پس از انجام مذاکرات در قطر، مذاکره کننده ارشد ایران در سفری از پیش اعلام نشده به مسکو رفت و طی جلسه ای با اولیانوف، مسئول تیم مذاکره کننده روسیه در برجام، به بررسی آنچه در مذاکرات دوحه اتفاق افتاده بود، پرداخت. اقدامی که تعجب محافل سیاسی در ایران را برانگیخت و شایعاتی مبنی بر اختلاف بین وزیر امور خارجه و معاون وی را سر زبانها انداخت.
در ادامه اما وزارت امور خارجه ایران تاکید کرد این دور از گفتگوها از ابتدا ۲ روزه تعریف شده بود. در نتیجه مذاکرات در آینده از سر گرفته میشود. سازمان ملل نیز در نشستی از ایران و آمریکا خواست هر یک به نوعی از بخشی از مواضع خود عقبنشینی کنند. حاضران در نشست تاکید کردند دو طرف باید گفتگوها را تا رسیدن به نتیجه ادامه دهند.
اکنون نگاههای متفاوتی نسبت به نتیجه مذاکرات احیای برجام در قطر وجود دارد. برخی از شکست گفتگوها سخن میگویند و گروهی معتقدند هنوز امیدواری برای به نتیجه رسیدن آنها وجود دارد.
به گفته یک مقام آمریکایی چشم انداز برجام پس از دوحه بدتر از قبل از دوحه است و روز به روز بدتر میشود. او مدعی شد: «شما میتوانید دوحه را در بهترین حالت به عنوان آب در حال حرکت و در بدترین حالت به عنوان حرکت به سمت عقب توصیف کنید. اما در این مرحله حرکت آب برای تمام اهداف عملی حرکت به سمت عقب است».
در مقابل رضا نصری، کارشناس مسائل بینالملل، معتقد است: برخلاف برخی گزارشات جهتدار، مذاکرات شکست نخورده است.
او توضیح داد: حساسیت عمومی نسبت به نتیجه مذاکرات نشان میدهد اگر مذاکرات شکست بخورد، دلیل این شکست باید برای افکار عمومی دلیلی موجه و قانعکننده باشد. دشواری کار آقای باقری همینجاست.
بلومبرگ نیز به نقل از منابعی مدعی شده گفتگوها برای رفع تحریمهای ایران در دوحه احتمالا «پس از سفر رئیسجمهور آمریکا به منطقه در اواخر ماه جاری میلادی از سر گرفته شود».
همچنین تسنیم گزارش داد، دو دیپلمات اروپایی گفتند تلاشها برای احیای برجام ممکن است پس از تاریخ پیشنهادی آژانس بینالمللی انرژی اتمی در ماه جاری ادامه یابد.
در روزهای گذشته، سخنگوی سرویس سیاست خارجی اتحادیه اروپا با اشاره به برگزاری مذاکرات هسته ای به صورت غیرمستقیم، میان تیمهای مذاکرهکننده ایران و آمریکا در قطر، گفت: مذاکرات برجام از وین به جای دیگری منتقل نشده است.
پیتر استانو در یک کنفرانس خبری در بروکسل در این باره بیان کرد: آنچه در حال حاضر در قطر در حال رخ دادن است، گفتگوی غیرمستقیم میان ایران و آمریکا با تسهیلگری اتحادیه اروپاست .
در این میان رئیس کمیسیون امنیت ملی مجلس توضیحاتی ارائه داده است. او در گفتگویی اعلام کرد: «با آمریکایی ها در سه موضوع به تفاهم و توافق نرسیدیم یکی بحث تضمین ها بود. در این بخش ، آمریکایی ها، می بایست ، تضمین می دادند حداقل تا پایان دوره بایدن انتفاع اقتصادی جمهوری اسلامی برقرار خواهد بود اما متاسفانه توانایی اینکار را ندارند . نکته دوم بحث پادمان بود، ما در مذاکرات اسفند ماه با غربی ها به این تفاهم رسیده بودیم که با آژانس در رد و بدل متون و سوال و پرسش و پاسخ جمهوری اسلامی به توافق برسیم تا در خرداد ماه و در اجلاسیه شورای حکام بحث پادمانی ما حل و فصل شود و پرونده مختومه شود که خُب دیدیم ، نه فقط این اتفاق نیافتاد بلکه آژانس و شورای حکام علیه جمهوری اسلامی قطعنامه صادر کرد، البته محتوای قطعنامه ملایم بود اما جمهوری اسلامی همین را هم برنتابید و ما در دوحه تاکید کردیم ، بحث پادمان باید پایان یابد. بحث سوم هم همین لیست قرمز تحریمی هاست که جمهوری اسلامی تاکید دارد ، افراد حقیقی و حقوقی که تفاهم شده از لیست حذف شوند ، دیگر نباید به بهانه های دیگری ، مجددا به لیست قرمز بازگردانده شوند.»
