آفت قلم: اسارت اندیشه
یادداشت - مصطفی آشفته: خارج فقه و اصول، ارشد روابط بین الملل
خداوند در قرآن که کتاب روشنگری و هدایت بشر است به قلم قسم می خورد. این قسم نشانگر جایگاه والای قلم است علی الخصوص که این آیات در زمانی و مکانی نازل شد که هیچ سابقه ای از نگارش و پژوهش در بین مردم مرسوم نبود. این آیات در بین مفسران مسلمان به اهمیت قلم و تشویق به فراگیری علوم تفسیر شده اند. نشانه ای از ارج نهادن اسلام به دانش و علم، دانشی که راهگشای مشکلات بشری و زداینده جهل است. قلم نقطه آغازین قیام علیه تاریکی ذهن تلقی می شود. لکن قلم بدون پشتوانه علمی و دانایی تکه چوبی رنگین بیش نیست. چه بسیار کاغذهایی که بر آن قلم زده شده و دور انداخته شده. قلم آنگاه ارزش می یابد که از ذهنی پویا و قلبی پر یقین نشات می گیرد. پیامبر اسلام در اهمیت کار اهل قلم می فرماید: سه صدا است که حجاب ها را پاره مى کند و به پیشگاه با عظمت خدا مى رسد. صداى گردش قلم هاى دانشمندان (به هنگام نوشتن بر صفحه کاغذ یا لوح) و صداى قدم هاى مجاهدان (در میدان جهاد)...
اهل قلم روشنگران و هدایت کنندگان جامعه بشری هستند. با دقتی ظریف دانسته های ذهنی را به واژه تبدیل می کنند تا دوام و قوام آن بیشتر و دایره گستردگی آن افزونتر شود. نوشته هایی که از اذهان روشن و بصیر سرچشمه می گیرند فراتر از زمان و مکان هستند و چه بسا مدت طولانی میزان و معیار عملکرد و رفتار بشر باشند و الگویی برای دنباله روی دیگران. نگارش و پژوهش هنگامی آبرو می گیرد که با منطق عجین شده و هیچ ارزش مادی و معنوی دیگری در آن دخیل نباشد. بسیار نوشته هایی که قلم آنها بیمار بوده و از طریقت مستقیم به کج راهه گرویده اند و موجب خلق فساد و رذایل اخلاقی و اجتماعی شده اند. آری قلم نیز مانند سایر عوامل ارتباطی(زبان و سخن، چشم و گوش) آفت زده شده، آفاتی که قلم ها را می خشکاند و از مسیر هدایتگری و آگاهی بخشی دور می کند. امروز و با گستردگی عوامل ارتباطی، برد زمانی و مکانی قلم نیز افزایش یافته و همین عامل جذابیتی فراوان برای عاملان فساد در این حوزه ایجاد کرده. آنها با تزریق پول و سود باعث شده اند تفکر پشت قلم، از مسیر هدایت خارج شده و در کانال بردگی سود، پول و منفعت و... قرار گیرد.
آری یکی از مهمترین آفت های قلم امروز قلم های پولی هستند که با پیش زمینه ای از قبل تعیین شده و با برنامه ای کاملا هدفمند متونی را سیاهه می کنند که بشر را به بند می کشد و در مسیر بردگی ذهنی قرار می دهد. نوشته ها و سخن ها آفریده اذهان هستند اما هنگامی که افکار اسیر باشند بیمارگونه قلم می زنند و هدایت شده می نویسند. امروز در بستر فضای مجازی نوشته های هدفمند و دروغین آنقدر جان گرفته که تشخیص حق از باطل را دشوار کرده است و این زائییده قلم های بی سامان و افکار پریشان است. لذا باید آنچه را منتشر می شود هوشیار بخوانیم و هوشیار بپذیریم. اهل قلم بیش از دیگران باید تقوای فکری و قلبی داشته باشند و باید بدانند که ناخوداگاه جزئی از عناصر نیک بختی بشر هستند لذا باید خود را از قید و بندها رها کنند و بصیر و آگاه قلم بزنند چراکه نوشته های آنان تغذیه افکاری است که می خوانند و می پذیرند و رفتار می کنند.
بنابراین اندیشه اهل قلم، رفتار بشر را تعیین می کند و رفتار و عملکرد خوب که جامعه ای مطلوب را می سازد حاصل اندیشه های بیدار است. مقام معظم رهبری آزاد اندیشی را مقدمه نوشته های اصیل می داند و عنوان می کند که عدّهای به نام آزاداندیشی مرزهای فضیلت و حقیقت را لگدکوب کردهاند و به نام آزاداندیشی و نوآوری، همه اصول مقدّس حقیقی را نادیده گرفته یا تحقیر و یا مسخره کردهاند. آزاداندیشی این است که شما در حرکت به سمت سرزمین های ناشناخته معارف، خودتان را آزاد کنید، بروید، نیروها و انرژیهایتان را بهکار بیندازید و حرکت کنید.) از همین افکار آزاد است که قلم های آزاد به نگارش در می آیند. اکنون عوامل ذلت قلم بیش از گذشته دست به کار شده اند و مافیایی در پشت افکار ایجاد کرده اند که قلم های آزاد کمتر دیده می شوند.
هنگامی که افکار و قلم ها دربند اهداف سیاسی و اقتصادی قرار گیرند نقطه آغاز انحطاط جامعه است. بنابراین قلم باید واقعیت ها را بنویسد و حقایق را نشر دهد. در دام و تله هایی که مافیای اقتصادی و سیاسی بر سر راه آن پهن کرده نیفتد و فریضه خود را که روشنگری انسان، و نیک بختی جامعه است از یاد نبرد.