مردم خراسان شمالی هرگاه قصد سفر و سوغاتی دادن را داشته باشند، بی شک خرید آبنبات و شکرپنیر را در اولویت خود می گذارند. اما این روزها، تولیدکنندگان این کسب و کار ریشه دار که عمری 100 ساله دارد، با مشکلاتی مثل گرانی شکر دست و پنجه نرم می کنند. دغدغه هایی که باعث شده، علی رغم ظرفیت بالای این محصول، سهم عمده ای در سبد محصولات صادراتی کشور نداشته باشد. برگزاری میزهای صادراتی توسط سازمان صمت استان یکی از اقدامات خوبی است که در این راستا انجام شده اما تا زمانی که این محصول برندسازی نشده و به اسم آب نبات سایر شهرها تولید شود، نمی‌توان انتظار تولید انبوه و صادرات آب نبات خراسان شمالی را داشت.
+گرانی شکر، مجال تولید را به آب نبات ریزان نمی دهد
حسن زاده یکی از آب نبات ریزان قدیمی بجنورد است. وی 50 سال است که در این حرفه اشتغال دارد و برای 15 نفر نیز اشتغال زایی کرده. سبحان زاده به خبرنگار اترک می گوید: ماده اصلی تهیه آب نبات شکر است، اما این روزها برای تهیه این محصول به مشکل خورده ایم. پارسال شکر کیلویی 10 هزارتومان فروخته می شد اما امسال این مبلغ به کیلویی 25 هزارتومان رسیده است. البته مقداری شکر با سهمیه دولتی به ما تعلق می گیرد اما این میزان، تنها کفاف تولید یک روز ما را می دهد. ماهانه حدود 40 الی 30 تن شکر نیاز داریم اما وقتی در تامین این ماده به مشکل می خوریم، بدیهی است که ناچار به کم کردن توان تولیدی خود هستیم.
وی برندسازی را یکی از مشکلات فعلی این صنعت می داند و ادامه می دهد: برندسازی و در نتیجه صادرات این محصول، نیازمند تبلیغات و تولید بسته بندی های شکیل برای جذب مشتری است، اما با توجه به مشکلات اقتصادی اخیر، کمتر تولیدکننده ای به این امر می اندیشد. می توان گفت که امروزه حدود 60،70% تولیدکنندگان آب نبات استان در حال ورشکستگی هستند. چند سال پیش، حدود 180 واحد آب نبات ریزی در مرکز استان داشتیم اما امروزه این تعداد به حدود 50 واحد رسیده، به طوریکه روزانه اعضای بیشتری از اتحادیه برای لغو پروانه کسب خود اقدام می کنند. در زمان فعلی، تولیدکنندگان انگیزه ای به تولید ندارند.
حسن زاده ادامه می دهد: گمرک سایر کشورها، فیلترهایی برای واردات دارند که عملا، صادرات آب نبات را با مشکل مواجه کرده. خود من در زمستان گذشته، به عمان و قطر صادرات داشتم اما آنقدر این محصول در محوطه گمرک این کشورها ماند که سرانجام فاسد شد و مجبور به دور ریختن آن شدیم. ضمن اینکه زمان برگشت درآمد تولیدکنندگان نیز طولانی بوده و مشخص نیست که چه زمانی، درآمد ما بر می گردد.
وی بیان می کند: شاید تولید آب نبات برای ما سود ناچیزی داشته باشد اما این محصول اعتبار و سوغات شهرماست و باید به قیمت مناسبی به دست مصرف کنندگان برسد. تمام کشور، خراسان شمالی را با این محصول می شناسند و مسئولین باید ما را در این زمینه یاری کنند. در همین راستا، پیشنهاد کردیم تا در اطراف کمربندی بجنورد، قطعه زمینی را به ساخت یک مجموعه گردشگری اختصاص دهند تا سوغاتی های شهر به فروش برسد. متاسفانه این طرح سالیان سال است که مسکوت مانده و اقدامی برای تحقق بخشیدن به آن انجام نمی شود.
+تولید آب نبات به نام سایر شهرها!
