امسال ریاست این اجلاس به عهده چین بود. در نشست امسال، اعضای بریکس متعهد شدند که بانک توسعه جدید مستقر در شانگهای (NDB) را گسترش دهند و در این ارتباط اعلام کردند: «ما مشتاقانه منتظر گسترش بیشتر عضویت به شیوه‌ای تدریجی و متعادل از نظر نمایندگی جغرافیایی و متشکل از کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه هستیم تا نفوذ بین المللی بانک توسعه جدید و همچنین نمایندگی و صدای بازارهای نوظهور و کشورهای در حال توسعه را افزایش دهیم.»
اعضای بریکس این بیاینه مشترک ۷۵ ماده‌ای را پس از اجلاس روز پنجشنبه اعلام کردند.
کشورهای عضو بریکس همچنین تاکید کرده‌اند که رویکردی مشابه با حاکمیت اقتصاد جهانی دارند و همکاری متقابل آنها می‌تواند کمک ارزشمندی به بهبود اقتصاد پس از همه گیری کووید -۱۹ باشد.
رهبران بریکس همچنین در مورد بحران جاری در اروپای شرقی گفتگو و اعلام کردند که ما از مذاکرات روسیه و اوکراین حمایت می‌کنیم. در این بیانیه مشترک آمده است: «ما نگرانی‌های خود در مورد وضعیت انسانی در اوکراین را اعلام می‌کنیم.»
کشورهای بریکس، همچنین بار دیگر بر لزوم حل و فصل موضوع هسته‌ای ایران از راه‌های صلح آمیز و دیپلماتیک طبق قوانین بین المللی تاکید کردند. آنها همچنین با مهم توصیف کردن توافق ۲۰۱۵ هسته‌ای ایران، خواستارر حفظ توافق هسته‌ای با ایران شدند.
کشورهای بریکس ۲۴ درصد از تولید ناخالص داخلی جهانی و ۱۶ درصد تجارت جهانی را تشکیل می‌دهند و نقش قابل توجهی در اتخاذ رویکردهای مستقل ضدغربی دارند.
حالا ایران به «بریکس» دعوت شد و تیر حاشیه‌سازان به سنگ خورد. اجلاس سران بریکس که شامل اقتصاد‌های نوظهور از جمله چین، روسیه، هند، برزیل و آفریقای‌جنوبی است در چند روز اخیر سروصدای زیادی در داخل کشور به‌پا کرده بود و برخی رسانه‌ها مدعی شده بودند که ایران از گروه بریکس حذف شده و قرار است چهاردهمین اجلاس وزرای خارجه چند کشور موسوم به گروه بریکس به میزبانی چین، بدون دعوت از ایران برگزار شود تا این‌که با دعوت رسمی چین از ایران برای حضور حجت‌الاسلام رئیسی در اجلاس بریکس، ورق برگشت و بار دیگر قدرت دیپلماسی دولت سیزدهم و حرکت موثر در مسیر توسعه، اهمیت عبور از چسبندگی به برجام را در دوره جدید نشان داد.
سیدابراهیم رئیسی به دعوت رسمی شی‌جین‌پینگ، رئیس‌جمهوری خلق چین به‌عنوان رئیس دوره‌ای بریکس، در اجلاس سران بریکس و تعدادی از کشورها موسوم به «بریکس پلاس» حاضر شد و سخنرانی کرد. رئیس‌جمهور در این اجلاس که عصر روز جمعه به صورت ویدئو کنفرانس برگزار شد، دیدگاه‌های جمهوری اسلامی درخصوص مسائل بین‌المللی و توسعه همکاری‌های تجاری و اقتصادی با سایر کشورها را تشریح کرد.
پیوستن به بریکس برای ایران به‌مراتب اتفاقی مهم‌تر از احیای برجام و رفع موقتی تعداد اندکی از تحریم‌هاست کمااین‌که نگاه غیرمحدود به تعاملات تجارت بین‌الملل در دیپلماسی اقتصادی دولت سیزدهم و معطوف نکردن ارتباطات جهانی با غرب جایگاه ویژه‌ای دارد.
