دگرگونی خراسان شمالی در پرتو منطقه ویژه اقتصادی

استان خراسان شمالی دارای ۹ شهرک صنعتی، ۶ ناحیه صنعتی و یک منطقه ویژه اقتصادی است و همچنین مجتمع پتروشیمی خراسان، فولاد اسفراین، آلومینای جاجرم، فولاد گستر اسفراین و سیمان بجنورد از جمله صنایع مادر این استان به شمار می‌رود.
منطقه ویژه اقتصادی بجنورد در سال ۱۳۸۷ بر اساس مصوبه هیئت وزیران تصویب و در سال ۱۳۹۰ برای اجرا به ریاست جمهوری ابلاغ شد. این منطقه در زمینی به مساحت ۳۵۵ هکتار در فاصله ۳ کیلومتری جنوب غربی بجنورد و با مسئولیت شرکت شهرک‌های صنعتی خراسان شمالی فعالیت خود را آغاز کرده است.
خراسان شمالی استانی است که برای توسعه و پیشرفت، دائماً پروژه‌های اقتصادی گوناگون در مناطق مختلف آن اجرا می‌شود.
اجرای پروژه‌های توسعه‌ای و اقتصادی در مقیاس بزرگ تأثیرات شدیدی بر بخش‌های اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی، محیطی و اکولوژیکی پیرامون مناطق می‌گذارد.
از این جهت منطقه ویژه اقتصادی بجنورد با اهدافی نظیر، توسعه صادرات و ورود به بازارهای رقابتی جهانی از طریق کاهش هزینه‌های تولید و بهره گیری از امکانات جهانی جهت رشد و تحرک اقتصاد ملی و منطقه‌ای، ارائه تسهیلات قانونی جهت واردات و صادرات کالاهای تجاری و صنعتی، گسترش صنعت ترانزیت صادرات مجدد و انتقال کالا و تشویق سرمایه‌گذاری داخلی و خارجی و ایجاد اشتغال مولد، ایجاد فرصت‌های شغلی جدید و ارتقاء سطح اشتغال در کشور، اجرای سیاست‌های توسعه منطقه‌ای و ایجاد قطب های اقتصادی و صنعتی، ارتقاء سطح تکنولوژی و بهره‌گیری از فناوری‌های برتر و نوین اقتصادی و پردازش کالا با ایجاد تغییرات در آن برای تحصیل ارزش افزوده با بهره گیری از امکانات بالقوه ایجاد شده است.
عدم تمایل ترکمنستان به روابط تجاری و اقتصادی
نزدیکی به مراکز سیاسی، اقتصادی و تجاری کشور، همجواری با کشور ترکمنستان، همجواری با استان‌های صنعتی سمنان، خراسان رضوی و گلستان، اتصال به بزرگراه اصلی شمال کشور، دسترسی به فرودگاه بین المللی بجنورد، پیوندهای اقتصادی و تجاری با جمعیت بیش از یک میلیاردی کشورهای عضو اکو و سازمان کنفرانس اسلامی، استقرار در مسیر کریدور غرب به شرق، بهره گیری از صنایع مادر و مستقل در استان و بهره گیری از زیرساخت‌های شهرکهای صنعتی بجنورد و بیدک را می‌توان در قالب موقعیت جغرافیایی و جایگاه ترانزیتی منطقه ویژه اقتصادی بجنورد عنوان کرد.
موضوعی که برای کشورها و استان‌هایی با مرز مشترک مطرح است استفاده از مزیت‌های آن برای افزایش صادرات و واردات و در نتیجه تأثیر بر افزایش رشد اقتصادی است اما با اینکه خراسان شمالی ۲۸۰ کیلومتر مرز مشترک با کشور ترکمنستان دارد در حال حاضر این مرز به عنوان مزیت برای استان محسوب نمی‌شود چراکه طرف ترکمنستان تمایلی بر گسترش روابط تجاری و اقتصادی ندارد و این در حالیست که سفیر ایران در ترکمنستان از منطقه ویژه اقتصادی بجنورد بازدید کرده و از قابلیت‌های این منطقه اطلاع دارد.
