ورود به حساب کاربری
ایجاد حساب کاربری
اطلاع رسانی

با توجه به افزایش هزینه‌های تولید روزنامه در چند ماهِ اخیر، و تلاش ما در راستای ادامه انتشار روزنامه «اترک» به‌روال معمول و حفظِ کیفیت و تیراژ روزنامه، ناگزیر به حذفِ امکان بازدید رایگان سایت و به‌تبع آن فروشِ آنلاین مطالب از طریق سایت هستیم. بنابر وضعیتِ اقتصادی اخیر، خاصه گرانی و نبودِ کاغذ موردنیاز برای انتشار روزنامه، در صورتی‌ که متقاضیِ بازدید از سایت روزنامه هستید و جهتِ یاری به امر فرهنگی و امکان ادامه انتشار روزنامه در این مسیر نیز ما را همراهی کنید.

چانچه تا اکنون عضو سایت نیستید، بر روی گزینه ثبت نام کلیک کنید.

چنانچه قبلا ثبت نام کرده‌اید، بر روی گزینه ورود به سایت کلیک کنید.

خبرهای روز

توهم مهار از منظر ابر واقعیت

تحلیل - رضا رحم دل، دکتری روابط بین الملل

 

 

 

 پس از جنگ دوم خلیج فارس در سال ۲۰۰۳ و با حذف عراق از گردونه مثلث موازنه قدرت در خلیج فارس، رقابت میان ایران و عربستان برای هژمونی منطقه ای آغاز شد. تلاش ایران از طریق موازنه نرم (ایدئولوژی محور مقاومت) و موازنه سخت نیروهای نیابتی؛ (proxy force) جلوه دیگری از این رقابت بود. شاید طرح سقوط سوریه از طریق داعش یکی از این رقابت ها بود و عربستان و کشورهای متحد عربی تلاش کردند، یکی از پایگاه های سنتی ایران را از طریق خلافت بغدادی بربایند، که علی رغم هزینه بسیار ناکام شدند. اما این تلاش ها، با پرداخت هزینه سنگین با کارت ترامپ در قالب قراردادهای سنگین تسلیحاتی و وارد بازی کردن هژمونی قدرت نظام بین المل برای بهم زدن قرارداد برجام، میان ایران و قدرت های جهانی در جهت ورود آمریکا به موازنه منطقه ای و تحت فشار قرار دادن ایران، نوعا مخاطره ای جدید در این مسیر موزانه بود که عامدانه از سوی طراحان اش تعقیب می شد.

پس ناکامی های ممتد و درگیر شدن شورای همکاری خلیج فارس در باتلاق یمن (موازنه سخت با نیروهای نیابتی) و عدم توجه دولت جدید آمریکا به موضوعات منطقه ای در دوره بایدن، همگی دلالت بر شکست طرح مهار ایران از سوی اعراب بود، اما با بهره گیری از چین که سودای هژمون شدن داشت و جایگزین کردن آن با آمریکا در منطقه، تلاشی در جهت به شکست کشاندن قراردادهای جاده ابریشم و سازمان شانگهای بود که با محوریت ایران نیروی تازه گرفته بود، که نوعی نقطه عطف برای این رقابت منطقه ای بوده است.

همچنین بهره گیری از ابر واقعیت های رسانه ای همچون اینترنشنال و پلت فرم های شبکه های اجتماعی و ایجاد ابهام ادراکی و دست کاری شناخت شناسی جمعی و ایجاد انتظارات فزاینده در جامعه ایران و ناکام نشان دادن دولت در فرایندها و همچنین طرح های تجزیه طلبانه از طریق خواست های ساده انگارانه قومیتی-زبانشناختی و پدیداری امر ناممکن مدینه فاضله و برساخت تایپ ایده آل از واقعیت ها در جهت انحراف افکار عمومی، وارد عملیات ویژه ای برای موازنه سخت با ایران شدند، با این انتظار که نبرد را به داخل خاک ایران بکشانند.

