ضرورت تغییر رویکرد روابط عمومی‌ها در دوران پسا کرونا
در عصر حاضر که سرعت تغییر و تحولات آن به‌اندازه‌ای است که گاهی شاید تجربه و علم بشری برای تطبیق خود با شرایط جدید، چند گام عقب بماند، وقوع بحران نیز امری اجتناب‌ناپذیر است و هر مجموعه و جامعه‌ای در طول حیات خود ممکن است بارها و بارها با انواع مختلفی از بحران‌ها مواجه شود.
پدیداری بحران از مؤلفه‌های گوناگونی نشأت می‌گیرد که عوامل برون‌سازمانی و محیطی یکی از این مؤلفه‌ها است، همانند بحرانی که طی دو سال اخیر با شیوع ویروس کرونا با آن روبرو بودیم و فراگیری آن به حدی رسید که کسب‌وکارهای جهانِ به‌هم‌پیوسته و متحول امروز را زمین‌گیر کرد.
در چنین شرایطی، حفظ سلامت مردم در مرحله اول و بعد دوام این کسب‌وکارها و حیات اقتصادی آن‌ها در اولویت قرار داشت، حال که با گسترش واکسیناسیون همگانی و همراهی مردم در این امر، از موج‌های سهمگین کرونا عبور کرده و در شرایط نسبتا آرامی از شیوع این بیماری قرار داریم، فرصتی است تا تأملی در فعالیت‌های ارتباطی و اتفاقاتی که سبب تغییر رویکرد و تاکتیک در این حوزه شد، داشته باشیم.
بدون شک بخشی از این شرایط آرام امروز، مرهون اتخاذ استراتژی‌های مؤثر و تاکتیک‌های مناسب و سازگار با شرایط محیطی است که روابط عمومی آن را بر عهده داشت. جمع‌آوری دقیق اطلاعات از شرایط حاضر و سپس تشریح، انتقال و هدایت آن به سطوح تصمیم‌گیری و نیز فراهم آوردن پاسخ‌های مناسب، اطلاعات دقیق، موثق و حیاتی که افکار عمومی به آن نیاز داشتند یکی از نقش‌های مهم روابط‌عمومی در این دوران بود. دورانی که بعضا همراه با انتشار مطالب گمراه‌کننده، اخبار زرد و شایعات بود و کار روابط‌عمومی‌ها را در آگاهی‌بخشی و اطلاع‌رسانی دو چندان می‌کرد؛ همانند روزهای نخست شیوع کرونا که افکار عمومی هنوز درباره این بیماری و آینده آن ذهنیتی نداشت و جامعه با سوالات متعدد اینکه چه اتفاقی افتاده است؟ آیا اطلاعات جدیدی وجود دارد؟ اگر یکی از افراد خانواده دچار بیماری شود چه کاری باید انجام دهند؟ و... مواجه بود.
در چنین شرایطی شاهد چرخش جدیدی در حوزه ارتباطات بودیم، همانگونه که در این دوران، ارتباطات رسانه‌ای، ارتباطات دانشجویی، ارتباطات کارکنان، ارتباطات بیماران و... دچار تغییرات فراوانی شد، حوزه فعالیت‌های روابط عمومی و ابزارهای کار او نیز تغییر کرد و در شرایط فراگیری کرونا علی‌رغم تعطیلی بسیاری از مشاغل، اما فعالیت روابط عمومی حوزه‌های سلامت و بهداشت و درمان استان با اطلاع رسانی شفاف و دقیق، مضاعف شد و همکارانم شرایط سنگین‌تری را تجربه کردند و کار و فعالیت‌های آنان نه تنها تعطیل نشد بلکه بر حسب نیاز ضروری جامعه، روابط رسانه‌ای به سمت تسهیل در ارتباطات ازجمله بهره‌گیری از فضای مجازی و ارتباطات الکترونیک حرکت کرد. در این شرایط، رسانه‌های اجتماعی به عنوان بخش جدایی‌ناپذیر جامعه، نقش محوری در حفظ ارتباطات مردم ایفا کردند و در شرایط همه‌گیری کرونا، ارتباطات مجازی به نسبت ارتباطات حضوری و چهره به چهره در کفه سنگین ترازوی توجهات قرار گرفت.
هدایت و مدیریت این شرایط تنها با توجه خاص روابط‌عمومی‌ها به چارچوب‌های ارتباطی و تعریف الگوی فعالیت در بحران امکان‌پذیر بود تا بتوان از این مرحله با حداقل آسیب‌ها و پیامدهای ممکن عبور کرد.
تصور اینکه یک مجموعه‌ای همیشه ایمن و بی‌خطر به راه خود ادامه دهد، تصوری نادرست است، بنابراین در نظر گرفتن مدل و الگوی مواجهه با بحران امری ضروری برای روابط‌عمومی است که گوشه‌ای از کارکردهای روابط عمومی نوین و هوشمند را در دوران کرونا شاهد بودیم، اگرچه به دلیل ماهیت غیرقابل‌پیش‌بینی بودن بحران، ایجاد راهکار و الگوی کارآمد برای مقابله با آن نیز امر دشواری است اما نباید نقش روابط عمومی را در هدایت و مدیریت بحران نادیده گرفت چرا که حتی در شرایط بحران نیز با کمک روابط عمومی‌ها، سالم‌ترین فرآیند تصمیم‌گیری و اطلاع‌رسانی می‌تواند شکل بگیرد.
*مجید پورخیاط
مدیر روابط عمومی و امور بین الملل دانشگاه علوم پزشکی خراسان شمالی*