به گزارش ایرنا، ماهی تیلاپیا بعد از کپور ماهیان دومین ماهی پرورشی از نظر میزان تولید در جهان است که می‌تواند منبع تولید پروتئین برای استان و کشور هم باشد.
به گفته کارشناسان حوزه محیط زیست ماهی تیلاپیا بزرگ‌ترین مهاجم و خطر برای گونه‌های آبزی بومی کشورمان شناخته شده است اما همین ماهی مهاجم هم اینک در بیشتر کشورها در استخرها و حتی در آب‌های نامتعارف پرورش داده می‌شود و اکنون سهم زیادی از صادرات را به خود اختصاص داده است.
ماهی تیلاپیا چند سالی است از طریق واردات به لحاظ ارزان‌تر بودن جای خود را در سفره‌های مردم بازکرده است اما برای پرورش این ماهی سخت گیری های زیادی می‌شود و هم اینک در تعدادی از استان‌های سطح کشور به‌طور محدود مجوزهایی داده شده است در حالی که می‌توان در مناطقی که به آب‌های آزاد راه ندارد پرورش داده شود.
یکی از کارشناسان حوزه شیلات خراسان شمالی گفت: یکی از خصوصیات بارز این ماهی سازگاری با هرنوع شرایط آب و هوایی و محیطی است به‌طوری‌که می‌تواند دامنه‌ای از تغییرات شرایط محیط ازجمله شوری آب، تغییر دما را تحمل کند و درآب‌های خیلی آلوده یا آب‌هایی که اکسیژن کمی دارند نیز دوام بیاورد.
مهندس پرویز رحمانی گفت: در برخی از کشورها ازجمله چین این ماهی را حتی در فاضلاب هم پرورش می‌دهند و این‌ها واقعیت‌هایی است که اینگونه دارد اما همین ویژگی‌هایی که باعث شده اینگونه برای پرورش، مناسب باشد می‌تواند از بعد دیگری برای محیط زیست ایجاد مشکل کند چرا که گونه با دوامی برای رودخانه‌ها و تالاب‌ها و سایر آب‌های آزاد مهاجم شمرده می‌شود و پرورش آن باید طبق برنامه علمی و اصولی در محیط بسته انجام شود تا ضربه‌ای به ماهیان بومی وارد نشود.
وی افزود: این ماهی نرمش اکولوژیکی بالایی دارد و می‌تواند تمام آب‌ها را به اشغال خود در بیاورد، شرایط پذیری و سازگاری بالای اینگونه ماهی باعث تولید آسان و ارزان و مقرون به صرفه بودن آن برای تولیدکننده و مصرف کننده شده اما در صورتی که به آب‌های آزاد راه یابد می‌تواند به‌راحتی جایگزین گونه‌های بومی شود.
رحمانی اظهار داشت: با وجود مهاجمی بودن اما اینگونه ماهی در آب‌هایی که تا حدودی شور هستند قابلیت پرورش دارد ظرفیتی برای ایجاد آبزی پروری است چرا هم اینک با کاهش کیفیت منابع آبی فعالیت در برخی زیر بخش‌های کشاورزی انجام پذیر نیست.
یکی از تولید کننده‌های ماهی نیز بابیان اینکه هم اینک هزینه‌های آبزی پروری افزایش یافته است گفت: خشکسالی و کاهش منابع آبی خسارت زیادی به پرورش دهندگان ماهی در این استان وارد کرده است.
فرزین فیروه ای افزود: علاوه بر کاهش منابع آبی هم اینک قیمت خوراک ماهی نیز از افزایش چندانی برخوردار بوده است که بعضاً برای خرید دچار مشکل هستیم؛ در این استان کارخانه خوراک ماهی وجود ندارد باید از سایر استان‌ها تهیه کنیم که این امر نیز باعث افزایش هزینه‌ها خواهد شد.
وی به تولید ماهی تیلاپیا اشاره‌ای کرد و افزود: با وجود اینکه اداره کل حفاظت محیط زیست در خصوص مجوز تولید اینگونه ماهی سخت گیری می‌کند اما هم اینک در برخی از استان‌ها انجام می‌شود، خطه خراسان شمالی استانی کویری نیست اما مناطقی مثل شهرستان گرمه، اسفراین و جاجرم به آب‌های آزاد ازجمله رودخانه‌های دائمی راه ندارد از این اداره کل می‌خواهیم که در این مناطق مجوزها در این خصوص داده شود.