برخی رسانه‌ها چند روز پیش مدعی شده بودند که چهاردهمین اجلاس وزرای خارجه چند کشور موسوم به گروه بریکس به میزبانی چین، بدون دعوت از ایران قرار است برگزار شود، هرچند ایران اصلا عضو رسمی این گروه نیست و دعوت کشورمان در این نشست الزامی ندارد، اما این چنین شایعات برای تضعیف روابط ایران و چین و منزوی نشان دادن کشورمان منتشر شده بود چراکه هدف مشخص گروه بریکس، برقراری روابط بیشتر و بهتر بین کشورهای درحال توسعه و به چالش کشیدن قدرت محوری غرب و نهاد‌های مربوط به آن در معادلات جهانی است.
حسین امیرعبداللهیان وزیر خارجه کشورمان هم سوم تیر در توییتی درباره اهمیت حضور ایران در نشست مجازی بریکس پلاس نوشت بریکس با ظرفیت‌های بزرگ و نگاه مبتکرانه، نویدبخش حرکت موثر در مسیر توسعه و صلح جهانی است. البته سران کشورهای بریکس (برزیل، روسیه، هند، چین و آفریقای‌جنوبی) در این نشست با صدور «بیانیه پکن» بر راه‌حل سیاسی و دیپلماتیک برای موضوع هسته‌ای ایران هم تاکید کرده‌اند و در بند ۲۴ این بیانیه نوشتند: «ما بر لزوم حل موضوع هسته‌ای ایران از راه‌های صلح‌آمیز و دیپلماتیک منطبق با قوانین بین‌المللی تاکید می‌کنیم و اهمیت حفظ برجام را خاطر‌نشان می‌سازیم.»
اول خوب است بدانیم بریکس نام گروهی به رهبری قدرت‌های اقتصادی نوظهور است که از به هم پیوستن حروف اول نام انگلیسی کشورهای عضو برزیل، روسیه، هند، چین و آفریقای‌جنوبی تشکیل شده است و برگزاری آن فرصت مناسبی برای توسعه همکاری اقتصادی و تجاری اعضای بریکس است؛ به‌ویژه در شرایطی که جهان به‌دلیل تبعات ناشی از بیماری کرونا با مشکلات اقتصادی فراوانی روبه‌روست و این اجلاس می‌تواند زمینه را برای رشد اقتصادی به‌خوبی هموار کند.
فقط یکی از مهم‌ترین دلایل اهمیت حضور در گروه بریکس این است که این گروه به‌واسطه دارا بودن نیمی از جمعیت جهان و بین ۲۵ تا ۲۸درصد از ظرفیت اقتصاد جهانی پتانسیل بالایی برای تاثیرگذاری بر اقتصاد جهانی دارد و از رشد پرشتاب اقتصادی و نفوذ در امور جهانی هم برخوردار است و از سوی دیگر یکی از رویکردهای اصلی اعضای بریکس هم این بوده که آنها همیشه حامی کشورهای درحال توسعه و کشورهای جنوب و برقرارکننده تعادل و عدالت اقتصادی در مقابله با نظام پولی و بانکی غربی بوده‌اند.
البته بریکس یک ائتلاف فراقاره‌ای هم محسوب می‌شود که شاکله جدیدی را برای اقتصاد و سیاست جهانی تعریف کرده و اهمیت مضاعف آن در این نکته است این ائتلاف قدرتمند جهانی بدون مشارکت اروپا و آمریکا تشکیل شده و این ظرفیت را دارد تا صدایی بلند در مباحث مهم اقتصادی و سیاسی بین‌المللی باشد و نظم فعلی را به چالش بکشد. کمااین‌که در حال حاضر دو کشور عضو بریکس، عضویت دائم شورای امنیت و سه کشور دیگر داعیه عضویت دائم در این شورا و اصلاح ساختار‌های سیاسی و مالی جهانی را دارند.
کشورهای بریکس که همگی از بزرگ‌ترین اقتصاد‌های جهانی هستند و تاثیرگذاری بسیار بالایی بر گردش نقدینگی و روابط بین‌المللی دارند بعد از تحریم‌های گسترده غرب و همپیمانانش علیه روسیه، به سمت ایجاد زیرساخت مالی و مستقل رفتند تا از این راه امنیت تراکنش‌های گسترده مالی‌شان به واسطه تحریم‌های یکجانبه غرب به خطر نیفتد. در سال ۲۰۱۲، پنج کشور عضو این سازمان در تصمیمی مهم و اثرگذار، خواستار ایجاد مکانیسم مالی مستقل خود شدند و دو سال بعد بریکس با ایجاد بانکی با نام «بانک توسعه جدید» که هدف آن تزریق نقدینگی و تامین منابع مالی برای زیرساخت‌ها و پروژه‌های اقتصاد‌های نوظهور بود، به این تصمیم جامه عمل‌پوشاند.