هرچند که رسانه ها، که تبلوری از تکامل تکنولوژی در زندگی بشر هستند و گریزی هم از آن نیست اما در جهت عامدانه بکار بردن در موازنه های قدرت، ناشی از محاسبات غلط و شناخت ناکافی طراحان مهار از فرایندهای تکنولوژیکی و ابر واقعیت های گفتمانی است، همچنین بهره گیری نادرست در رقابت های امنیتی میان دولت ها که نتایج نامشخصی دارد از دیگر سویه های نادرست موازنه قدرت، تحت این شرایط است. با این اوصاف، هرچند که مراجع شناخت شناسانه و ادراک در پلتفرم های تکنولوژی تغییر می یابند و ابر واقعیت های رسانه ای جایگزین ادراک روزمره و ناخوداگاه جمعی می گردند، اما بهره گیری از این ابزارها، بدون شناخت از ماهیت آنارشیستی آن، تیغی دولبه ای است که دولت های عربی را هم ممکن است؛ دچار نماید. همچنین وارد کردن بازیگران جهانی (چین یا آمریکا) از طریق موازنه های سنتی در منطقه، باز تلاشی ساده انگارانه برای تضعیف رقیب (ایران؛ بعنوان یک قدرت منطقه ای) است که ممکن است نتایج معکوسی را در پی داشته باشد.

بهره گیری از چین به جای آمریکا برای تضعیف مبادلات اقتصادی ایران در سطح بین الملل، نوعا خام انگاری دستگاه های سیاست گذاری اعراب است و تلاش در جهت دست کاری ادراک جمعی (رویای انقلاب در ایران) از طریق رسانه های چون ایران اینترنشنال و سلبریتی های اینستاگرامی، باز تلاشی ناکام در جهت موازنه قدرت در منطقه خاورمیانه بوده است. با این اوصاف تا چه حد طرح های عربی و توهمات خواب و خیال گونه، توانسته ایران را مهار کند؟ این سطور در تلاش برای این پاسخ است و بدنبال تصویری دقیق تر از ماجرا هاست.

اینکه چین و آمریکا و یا وارد کردن یک بازیگر جهانی به این منازعات نتایجی چون فروش گسترده سلاح به اعراب را در پی داشته است، برای اعراب و خدایان مناتی، نتیجه دیگری در بر نداشته است و حتی در رقابت با نیروهای نیابتی در یمن بعنوان یک موازنه تسلیحاتی، مشاهده می گردد که این تسلیحات خریداری شده همچون باطری سیستم های پاتریوت و یا اف 16 ها چندان در برابر چند پهباد ساده کارائی نداشته اند، چراکه علاوه بر هزینه های سنگین مالی برای خرید چنین تسلیحات مدرنی و بهره گیری نادرست در یک جنگ نامتقارن (یمن) نتیجه ای به لحاظ پیامد شناسانه ژئوپلتیکی به ارمغان نداشته است.

ناکامی این سیاست در تکرار چرخه نادرست و  وارد کردن بازیگران جهانی در این بازی (چین به جای آمریکا یا بهره گیری از کارت روسیه یا اسراییل در منازعات) نشانگر سردرگمی در اهداف راهبردی کشورهای عربی است. وارد کردن بازیگری چون چین با این تصور که با کاهش مبادلات با ایران مهار را بالفعل کنند، بدلیل درک نادرست از مقولات و فرایندهای اقتصاد جهانی، نوعا ناکامی در پی خواهد داشت، چراکه خیلی از جهت گیری های قدرت در سطح بین الملل دیگر نه امنیتی، بلکه اقتصادی است و بسیاری از بیانیه های سیاسی بسان طبل توخالی است که به صدا در می آید اما نتایج محتوائی چیز دیگری را پدیدار است.

اینکه منافع اقتصادی به جدال امنیتی خود را چربانده و بازار چند لایه و منافع چندگانه دیگر دولت ها، کمتر به الزامات امنیتی کشانده است از نشانگان این موضوع است.  برای همین دولت ها امروزه در عرصه بین الملل به تقریب با دشمنان خود همکاری می کنند و غلظت دوستی و دشمنی تا حدی کاهش یافته است و حد و حدوث موازنه تا حد زیادی به اکت بازیگران اقتصادی و لابی ها و شرکت های چند ملیتی وابسته شده است. از اینرو، بازار مبادله چین و ایران بیش از آنکه تحت تاثیر ساختار های دولتی باشد، بیشتر تحت تاثیر تماس های بخش های خصوصی دو طرف است و بازار دو سوی شانگهای-تهران حداقل مصون از این مهار است و بازی های لفاظی در خصوص جزایر سه گانه ایران بطور منافع امنیتی اعراب و خلاء های قدرت را پر نخواهد کرد و طرح مهار صرفا لفاظانه باقی خواهد ماند و چندان بسان موقعیت های پیشین قادر به تغییر موازنه قدرت منطقه ای نخواهد شد. از میان بردن برجام هم و ایجاد گسترده ترین تحریم ها با محوریت خواب و خیال خدایان عربی هم، چندان موثر نبوده است، چراکه

