چالش:
بررسی سهم تولید ناخالص استان (GDP) از تولید ملی همواره کمتر از یک بوده است که نشانگر تضعیف نسبی جایگاه استان خراسان شمالی در میان استان‌های کشور است. درحالی‌که این استان بیش از یک درصد جمعیت و 7/1 درصد مساحت کشور را به خود اختصاص داده است تنها حدود6/0 درصد ارزش‌افزوده کشور را به خود اختصاص می‌دهد.
نقطه آسیب:
از دلایل پایین بودن سهم استان از تولید ناخالص ملی عمدتاً میتوان به پایین بودن کیفیت نیروی انسانی، پایین بودن سطح فناوری و ظرفیت جذب آن و همچنین تمرکز فعالیت های اقتصادی استان در رشته فعالیت های مبتنی بر منابع طبیعی و مواد اولیه که ارزش‌افزوده آنها در قیاس با فعالیت های مبتنی بر تکنولوژی اندک است اشاره کرد. همچنین بالفعل نشدن پتانسیل های استان به ویژه در بخش های گردشگری
و حمل و نقل نیز مزید بر آنهاست. تاکید می گردد عمده‌فروشی و خرده‌فروشی و املاک و مستغلات سهم عمده اقتصاد استان را به خود اختصاص داده و کرونا ضربه سنگینی به حوزه خدمات در سه سال اخیر وارد کرده است.
توضیحات جانبی:
GDP استانهایی که هر کدام کمتر از ۱ درصد از سهم تولیدناخالص داخلی را دارا هستند مجموعاً 8 استان است
علیرغم اینکه GDPR هر استان لزوماً ایجاد رفاه نمیکند اما میتوان با مقایسه سهم جمعیتی و سهم استان ، میتوان به نوعی به شاخص نابرابری منطقه ای دست یافت.
در این استان نیز بیش از یک‌پنجم تولید، در بخش کشاورزی گزارش شده و صنعت، ساختمان و خدمات عمده‌فروشی در مرتبه بعدی قرار می‌گیرند.سهم استان در مقوله کشاورزی طبق جدول مرکز آمار همچنان کمتر از یک درصد است! و خبری از صنایع تبدیلی محصولات با مزیت نسبی در این استان منجمله انگور،پسته،گردو،زعفران و پنبه و محصولات لبنی و دامی با توجه به وجود 2میلیون دام سبک و بزرگ که جزو 8 استان اصلی تولید دام هستیم نیست.
کمترین مشارکت در ایجاد ارزش‌افزوده در بخش صنعت کمتر از یک درصد داشته است.
کمترین مشارکت درارزش‌افزوده بخش ساختمان کمتر از یک درصد که حدود 220 شغل و صنف غیرمستقیم با آن در ارتباطند و به تبع سایر بخشها در این حوزه رو به راکدی گراییده است و جالب آنکه یکی از منابع اصلی تولید سیمان باکیفیت در تیپ های مختلف و فولاد در منطقه هستیم.
سهم استان از ارزش‌افزوده بهداشت و آموزش در ردیف 10 استان قعر جدول در بازه زمانی 1390 تا 1400 است و تغییری نکرده که بنا به فرموده رهبری در سال 91 می بایست در تمام شاخصها در ردیف 10 استان برتر می بودیم.
سپرده گذاری کوتاه مدت با رشد منفی12درصد و سایر سپرده ها با رشد منفی35درصد مواجه بوده است.در مجموع تراز منابع نسبت به مصارف منفی است و استان سرمایه گریز و مصرف گرا.
نقاط قوت و زومینگ استراتژیها:
*رابط میان شهرهای مرکزی و پیرامونی )حلقه میانی( و یکی از مراکز مدیریت و راهبری تعاملات ایران با کشورهای هدف در حوزه آسیای میانه-هاب ترانزیت هوایی از فرودگاه بجنورد به عشق آباد
*تکمیل زنجیره ارزش پتروشیمی، فولاد،آلومینا، چرم ، گوشت و فرآورده های لبنی ، صنایع فراوری معدنی-گیاهان دارویی
*ایجاد و توسعه نیروگاه انرژی خورشیدی استان-بهترین زاویه تابش و میانگین آفتاب 8 ساعت درروز در منطقه گرمه و جاجرم به نسبت یزد و کرمان و رفسنجان که امکان صادرات برق به کشورهای همسایه و صنایع داخل استان را نیز فراهم می کند.
*در واحدهای فولادی به ازای هر نفر که به‌طور مستقیم اشتغالزایی می‌شود برای ۱۵ نفر اشتغالزایی غیرمستقیم داریم. برخی شرکت‌ها تامین‌کننده و برخی خدماتی و همچنین بعضی شرکت‌ها نیز که خریدار محصول هستند مشاغل غیرمستقیم واحدهای فولادی به شمار می‌روند.