به همین دلیل یکی از مخالفان اصلی اجلاس بریکس، آمریکاست که در این چند سال با همراهی متحدان غربی خود تلاش کرده روند جهانی‌شدن سایر کشورهای درحال توسعه را به چالش بکشد، اما با وجود این محور‌های مهم مورد توجه بریکس به‌طور کلی شامل افزایش مبادلات تجاری بین کشورهای عضو و در نتیجه تقلیل وابستگی اقتصادی به اروپا و آمریکا، تشکیل بانک توسعه و ذخیره ارزی در برابر نهاد‌های غربی همچون بانک جهانی و صندوق بین‌المللی پول، ایجاد روابط جنوب ــ جنوب، استفاده از پتانسیل کشورهای در حال توسعه برای تغییر مناسبات اقتصاد جهانی و عادلانه‌تر کردن آن و همچنین ایفای نقش مؤثر در کمک‌کردن به کشورهای درحال ورشکستگی و تاثیرگذاری مثبت بر بحران‌های سیاسی یا اقتصادی مهم جهانی است.
مهم‌ترین محور‌های سخنرانی سیدابراهیم رئیسی، رئیس‌جمهور در نشست ویدئوکنفرانسی سران کشورهای گروه بریکس که دیروز به میزبانی چین برگزار شد، در ادامه آمده است:
**روند‌های متعارض جهانی، یکجانبه‌گرایی، ترجیحات ملی‌گرایانه و چالش‌هایی مانند تحریم و اقدامات قهرآمیز اقتصادی، اهمیت ایجاد و تقویت نهاد‌های نوین را در کنار سازمان ملل متحد ضروری می‌کند تا ضمن احترام به حاکمیت و منافع ملی کشورها، گام مهمی برای تحقق «جامعه بشری با آینده مشترک» برداشته شود.
**بریکس به‌عنوان نهادی پیشرو و متشکل از اقتصاد‌های بزرگ نوظهور، توانسته است با ارائه الگو‌ها و ابتکارات مناسب، روند‌های جدیدی را در جهان شکل دهد.
**اعضای بریکس با اقتصاد‌های مکمل و تنوع فرهنگی، می‌توانند نیاز‌های متقابل را تأمین کنند و تجربه‌های ملی و بومی توسعه خود را در جهت تقویت رفاه و صلح جهانی با دیگران به اشتراک بگذارند.
**ابتکار‌های اعضای بریکس از جمله «ابتکار توسعه جهانی» رئیس‌جمهور شی‌جین‌پینگ، نمونه موفقی از نگاه جهانی برای رسیدگی به چالش‌های مشترک و جمعی است.
**نقش‌آفرینی مؤثر بریکس در پیشبرد اهدافی، چون توسعه روابط جنوب ــ جنوب، اصلاحات در نظام مالی بین‌المللی و ارائه ایده‌ها و ابتکار‌هایی از سوی اعضای آن از‌جمله ابتکار کمربند ــ راه، تأسیس بانک توسعه جدید، با هدف ارتقای رفاه عمومی و تقویت صلح و ثبات بین‌المللی، نشانگر ماهیت مبتکرانه و تأثیرگذاری این نهاد در مقطع کنونی و آینده است.
**سیاست‌ها و برنامه‌های بریکس که در بیانیه‌ها و اسناد آن انعکاس‌یافته، نشان می‌دهد این نهاد قادر است به طیف متنوعی از موضوعات مرتبط با دغدغه‌های جوامع در حال توسعه بپردازد.
**دستورکار اجلاس حاضر، نشان‌دهنده پیوند مقوله توسعه با امنیت، صلح، بهداشت، محیط‌زیست و نوآوری است. پیشنهاد‌هایی مانند «ابتکار امنیت جهانی» نیز بستری مناسب برای شکل‌دهی به همکاری‌های سازمان‌یافته فراهم می‌آورد.