انعقاد ۱۲ قرارداد سرمایه گذاری در منطقه ویژه اقتصادی
مناطق ویژه اقتصادی مزیت‌هایی برای سرمایه گذاران در نظر گفته که از جمله آن می‌توان به آزادی کامل ورود و خروج سرمایه، سود ویژه و منافع حاصل از فعالیت اقتصادی و تولید برای سرمایه‌های خارجی و داخلی، تشویق و حمایت از سرمایه‌گذاری خارجی، بهره‌گیری از ارزش افزوده جهت انتقال تکنولوژی و اشتغالزایی، امکان برگزاری نمایشگاه‌های بین‌المللی و تخصصی به منظور شناخت و ارتقای سطح دانش تولید کنندگان و متخصصین، فراهم بودن امکانات خرید، واگذاری زمین به منظور ساخت و ساز و فعالیت‌های صنعتی، تجاری، اداری و خدماتی در منطقه، امکان فعالیت در کاربری‌های صنعتی، تجاری، اداری و آموزشی، امکان استقرار نمایندگی دانشگاه‌های بین المللی، امکان ایجاد شعب ارزی بانکها به منظور ارائه تسهیلات لازم و گشایش اعتبارات بانکی و اسنادی برای واردات به بازار اشاره کرد.
در حال حاضر هم ۱۲ قرارداد سرمایه گذاری در منطقه ویژه اقتصادی بجنورد منعقد شده که سه قرارداد آن در حال ساخت واحدهای تولیدی بوده، یک واحد مورد بهره برداری قرار گرفته و در حال انجام فعالیت است و مابقی قراردادها نیز روند دریافت پروانه ساخت را طی می‌کنند.
 معافیت‌های گمرکی در منطقه ویژه اقتصادی
همانگونه همه می دانیم، گمرک به عنوان پل ارتباطی میان سیاست‌های مالی و بازرگانی و مهمترین بخش اثرگذار در روند تجارت بین المللی از اهمیت و حساسیت ویژه‌ای برخوردار است و منطقه ویژه اقتصادی بجنورد هم از مزیت‌های گمرکی غافل نشده و صدور و ترانزیت کالا از منطقه به بازارهای جهانی، واردات مواد اولیه کالاهای ساخته و تکمیل شده از بازارهای منطقه‌ای و جهانی به منظور تولید پردازش و ایجاد ارزش افزوده، ارائه خدمات و ایجاد تسهیلات گمرکی، ترانزیت بیمه، حمل و نقل در منطقه به منظور روان‌سازی در انجام امور مربوطه، خدمات و تسهیلات انبارداری تخلیه و بارگیری کالا در انبارهای عمومی و اقتصادی، عدم اعمال محدودیت زمانی برای نگهداری کالا با حداقل هزینه‌های انبارداری و عدم متروکه شدن کالا، امکان بیمه کلیه کالاهای وارداتی منطقه از هنگام ورود تا خروج از انبارهای عمومی و اقتصادی، مجاز بودن ترخیص تمام و یا قسمتی از کالاهای وارده به صورت ورود موقت از گمرک منطقه، انجام امور صادرات و ترانزیت و رفع تضمین و تعهدات ماشین آلات مورد نیاز واحدهای تولیدی مستقر در منطقه و قطعات مربوط به آن تا مادامی که در منطقه مستقر باشند از اخذ مجوز و پرداخت حقوق ورودی گمرکی معاف هستند و ... از مزیت‌های گمرکی منطقه ویژه اقتصادی مرکز خراسان شمالی عنوان کرد.
 استقرار صنایع تکمیلی در منطقه ویژه اقتصادی
البته ما گفته نیز نماند خراسان شمالی علاوه بر بخش‌های کشاورزی و گردشگری در بخش صنعتی با استقرار صنایع مادر حرف‌هایی برای گفتن در سطوح مختلف دارد. منطقه ویژه اقتصادی بجنورد مزیت‌هایی از جمله امکان استقرار صنایع تکمیلی مجتمع فولاد اسفراین، امکان استقرار صنایع تکمیلی مجتمع آلومینای جاجرم، ایجاد امکان استقرار صنایع تکمیلی مجتمع پتروشیمی خراسان، امکان استقرار صنایع تکمیلی و تبدیلی کشاورزی و دامی، امکان استفاده محصولات پایین دستی مجتمع سیمان بجنورد، امکان توسعه صنعت گردشگری با توجه به وجود جاذبه‌های توریستی و امکان توسعه صنعت حمل و نقل را در خود جای داده است.
با این احتساب منطقه ویژه اقتصادی بجنورد را می‌توان یکی از بخش‌های مؤثر و پیشران توسعه شمالی دانست که با حضور سرمایه گذاران داخلی و خارجی باعث رونق تجارت با تولید کالاهای صادرات محور، تولید و اشتغال همزمان، شکوفایی اقتصادی در استان را فراهم خواهد آورد.