گروه سیاسی: تهران و ریاض از فروردین ماه سال 1400 تاکنون پنج دوره مذاکرات امنیتی در بغداد برگزار کرده اند. تاکنون چندین بار احتمال برگزاری دیدارهای دیپلماتیک میان دیپلمات های ایران و عربستان و حتی احتمال دیدار رسمی وزرای خارجه دو کشور و بازگشایی سفارتخانه ها مطرح شده است که هیچ یک از آنها در ماه های گذشته تایید نشدند. با این حال به نظر می رسد که دورنمای ارتقای مذاکرات جاری در بغداد، نسبت به گذشته جدی تر شده باشد. از هفته گذشته با سفر مصطفی کاظمی به جده و تهران و گفت وگوهایی که با مقام های ایران و عربستان انجام داد، زمزمه هایی از علنی شدن گفت وگوهای ایران و عربستان و ارتقای سطح مذاکرات به مذاکرات دیپلماتیک مطرح شد. برخی رسانه ها روز شنبه گزارش داده بودند که مصطفی کاظمی قرار است برای رساندن نتایج گفت وگوهایش در تهران بار دیگر به جده سفر و در آنجا با محمد بن سلمان و دیگر مقام های ارشد عربستان دیدار و گفت وگو کند. گفته می شود که نتیجه این سفر می تواند در برگزاری دیدارهای دیپلماتیک میان مقام های تهران و ریاض تاثیر تعیین کننده داشته باشد.
روز گذشته نیز یک منبع آگاه اعلام کرد که از سرگیری روابط ایران و عربستان قرار است در بغداد و با حضور مسئولین دو کشور و همچنین مشارکت مصطفی الکاظمی، نخست وزیر عراق و فواد حسین، وزیر خارجه این کشور اعلان شود.
این منبع تاکید کرد: مباحثاتی که مصطفی الکاظمی در سفر اخیرش به جده و تهران انجام داد منجر به حل بسیار از پرونده های مورد اختلاف شد و این امر می تواند به کاهش تنش های موجود در منطقه کمک کند.
وی در پاسخ به این سوال که آیا سفر مسئولان سعودی به بغداد قبل از نشست سران در جده انجام خواهد شد گفت که این امر نیازمند هماهنگی و تدارکات میان سه کشور است.
بر اساس این گزارش، پیش از این نیز یک منبع دیپلماتیک در ریاض اعلام کرد که قرار است مصطفی الکاظمی، نخست وزیر عراق روز گذشته (یکشنبه) به شهر جده عربستان برود و با محمد بن سلمان، ولیعهد سعودی و دیگر مقامات ارشد این کشور دیدار کند.
این منبع در گفت وگو با خبرگزاری آلمان گفت: الکاظمی نتایج سفر اخیر خود به ایران و موضع ایران نسبت به مذاکرات با عربستان که مقدمه ای برای بالا بردن سطح این مذاکرات و حل اختلافات میان دو کشور و در نهایت بازگشت کامل روابط دیپلماتیک میان دو کشور است را با مقامات سعودی در میان خواهد گذاشت.
این منبع که خواستار عدم فاش شدن نامش شده است در ادامه تاکید کرد که پاسخ تهران به مطالبات عربستان و در راس آن ها پایان دادن به آن چه دخالت در امور داخلی کشورهای عربی و همچنین پایان دادن به تشکیل نیروهای نیابتی در این کشورها که ثبات و امنیت منطقه را تهدید می کند، عنوان شده و همچنین اثبات عملی این امر می تواند روابط درست و سالم و مبتنی بر احترام متقابل که به سود ملت‌های منطقه است را ایجاد کند.
همچنین یک منبع دولتی عراقی در گفت‌وگو با روسیا الیوم اعلام کرد که بغداد میزبان نشستی میان دیپلمات های ایرانی و سعودی خواهد بود.
این منبع تاکید کرد: پیش از این پنج دور مذاکرات میان تهران و ریاض در بغداد انجام شد که همه آن ها در سطح امنیتی و اطلاعاتی بود، اما دور جدید در سطح دیپلماتیک خواهد بود.