سبحان زاده یکی دیگر از آب نبات ریزان قدیمی بجنورد است. وی سابقه ای 30 ساله در این حرفه دارد و توانسته که برای 20 نفر نیز اشتغال زایی کند. سبحان زاده به خبرنگار اترک می گوید: از آنجایی که ماده اولیه تولید آب نبات شکر است و قیمت آن نیز اخیرا خیلی بالارفته، در نتیجه بسیاری از آب نبات ریزان با مشکل مواجه شده اند. شکر تعاونی با قیمت کیلویی 12 هزارتومان و به میزان یک و نیم تُن در ماه توزیع می شود که کفاف گوی نیاز تولیدی ما نیست. ناگزیر به تهیه شکر آزاد با قیمت کیلویی حدود 25 هزار تومان شده ایم در حالی که این مبلغ در سال گذشته حدود 12 هزارتومان بود.
وی ادامه می دهد: حمایت نکردن مسئولین از این کسب و کار قدیمی استان باعث شده تا امروزه، آب نبات بجنورد به اسم سایر شهرهای کشور تولید شود. خیلی از تولیدکنندگان مجبورند تا محصول خود را فله ای به شهرهای دیگر صادر کنند. آن ها نیز این محصول را در بسته بندی های شکیل، بسته بندی کرده و به اسم شهرخودشان در بازار می فروشند. آب نبات بجنورد ثبت میراث فرهنگی شده اما امروزه به جایگاهی رسیده که رنج آن را تولیدکنندگان بجنوردی می برند اما سود آن را بقیه می کنند.
سبحان زاده بیان می کند: متاسفانه برخی از همکاران، به کشورهایی مانند عراق، روسیه و ترکمنستان، صادرات آب نبات داشتند اما این کشورها در پرداخت پول تولیدکنندگان تعلل می کنند. به علاوه، وقتی در تهیه ماده اولیه یعنی شکر با مشکل مواجه هستیم، چگونه می توانیم به صادرات فکر کنیم؟
+آب نبات سازان بجنوردی فقط با 30 درصد توان خود کار می کنند
رضا فدایی، رئیس اتحادیه نبات و آب نبات ریزان بجنورد در گفت و گو با خبرنگار اترک می گوید: 80 واحد تولید آب نبات در خراسان شمالی فعال هستند که از این تعداد، 65واحد تولیدی در بجنورد هستند. اگر حمایتی از آنها صورت نگیرد، بسیاری مجبور به تعطیلی می شوند. به خاطر شرایط فعلی اقتصادی، برخی تولیدکنندگان به دنبال لغو پروانه کسب خود بودند که با کارهایی که انجام دادیم مانع این امر شدیم. هم اکنون تولیدکنندگان بسیاری داریم که به کارهای دیگری مشغول هستند اما هنوز پروانه خود را لغو نکرده اند.
فدایی درخصوص صادرات این محصول نیز می گوید: تاکنون چند نوبت میز صادراتی آب نبات در سازمان صنعت و معدن استان درخصوص مشکلات و راه کارهای صادرات با مسئولین برگزار شده. گمرک آب نبات را جزو کالاهای لوکس حساب کرده و بر آن تعرفه های سنگینی می بندد که همین عامل صادرات این محصول را مشکل کرده. هزینه های بالای باربری نیز یکی دیگر از مشکلات صادرات آب نبات است. عدم بازاریابی مناسب و به روز نبودن بسته بندی های ما از دیگر موانع صادرات این محصول به شمار می رود. باید طرح های متنوع داشته باشیم و به زبان کشورهای مقصد بسته بندی ها را انجام دهیم که این کار، نیازمند هزینه های بالایی است.
وی ادامه می دهد: قبلا بابت بسته بندی یک تن، 14 میلیون تومان هزینه می کردیم اما امروزه باید برای بسته بندی یک تن 170میلیون تومان هزینه کنیم که پرداخت این مبلغ در توان تولیدکنندگان نیست. از مسئولین انتظار می رود که در همین رابطه، وام های بلندمدت به تولیدکنندگان اعطا کنند.
رئیس اتحادیه نبات و آب نبات ریزان بجنورد بیان می کند: ۱۰ سال پیش پیشنهاد دادم تا بازارچه فروش آب نبات در ورودی شهر بجنورد احداث شود اما کسی از این طرح حمایت نکرد. شرکت شهرک های صنعتی زمینی را در اطراف کمربندی بجنورد درنظر گرفته بود که بعدا گفتند در نزدیکی اراضی ثبتی ملی قرار دارد و امکان دائر کردن بازارچه در آنجا مهیا نیست. در اطراف مبادی ورودی شهر مثل جاده باباامان می توان زمینی را به این امر اختصاص داد که هم صنایع دستی و هم آب نبات که از سوغاتی های شهر هستند، به فروش برسد.