این تولید کننده ماهی بابیان اینکه تیلاپیا در آب‌های نامتعارف و شور پرورش داده می‌شود اظهار داشت: منابع آبی استان در سال‌های گذشته از کیفیت بالایی برخوردار بود اما در سال‌های اخیر در برخی از مناطق کیفیت خود را از دست داده است که هم اینک باید به فکر گونه‌های جدید ازجمله این نوع ماهی باشیم که با کاهش تولید این ماده پروتینی مواجه نشویم.
یک تولید کننده دیگر آبزیان نیز بابیان اینکه در این سال‌ها با بحران کاهش دبی منابع آبی و حتی کیفیت مواجه هستیم افزود: اما باید نگذاریم تا تولید این مواد پروتینی در استان پایین بیاید.
کریم نورنهال بر ایجاد اشتغال نیز تأکید کرد و اظهار داشت: می‌توان با فعالیت در حوزه شیلات در استخرهای کوچک و پیش ساخته به پرورش اینگونه ماهی پرداخت که حتی می‌توانیم به صادرات آن نیز فکر کرد.
وی افزود: پرورش ماهی تیلاپیا باید در محلی مداربسته انجام شود و امکان ورود این ماهی به منابع آبی دائمی نباشد و اما در صورتی که وارد شود با توجه به ماهیت آن در دمای زیر ۱۲ درجه سانتی گراد از بین می‌رود.
وی بابیان اینکه پرورش ماهی تیلاپیا هم اینک بیشتر در جهان جنبه تجاری دارد افزود: با وجود اینکه بسیاری از کارشناسان بر کیفیت پایین این ماهی نسبت به گونه‌های بومی ماهی در کشور اشاره کرده‌اند اما سالانه به‌صورت فیله با وجود انتقادهای فراوان به کشور وارد می‌شود، ما نیز باید از این فرصت استفاده کنیم و علاوه بر تأمین بخشی از نیاز اقشار کم درآمد باید به فکر صادرات آن به کشورهای دیگر باشیم.
این تولید کننده آبزیان در خراسان شمالی گفت: با وجود اینکه این نوع ماهی از کیفیت بسیار بالا برخوردار نیست اما درمجموع تیلاپیا جزو ماهی‌های خوب است و اگرچه شاید تغذیه سهل‌گیرانه و همه چیز خواری داشته باشد اما برخلاف شایعات لجن‌خوار نیست، با این حال تولید این ماهی بیشتر جنبه اقتصادی دارد زیرا این ماهی با تغذیه ارزان به سرعت رشد می‌کند و می‌تواند درآمدزایی خوبی برای فعالان حوزه آبزی پروری و جوانان ایجاد کند.
نورنهال افزود: تیلاپیا ماهی جنجالی است که گفته می‌شود در آب‌های نامتعارف در چین تغذیه می‌شود و اخیراً مجوز پرورش آن در برخی از استان‌های کشور نیز داده شده است، در این خصوص ابهامات زیادی وجود دارد باید کارشناسان حفاظت محیط زیست و شیلات در این راستا برنامه جامعی داشته باشند و معایب و مزایای پرورش اینگونه ماهی تجاری را بیشتر تشریح کنند تا ابهامات آن رفع شود.
+رونق صنعت آبزی پروری با تیلاپیا
مدیر امور شیلات سازمان جهاد کشاورزی خراسان شمالی بر تولید ماهیان سازگار با شرایط سخت آبی تأکید کرد و گفت: گونه تیلاپیا در شرایط نامساعد آبی سازگار دارد که پرورش اینگونه ماهی هزینه‌های تولید را نیز به یک سوم کاهش می‌دهد.
مهندس مهدی میرقراچولو اظهار داشت: ماهی تیلاپیا گونه‌ای است که نسبت به کم آبی، وضعیت کیفیت آب و حتی شوری تحمل دارد که هم اینک در بسیاری از کشورها از ظرفیت این ماهی در صنعت آبزی پروری استفاده می‌شود و سالانه تولید انبوهی در اینگونه وجود دارد که صادر خواهند کرد.
وی بابیان اینکه پرورش ماهی تیلاپیا در استخرهای کشاورزی انجام می‌شود گفت: همچنین اینگونه ماهی در استخرها پرورش داده می‌شود که آب خروجی از آن به آب‌های جاری خاتمه پیدا نکند.