وی افزود: «آمریکایی ها مدعی هستند جمهوری اسلامی حرف جدیدی نزده و حرف های قبلی را تکرار کرده ، در حالی که ما همین موضوعات را با آقای مورا و آقای بورل و ۱+۴ مطرح کرده بودیم و گفته بودیم اگر جمهوری اسلامی از این مذاکرات انتفاع اقتصادی به دست نیاورد ، اصلا نقض غرض است و رفتن ما به مذاکرات اصلا هیچ سودی به حال جمهوری اسلامی ندارد . ما نه بیش تر از برجام می خواهیم و نه به کمتر از برجام راضی می شویم . حالا ، آمریکایی ها باید اراده سیاسی خودشان را نشان دهند و درخواست های بحق جمهوری اسلامی را در قالب مذاکرات وین و برجام بپذیرند.»
با این همه سید محمد مرندی، تحلیلگر مسائل بین الملل در پاسخ به این ابهام موجود در افکارعمومی که چرا مشخصا در ارتباط با «رابطه با آمریکا» صرفا به سوابق تاریک دولت این کشور در خصوص مداخلاتش در کودتاها و یا موارد دیگر برای پرهیز از برقراری رابطه اشاره می شود، اما در ارتباط با روسیه، به اقدامات تاریخی غیرقابل جبرانش علیه ایران اشاره ای نمی شود و یا هیچ گونه بدبینی نسبت به آن وجود ندارد؟»، گفت: آیا به این دلیل که اسکندر مقدونی در مقطعی از تاریخ به ایران حمله کرده است، ما باید تا آخر با مقدونیه یا یونان رابطه بدی داشته باشیم؟ مغول ها نیز به ایران حمله کردند، پس ما باید تا ابد با مغولستان بد باشیم؟ اصلا دیگر شوروی وجود ندارد و روسیه نیز جز در مرز آبی، هم مرز ما نیست. رابطه ایران با سایر کشورها در راستای منافع کشور است.
وی یادآور شد: آیت الله خامنه ای حدود زمان امضای برجام گفتند اگر آمریکا حسن نیت خود را در اجرای برجام نشان دهد، می توانیم در خصوص مسائل دیگر صحبت کنیم. چه پیامی از این بالاتر؟ و دیدیم که امریکا از این فرصت استفاده نکرد. بنابراین نظام می گوید اگر آمریکا نیز رفتار خود را عوض کند، ما رفتار دیگری با آن خواهیم کرد. امروز رفتار آفریقای جنوبی، برزیل، روسیه، چین، هند، قزاقستان و کشورهای دیگر، نسبت به آمریکا و اروپا در مقابل ایران سازنده تر است و اگر همین فردا رفتار آمریکا و اروپا با ایران تغییر کند، رفتار ما نیز با آنها دستخوش تغییر خواهد شد.
مرندی با اشاره به اینکه نباید حرف ها و تهدیدهای غربی ها را بیش از حد جدی تلقی کرد، گفت: متاسفانه عده ای در داخل کشور تحت تاثیر تحلیل رسانه های غربی هستند. برای مثال بحث الان راجع به تضمین دولت آینده آمریکا در خصوص برجام نیست و تمام بحث ها مربوط به تضمین در دوره دولت آقای بایدن بوده است و تضمین هایی که ایران می خواهد از شخص بایدن و دولت او است. آقای بایدن از روز اول تلاش کرد که هیچ گونه تضمین معناداری به ایران ندهد. به عنوان مثال، اگر دولت فعلی آمریکا بعد از یکسال از برجام خارج شود، سرمایه گذاران خارجی با ضررهای جبران ناپذیری مواجه خواهند شد و آمریکا تاکنون تضمین کافی در این رابطه نداده است گر چه پیشرفت هایی در این زمینه صورت گرفته است.
به گزارش اترک بنظر می آید که نتایج مذاکرات دوحه ۱ بعد از تجزیه و تحلیل در پایتخت ها و همچنین سفر بایدن به منطقه ،آشکار خواهد شد . البته برخی گزارشات حاکی است که بایدن در سفر به منطقه مرتکب اشتباهات تاریخی و راهبردی خواهد شد ، زیرا به نظر می رسد ، گزارشاتی که از وضعیت منطقه برای آقای بایدن تهیه کرده اند، گزارش های نادرست و گمراه کننده ای است.