چالش‌های توسعه استان خراسان شمالی

استان، استان کشاورزی و صنعت گردشگری است "تلاش‌های گذشته با این چشم‌انداز باوجود دستاوردها جایگاه ما را به دومین استان محروم کشور تغییر داده است.

باوجود تردید و ابهاماتی که بر اصل این چشم‌انداز وارد می‌دانم، با توجه به غالب بودن این رویکرد به نظر می‌رسد، فقدان زنجیره تأمین و صنایع پس و پیشین در این سه محور، یکی از مسائل کلیدی توسعه استان بوده و کماکان وجود دارد.

یکی از ویژگی‌های عصر فرا صنعتی و اقتصاد دانش‌محور، ایجاد تردید در پیش‌فرض‌های بنیادین اقتصاد سنتی و حتی صنعتی است. پرداختن به این مقوله را به مجالی دیگر موکول می‌کنم و تنها به یک تناقض و پارادوکس اشاره می‌نمایم:

امروزه ارتباط نرخ اشتغال و سرمایه‌گذاری  به دلایلی ازجمله، کامل نشدن زنجیره تأمین، جهش‌های تکنولوژیک و سرمایه‌بر بودن در مقابل کاربر بودن صنایع نوین و... در حال رنگ باختن است. بنابراین به نظر می‌رسد تا زمانی که در الگوها و مدل‌های ذهنی و پیش‌فرض‌های تدوین سناریوی توسعه استان بازتعریف و تجدیدنظر صورت نگیرد، با افزایش سرمایه‌گذاری بیکاری و فقر الزاماً کاهش نخواهد یافت.

پرهیز از الگوی توسعه مرکز- پیرامون یا شمال جنوب، علاوه بر ثمرات عدالت اجتماعی، از مهاجرت فرصتی روستا جلوگیری و در تعدیل نرخ سکونت غیررسمی شهرها نقش خواهد داشت.

گذر از توسعه خطی پنجره فرصت بهره‌مندی از جهش‌های توسعه را خواهد گشود. به‌عبارت‌دیگر، استان محروم و"دیر آمده"ی ما، با استفاده از تجربه سایرین و استعداد نیروی انسانی خود، می‌تواند بدون صنعتی شدن کامل روند فرا صنعتی و دانایی محوری و دانش‌بنیانی را آغاز کرده و از پیمودن مسیرهای طولانی و اضافی مصون می‌دارد.

اصلاح نگرش منفی و کم مهری سنتی به بخش خدمات و"لجستیک"، علاوه برتکمیل زنجیره تأمین، سهم اشتغال‌زایی این بخش را که اتفاقاً "کاربر" هم است، به جایگاه کلیدی خود، به‌ویژه در اقتصاد مبتنی بر دانش نزدیک‌تر خواهد نمود.

توجه به قابلیت ژئوپلیتیک استان، هم‌جواری و دسترسی به بازارهای تشنه و پر تقاضا و اشباع‌نشده آسیای میانه بالقوه یکی از پتانسیل‌های استان، در برخورداری از گمرکات و بازارچه‌های مرزی و مناطق ویژه و... است.