از این‌رو، به‌طور میانگین یک کارخانه فولاد ۱۵ برابر کارکنان خود قدرت اشتغالزایی غیرمستقیم دارد.میزان اشتغالزایی صنعت فولاد در کشورهای توسعه‌یافته بسیار کمتر از کشورهای در حال توسعه است زیرا ایجاد واحدهای تولیدی در این کشورها برمبنای اشتغال و اشتغالزایی انجام نمی‌شود و واحدهای تولیدی آنها به‌طور مکانیزه و براساس ربات بنا نهاده می‌شوند و مبنای تولید آنها بیشتر بر ارتقای کیفیت محصولات تاکید دارد.از این‌رو موضوع ایجاد واحدهای فولادی کشورهای توسعه‌یافته با کشور جهان سوم یا در حال توسعه متفاوت است زیرا به‌طورکلی موضوع اشتغال برای کشورهای پیشرفته مطرح نیست و آنها درصدد هستند به سمت اتوماسیون پیش بروند و به محصولات فولادی کیفیت بیشتری ببخشند؛ بنابراین تولید فولادهای خاص را در دستورکار دارند، فولادهایی که بسیار گران‌قیمت هستند و ارزش‌افزوده بالاتری به همراه دارند و از آنجا که مصرف این فولادها در صنایع خاص کاربرد دارد می‌تواند هزینه اولیه را نیز جبران کند اما در کشور ما سعی بر این است که با حفظ کیفیت از طریق این واحدها اشتغالزایی کنند.
در زنجیره فولاد به‌هر اندازه که از معدن دور می‌شویم به تعداد افرادی که مشغول کار می‌شوند، افزوده می‌شود؛ در نتیجه وقتی به محصول نهایی در فولاد می‌رسیم بیشترین میزان اشتغالزایی را داریم و در محصول نهایی دیگر میزان اشتغالزایی، میلیون تن محاسبه نمی‌شود، بلکه به‌صورت هزار تن محاسبه می‌شود برای مثال کارخانه‌ای که ۴۰۰ هزار تن میلگرد تولید می‌کند برای ۴۰۰ نفر ایجاد اشتغالزایی دارد.
*تکمیل زنجیره تولید و ایجاد صنایع پایین دستی آلومینا یکی از نیازهای بخش تولید و رونق اقتصادی در جاجرم است و در این زمینه ۶۰ شرکت برای ایجاد واحدهای پایین دستی صنعت شمش قابل راه اندازی است. تولید پایه کاتالیست آلومینا مورد استفاده در صنعت نفت و گاز، تولید سولفات آلومینیوم از هیدرات مورد استفاده در صنعت تصفیه آب و فاضلاب، تولید نانو آلومینا مورد استفاده در صنایع نفت و گاز، تولید آهک هیدارته مورد نیاز در صنایع شیمیایی، ظرف چینی، شیشه و سیمان از جمله صنایع پایین دستی شرکت آلومینا است که می‌تواند ایجاد شود.
*در استان خراسان شمالی تعداد دو میلیون و 12 هزار راس دام سبک، 80 هزار راس دام سنگین و دو هزار و 300 نفر شتر وجود دارد.
سرانه تولید گوشت قرمز در خراسان شمالی 24 کیلوگرم است- این در حالی است که سرانه تولید گوشت قرمز در کشور 10 کیلوگرم است و میانگین سرانه مصرف کشوری 12 کیلوگرم اعلام شده است.اما نرخ گوشت برای مصرف کننده در استان با تهران یکی است.!
جمعیت دام سبک استان 3.5 درصد جمعیت دام سبک کشور است که قطعا تولید سرانه استان بیش از تولید سرانه کشوری خواهد بود.به صورت میانگین در طول سال تعداد 300 هزار راس دام سبک به خارج از استان خراسان شمالی صادر می‌شود و 300 هزار راس نیز قاچاق می شود.
اما دریغ از کارخانه معمولی فرآوری گوشت و مواد پروتئینی و وضعیت دامدار در سطح دهک اول تا سوم قرار دارد.
*فرش دوروی دویدوخ جرگلان بعنوان مزیت مطلق همچنان در کش وقوس دلالی است و در 23 کشور اروپایی و حاشیه خلیج فارس با قیمتهای کلان معامله می شود.
*مرکزدرمان ناباروری جهاددانشگاهی در حد افتتاح چنداتاق خالی خاک می خورد که می‌تواند پس از یزد پایگاه توریسم درمانی در منطقه شود.