محمد بن زکریای رازی

شهر ری چه پیش از اسلام و چه پس از اسلام، مرکز تمدن و فرهنگ و دانش بوده است ودانشمندانی که از این شهر برخاسته­اند و در این محیط علمی، پرورش یافته­اند، به نام "رازی" خوانده می­شوند. یکی از مهمترین دانشمندان این سرزمین، فیلسوف و پزشک معروف، ابوبکر محمد بن زکریای رازی است. نامش محمد، نام پدرش زکریا و کنیه­اش ابوبکر و نسبتش به زادگاه خود (ری)، رازی است. تاریخ تولد او را ماه شعبان سال 251 هجری و وفاتش را پنجم شعبان سال 313 هجری می­دانند. او کودکی، نوجوانی و جوانی را در شهر ری گذراند و در نوجوانی به موسیقی گرایش داشت و در نواختن نی توانا بود و گاهی شعر می­سرود.

رازی  در جوانی، مدتی به زرگری مشغول شد و سپس به کیمیاگری روی آورد و در سنین بالا علم طب را آموخت و از طبیبان بزرگی شد که امراء برای طبابت نزدش می‌آمدند. در کتاب‌های مورخان اسلامی آمده است که رازی برای آموختن علم به بغداد سفر کرد و پزشکی را در بیمارستان بغداد آموخت و مدتی در آن‌جا اقامت گزید؛ سپس ریاست بیمارستان معتضدی بغداد را برعهده گرفت. پس از مرگ معتضد، خلیفهٔ عباسی، به ری بازگشت و عهده‌دار ریاست بیمارستان ری شد و تا پایان عمر در این شهر به درمان بیماران مشغول بود و در اواخر عمر، نابینا شد. ابوریحان بیرونی سبب کوری رازی را، کار مداوم با مواد شیمیایی چون بخار جیوه می‌داند.

بنا به گزارش محققان و پژوهشگران، رازی در رفتار و از لحاظ ارتباط با دیگران، مردی خوش­خو و کریم­النفس است و توجه زیادی به بیماران نموده است. برخلاف بسیاری از طبیبان که مایل به درمان پادشاهان و امرا و بزرگان بودند، رازی با مردم عادی سر و کار داشته است و به طبابت اهل علم و شهر می­پرداخت و به اصطلاح امروزی، طبیب محله بوده است. او در زمان حیات و پس از آن شهرت فراوان یافت و برخی او را ستوده‌اند.

بنا به تصریح خود رازی، وی فیلسوفی است که در تمام عمر خود دست از تلاش و جهد در کسب علم و دانش برنداشته و لحظه­ای از عمر خود را هدر نداده است. برهمین اساس؛ شخصیت علمی حکیم محمد بن زکریای رازی به دلیل چهرۀ درخشان وی در پزشکی و نیز شهرت فلسفی­اش، از دیرباز تا به امروز مورد توجه بوده است. او حکیم، طبیب و شیمی­دان نامدار مسلمان ایرانی در قرن چهارم هجری است که به خاطر آثارش در علم شیمی  و کشف الکل، پدر شیمی خوانده شده است؛ ولی تلاش­های علمی او تنها در زمینۀ طب و شیمی نبوده؛ بلکه در زمینۀ طبیعت، فلسفه، ریاضی، هندسه و... نیز مهارت داشته و آثاری تألیف نموده است. آرای پزشکی رازی، در سرزمین‌های اسلامی و خارج از آن، بسیار تأثیرگذار بود؛ به‌گونه‌ای که آثار او به زبان‌های مختلف دنیا ترجمه شده و مورد استفاده است.

عـده‌ای تالیـفات او را تا ۱۹۸ و عـدۀ دیگر کتاب‌های منسوب به او را تا ۲۳۷ برشمرده­اند. کتاب­های رازی قرن­ها در دانشکده­های پزشکی معروف اروپا تدریس می­شد؛ چنان که در سال ۱۳۹۵ میلادی، کتاب الحاوی، یکی از نُه کتابِ دانشکدۀ پزشکی پاریس بود. از این رو، به پاس زحمات فراوان او در امر داروسازی  و به ویژه کشف الکل، در تقویم ملی ایران، روز پنجم شهریورماه، روز  بزرگداشت زکریای رازی و روز داروسازی نامگذاری شده است.