+ صادرات 21هزاردلاری آبنبات خراسان شمالی در سال 99
امین قربانی، رئیس اداره بازرگانی خارجی سازمان صنعت، معدن و تجارت خراسان شمالی به خبرنگار اترک می گوید: سال ۹۹، ۲۵هزار کیلوگرم آب نبات استان به ارزش ۲۱هزار دلار به عراق صادرات شد. باتوجه به ضرورت دست یابی به امر اقتصادمقاومتی و همچنین پیگیری سیاست های دولت در زمینه تقویت زمینه صادرات و کم کردن درآمدهای نفتی، برقراری میز صادرات کالا در دستور کار قرارگرفته. از آنجایی که استان ما در مسیر مشهدمقدس قرارداشته و سالانه مسافران زیادی در این مسیر تردد می کنند، باید بتوانیم از این ظرفیت استفاده کنیم.
وی ادامه می دهد: برخی استان ها آب نبات استان را با نام خودشان تولید می کنند برای همین، در مرحله اول باید بتوانیم تا این محصول را در داخل کشور به مردم معرفی کرده و آن را برندسازی کنیم. یکی از نقطه ضعف های آب نبات ماندگاری آن است که باید با مکاتبه با موسساتی مثل موسسه علوم و صنایع غذایی ماندگاری این محصول را افزایش دهیم.
+باید از ظرفیت رایزن های بازرگانی استفاده شود
مهرداد داودزاده، معاون امور بازرگانی و توسعه تجارت سازمان صنعت، معدن و تجارت خراسان شمالی به خبرنگار اترک توضیح می دهد: اخیرا شکر آزاد شده و دیگر شکر دولتی به دست تولیدکنندگان نمی رسد، به همین خاطر قیمت این محصول بالارفته است. برای حمایت از تولیدکنندگان، شروع به اعطای تسهیلاتی با سود 12 درصد و در قالب تبصره 18 برای این واحدهای تولیدی کردیم. اتحادیه این صنف باید خود به دنبال برندسازی و فروش این محصول در بازارهای جهانی باشند اما متاسفانه رغبتی به این کار از خود نشان نمی دهند. سال گذشته میز صادراتی آب نبات را با حضور برخی از تولیدکنندگان برگزار کردیم که امسال نیز امیدواریم تا این میز را برگزار کنیم.
وی ادامه می دهد: برای صادرات این محصول می توان از ظرفیت رایزن های بازرگانی کشور که در سفارتخانه های ایران در سایر کشورها مستقر هستند، استفاده کرد اما باید با برگزاری نشست های تخصصی تجاری، آب نبات بجنورد را به آنها شناساند.
داودزاده بیان می کند: یکی از مواردی که می تواند این کسب و کار را رونق دهد، احداث بازارچه گردشگری در ورودی شهر بجنورد است. این موضوع مدت هاست که در دستور کار قرارگرفته و هم اکنون، درحال بررسی توسط کارشناسان ماست. احتمالا زمین این بازارچه در کمربندی شهر تعلق بگیرد. نکته مهم این است که باید تولیدات مزیت دار استان، در قالب خوشه های صادراتی قرارگیرد. با توجه به شعارسال و لزوم همکاری با شرکت های دانش بنیان، امسال در دستور کار داریم که با همکاری با این شرکت ها، ماندگاری آب نبات بجنورد را افزایش دهیم.
هر چند که مسئولان استان برای معرفی این محصول اقداماتی از جمله اجرای طرح میزصادراتی آبنبات و حضور در چند نمایشگاه را انجام داده اند اما بدیهی است، تا زمانی که این محصول برند خاص خود را نداشته باشد، نمی‌توان انتظار تولیدانبوه و صادرات آب نبات بجنورد را داشت. حال باید دید که آب نبات 100 ساله بجنورد چقدر می تواند در توسعه اقتصادی و اشتغال زایی مردم منطقه نقش آفرین باشد.