وی افزود: این ماهی به دلیل رشد سریع، طول دوره پرورش کوتاه، مقاوم‌بودن به کم‌آبی، تکثیر آسان، مقاومت در برابر بیماری‌ها و امکان پرورش در آب‌های غیرمتعارف شور و لب‌شور و کیفیت مناسب گوشت، به‌عنوان دومین ماهی پرورشی رایج در دنیا شناخته می‌شود.
مدیر امور شیلات سازمان جهاد کشاورزی خراسان شمالی گفت: اما با این وجود تیلاپیا یکی از گونه‌های مهاجم شناخته شده در جهان است که با وجود جثه کوچک، به دلیل همه چیزخوار بودن، تکثیر زیاد، مقاومت بسیار نسبت به شرایط محیطی و کنترل دشوار، عرصه را بر گونه‌های بومی تنگ می‌کند، که مزارع پرورش آن باید در مناطقی ایجاد شود که آب‌های آزاد نداشته باشند.
میرقراچولو افزود: استخرهای کشاورزی در شهرستان‌های گرمهٰ جاجرم و اسفراین در خراسان شمالی راهی به آب‌های ِآزاد ندارند که بهترین مکان برای این مهم است اما اداره کل حفاظت محیط زیست در دادن مجوز به این استان سخت گیری می‌کند این در حالی است که اکنون پنج استان کشور شامل قم، سمنان، یزد، خراسان جنوبی و کرمان مجوز تکثیر و تولید ماهی تیلاپیا را دارند.
وی گفت: ماهی تیلاپیا در شرایط دمایی زیر ۱۲ درجه سانتی گراد زنده نمی‌ماند، در فصل زمستان در هیچ منطقه‌ای از استان نیست که دمای آن به زیر ۱۲ درجه سانتی گراد نرسد، اینگونه از ماهیان اگر در آب‌های آزاد باشد تحمل دمایی این درجه از حرارت را ندارد که اگر حتی به آب‌های آزاد این منطقه راه پیدا کند در فصل سرد خواهد مرد.
به گزارش ایرنا، طبق آمار سال ۲۰۱۷ بیش از ۶ میلیون تن ماهی تیلاپیا در دنیا تولید می‌شود که عمده تولید کنندگان کشورهای چین، اندونزی، ویتنام، مصر بنگلادش و مالزی هستند، همچنین براساس آمارها کشور هند یکی از مخالفان تولید ماهی تیلاپیا بود که از سال ۲۰۰۹ با شروع تولید توانسته سالانه بیش از ۲۰ هزارتن از این ماهی را تولید کند.
مصرف سالانه فیله ماهی تیلاپیای وارداتی در کشور بیش از ۱۲ هزارتن است که به نظر می‌رسد با وجود ظرفیت تولید این ماهی در کشور ما هنوز برای پرورش این ماهی در محیط‌های بسته نیز سخت گیری می‌شود.
مدیر امور شیلات سازمان جهاد کشاورزی خراسان شمالی بابیان اینکه ماهی تیلاپیا در چهار فصل در شرایط گلخانه‌ای قابل تکثیر است گفت: می‌توان در استخرهای پیش ساخته فضای تولید و تکثیر را فراهم کرد.
میرقراچولو بابیان اینکه در هر یک متر مربع می‌توان بیش از ۵۰ قطعه ماهی تراکم داشته باشیم افزود: تولید اینگونه ماهی در هر ۶ ماه اتفاق می افتد در حالی که ماهیان گرمابی در مدت ۹ ماه تولید خواهند شد که کوتاهی عمر تولید هزینه‌ها را بسیار پایین خواهد آورد همچنین این ماهی با انواع خوراک‌ها پرورش داده می‌شود.
مدیر امور شیلات سازمان جهاد کشاورزی خراسان شمالی گفت: یکهزار و ۶۰۰ تن انواع ماهی در مزارع گرمابی و سردابی استان در ۹ ماه سال جاری تولید شد که در مقایسه با مدت مشابه پارسال ۲۰۰ تن بیشتر بوده است.
میرقراچولو اظهار داشت: پیش‌بینی می‌شود تا پایان سال جاری بیش از ۲ هزار و ۵۰۰ تن انواع ماهی گرمابی و سردابی در مزارع استان تولید شود.