در این باره احمد دستمالچیان، سفیر پیشین ایران در اردن و لبنان می گوید: «به نظر من الان یک رویکرد مثبتی ایجاد شده است، به خصوص که عربستان متوجه شده است که باید در مقابل واقعیت ها کوتاه بیاید و در مقابل ایران اسلامی همکاری داشته باشد. پنج دور مذاکره در بغداد انجام شده و قرار است که دور بعدی مذاکرات در سطح سیاسی برگزار شود. مصر و اردن هم در همین مسیر به نتیجه رسیده اند که باید همکاری دسته جمعی شکل بگیرد و این تفرق به ضرر جهان اسلام و به ضرر همه کشورهای عربی و اسلامی خواهد بود.» دستمالچیان معتقد است: «منطقه چاره ای جز اینکه به سمت گفت وگوهای دسته جمعی و همکاری های مشترک برود، ندارد. طی دو دهه گذشته، ثابت شده است که هرچه منطقه بیشتر به سمت تنش، تشنج، آشوب و جنگ حرکت کند، بیش از گذشته بی ثبات می شود و منافع همه به خطر می افتد.» این دیپلمات پیشین تاکید می کند: «الان این تجربه تلخ پیش روی منطقه است که بعد از اینکه تکفیری ها عراق و سوریه را مورد تاخت وتاز قرار دادند و همچنین عربستان به یمن تجاوز نظامی کرد و هیچ بهره ای نبرد. این تجربه ثابت کرد که جنگ هیچ نتیجه و دستاورد مثبتی ندارد. در نتیجه اگر این منطقه قرار است به صلح، ثبات و امنیت برسد، باید یک همکاری دسته جمعی و مشترک داشته باشند که مشتمل بر همکاری امنیتی، سیاسی و اقتصادی بشود تا همه کشورها بتوانند از نعمت این همکاری بهره ببرند.»
همچنین در این راستا سید کمال خرازی، رئیس شورای راهبردی روابط خارجی در سخنرانی خود که به صورت مجازی در جلسه عمومی «نهادها و نظم منطقه‌ای» در دهمین مجمع صلح جهانی ایراد کرد، گفت: براساس بند ۸ قطعنامه ۵۹۸ شورای امنیت سازمان ملل متحد، دبیرکل آن سازمان موظف شده است از طریق مشورت با کشورهای منطقه سازوکاری را برای ارتقای امنیت و ثبات در منطقه خلیج فارس پیشنهاد دهد، ولی متاسفانه این وظیفه تا کنون مورد غفلت سازمان ملل قرار گرفته است.»
وی با بیان اینکه جمهوری اسلامی ایران به‌رغم برخی اختلافات جدی بین ایران و عربستان، معتقد است که این دو کشور می‌توانند مکمل ظرفیت‌های یکدیگر باشند، افزود: «ما آمادگی کامل را برای گفتگو با دولت عربستان در همه موضوعات دوجانبه و منطقه‌ای داریم و خرسندیم که با مساعی جمیله دولت عراق، تاکنون چند دور گفتگو میان دولت‌های طرفین برگزار شده است.»
خرازی در ادامه با بیان اینکه «متاسفانه برخی از دولت های منطقه در یک اشتباه محاسباتی مهلک به دنبال باز کردن پای رژیم آپارتاید جنگ‌افروز اسرائیل به این منطقه هستند»، گفت: «آنها حتی از عادی‌سازی روابط فراتر رفته، در جهت هم‌پیمانی با رژیم صهیونیستی گام بر می‌دارند. این یک اشتباه راهبردی بزرگ است که زمینه تنش و درگیری را در منطقه با سرعتی سرسام‌آور بالا خواهد برد. جمهوری اسلامی ایران پیشاپیش نسبت به تبعات حضور اسرائیل در منطقه خلیج فارس هشدار می‌دهد و آن کشورها را مسئول هرگونه تبعات خطرناک آن می‌داند.»
وی گفت: «منطقه خلیج فارس نیازمند سازوکاری امنیتی است که از هژمونی هر قدرتی، چه منطقه‌ای و چه جهانی، ممانعت کند. برای محقق شدن چنین هدفی باید اقدامات اعتمادساز در حوزه‌هایی همچون مدیریت آب، حفاظت از محیط زیست، ایمنی هسته‌ای، امنیت انرژی، جهانگردی، همکاری اقتصادی، تجارت، سرمایه‌گذاری، ریشه کن نمودن فقر و توانمندسازی مردم در دستور کار همه کشورهای منطقه قرار گیرد.»
گزارش ها در مورد رونق گرفتن گفت وگوهای منطقه ای در حالی منتشر می شود که جو بایدن، رییس جمهور امریکا قرار است به زودی در ریاض در نشستی با حضور چندین کشور عربی حاضر شود. گفته می شود که بخشی از دستور کار این نشست در خصوص همکاری ها و گفت وگوهای منطقه است.کارشناسان معتقدند در پی تمایل امریکا به خروج از منطقه غرب آسیا و خاورمیانه، واشنگتن کشورهای منطقه را به گفت وگو به جای درگیری و تنش دعوت می کند تا از ضرورت های حضور خود در منطقه بکاهد.