اقتصاد سیاسی ایران با کمتر شدن نقش نفت و افزایش صادرات کالاهای غیر نفتی عملا بزرگترین جراحی تاریخ اقتصاد ایران را ناخواسته را از طریق محدویت تحریم تجربه کرده است، هر چند که در کوتاه مدت منازعاتی را میان جامعه و ودولت برانگیزاند، اما نتایج معکوسی را برای طرحان مهار در پی خواهد داشت. بنابر آمار رشد تولید ناخالص ملی ایران برخلاف انتظارات با شیب کندی در حال افزایش است، هرچند تاحدی بخش دولتی را کوچک نموده اما به گسترش بخش خصوصی انجامیده است که این خرق عادتی در اقتصاد صد ساله ایران بوده که از عجایب هفت گانه کمتر نیست. از طرفی هسته ای شدن ایران، علی رغم تلاش برای خلع سلاح ایران از طریق برجام، ناکام مانده است که این خلاف نتایجی بوده که حداقل اعراب از ابتدا بدنبال اش بودند، که نشان از محاسبات نادرست اعراب و بهره گیری از کارت های پرهزینه ای همچون ۵۰۰ ملیارد دلاری ترامپ جمهوری خواه و ایجاد بسترهای توهم در فضای مجازی، که عملا باز مشاهده می گردد، طرح مهار ایران شکست خورده است.

اما تلاش اخیر یعنی بهره گیری از ابر واقعیت های رسانه ای و ایجاد انتظارات فزاینده و رودرویی دولت و ملت در ایران و بهره گیری از رسانه های بدون محدودیت (ایران اینترنشنال) تلاشی در جهت کشاندن موازنه به داخل ایران است که این هم از رویاهای است که تلاش دارند موازنه را به هر طریقی محقق نمایند. این هم بر اساس سنت تاریخ دول، شکستش بسیار محتمل است چراکه هژمونی ایران به لحاظ تاریخی چند هزار ساله تثبیت شده است و تغییر روی سکه ناممکن است. اما مواجه ایران با این ترفندهای پیچیده از چه سنخی است؟ اینکه هنوز سازکارهای فناوری تاثیرات بسیار عظیمی بر جامعه می گذارد و تغییر بازی قدرت میان دولت و مردم بازی می کند؛ جای شبهه ای نیست و جایگزین شدن اینفلوئنسرها و سلبریتی های رسانه ای بعنوان مراجع شناخت جمعی از خرق عادت های زندگی جدید با فناوری است و شاید گریزی هم نباشد و نتایج مختلفی را به لحاظ آماری در پی داشته باشد و پدیدار شدن واقعیت را به تاخیر اندازد و یک پرده جهلی بر سیاست نشاند، اما در بلند مدت قطعا واقعیات زندگی که تا حدی لعاب فناوری دارد، دوباره چیره خواهد گشت و روشنی مجال بروز خواهد یافت. اما بهره گیری عمدی از آن در کوتاه مدت برای امنیت زدایی و مهار دولت رقیب (ایران) رویایی بیش نیست؛ هرچند ابهام در بهره گیری از فناوری را در ایران موجب خواهد گشت و سیاست گذاران را در هول هراس خواهد انداخت، اما به الضروره، تعادل میان فهم مجازی و هستی دازاینی دوباره صورت بندی خواهد گشت و معادلات پر هزینه خدایان اعراب (منات) نقش بر آب خواهد گشت و دوباره صورت بندی قدرت تعادل جدیدی در جامعه ایران با شیوه های جدیدی ایجاد خواهد کرد و مشروعیت سیستم دوباره بازسازی خواهد شد، اما در نهایت، افسوس و خسران برای بازیگرانی برجای خواهد نهاد که تلاش در جهت مهار ایران را داشته اند و آرزوی خدایان شان را به مغمومیت مبدل خواهد شد.

تبلیغ

ارسال دیدگاه شما

روزنامه در یک نگاه
ویژه نامه
پرتال استانداری خراسان شمالی
بالای صفحه