیای اسلام را تکان داد و در تمام شهرها احساسات خشم مردم نسبت به بنی‌امیه به جوش آمد و حرکت‌های ضد امویان یکی پس از دیگری شروع شد؛ تا آنکه حکومتی که به اسم اسلام، ترویج شرک و کفر می‌کرد، ساقط شد و آن خون‌های پاک اهل بیت(ع)، بهای نجات اسلام و شور و هیجان دینی مردم علیه بنی‌امیه گردید.پیروان فرهنگ عاشورا و مکتب حسینی، با الهام از این حماسه، پیوسته نبض پر حرکت جامعه انقلابى اند و نسبت به جریان امور و وضعیت فرهنگى و سیاسى حساس اند و با حضور دائم در میدان امر به معروف و نهى از منکر، عرصه را بر فساد آفرینان تنگ مى سازند؛ چون مى دانند که سکوت و عقب نشینى از این جبهه گستاخى و پیشروى دشمنان حق و فساد گستران در جامعه را به دنبال دارد. آنان باور دارند که اگر این فریضه ترک و فراموش شود، حدود الهى تعطیل شده، احکام خدا مورد تحقیر و استهزاء قرار خواهد گرفت. از این رو حاضرند براى اجراى آن جان خویش را نیز با تأسى از پیشواى آزادگان نثار کنند؛ چرا که امام حسین (ع) با ایراد خطبه اى در مسیر راه کربلا، با اشاره به شرایط پیش آمده و اینکه دنیا دگرگون شده و «معروف»، رخت بر بسته و به حق عمل و از باطل دورى نمى شود، شوق خود را به لقاء خدا و مرگ شرافتمندانه ابراز مى کند و زندگى در کنار ستمگران را مایه نکبت مى شمارد و چنین شرایطى را زمینه اى مساعد براى قیام مى داند.