وی افزود: هم اینک ۹۲ مزرعه پرورش ماهی گرمابی و ۹۷ مزرعه سردابی در استان وجود دارد که یشترین ماهی تولیدی در مزارع شامل آمور، کپور، فیتوفاگ و قزل آلا است.
مدیر امور شیلات سازمان جهاد کشاورزی خراسان شمالی گفت: تنها در حدود یک هشتم منابع آبی استان صنعت آبزی پروری ایجاد شده است در حالیکه ظرفیت بسیار بالایی برای فعالیت در این بخش اقتصادی وجود دارد.
وی افزود: خراسان شمالی از ۴۱ رودخانه فصلی و دایمی، سه هزار دهنه چشمه، چهار هزار و ۳۰۳ حلقه چاه عمیق، نیمه عمیق و دستی، ۶۳۷ رشته قنات و هشت سد از ظرفیت‌های خوبی برای توسعه صنعت آبزی پروری برخوردار است.
وی مزیت پرورش ماهی را در استان علاوه بر اشتغال برای جوانان و درآمدزایی بهره‌گیری از آب برای بخش‌های کشاورزی اعلام کرد و اظهار داشت: رویکرد توسعه این استان بر مدار کشاورزی است و آنان می‌توانند همزمان با استفاده از آب حتی استخرهای کشاورزی، از آب آن نیز برای تولید محصولات کشاورزی بهره گیرند.
خشکسالی و کاهش دبی منابع آبی استان حیات آبزیان را به خطر انداخته است که برای رهایی از این وضعیت نامساعد آبی چاره اندیشی شود.
میرقراچولو اظهار داشت: خشکسالی های اخیر که منجر به کاهش دبی و کیفیت آب رودخانه‌ها، چشمه‌ها و چاه‌ها شده است که پرورش دهندگان آبزی پروری را در این خطه با مشکل مواجه کرده است.
وی افزود: بروز خشکسالی پی در پی علاوه بر اینکه دبی منابع آبی را کاهش داده است باعث کاهش کیفیت این ذخایر نیز شده است که بعضاً در برخی از مناطق این استان هم اینک با شوری و سختی آب مواجه هستیم که آبزی پروری را در معرض نابودی قرار داده است.
به گزارش ایرنا؛ خشکسالی در سال جاری بیش از ۲۶ هزار میلیارد ریال به بخش کشاورزی این استان ازجمله باغی، زراعی، دامی و شیلات خسارت زد.
+ممنوعیت پرورش ماهی تیلاپیا
معاون فنی اداره کل حفاظت محیط زیست خراسان شمالی بابیان اینکه پرورش ماهی تیلاپیا در این استان با ممنوعیت مواجه است گفت: در این استان رودخانه‌های دائمی وجود دارد به همین دلیل پرورش اینگونه ماهی که برای ماهیان بومی مهاجم محسوب می‌شود.
حبیب لشکری افزود: سازمان حفاظت محیط زست به استان‌های کویری و استان‌هایی که منابع آبی ازجمله رودخانه دائمی، تالاب‌ها ندارند تنها اجازه پرورش داده است.
وی اشاره‌ای به تولید با صرفه این ماهی کرد و افزود: اما این اداره کل نیز صدور مجوز برای برخی از مناطق این استانن به‌صورت پرورش در استخرهای کشاورزی و فضای گلخانه‌ای پیگیر بوده است و مکاتباتی در این خصوص انجام داده‌ایم اما تاکنون پاسخی از سوی کشور دریافت نکرده‌ایم.
درمجموع در استان ۶ هزار و ۲۵۰ منبع آبی شامل رودخانه، چشمه، قنات و سد وجود دارد.
میزان بارندگی سالانه در این استان در نواحی مختلف ۱۳۰ تا ۵۰۰ میلی متر متغیر است که بیشترین آن با مقدار ۴۶۸ میلیمتر در شهرستان مانه و سملقان و کمترین آن به مقدار ۱۲۰ میلیمتر در ایستگاه جاجرم گزارش شده است.
کل نزولات سالیانه استان ۸.۳ میلیارد متر مکعبی است که ۶.۱ میلیارد متر مکعب تبخیر و ۲.۲ میلیارد متر مکعب آب قابل مدیریت بوده که از این میزان ۱.۳۳ میلیارد متر مکعب جاری می‌شود.
سرانه مصرف ماهی در این استان با احتساب مصرف تن ماهی ۷.۱ کیلوگرم است که میانگین مصرف ماهی در کشور ۹.۵ کیلوگرم