به گزارش اترک، هنر کشاورزان یزد برای برداشت بهینه از آب همواره ستودنی بوده است اما آنچه امروز مسلم است افزایش بیابان‌زایی نه‌تنها نیاز حفظ وضعیت موجود بلکه تلاش برای توسعه را نیز مضاعف کرده است.
افزایش آلودگی ناشی از توسعه بی‌رویه صنعتی استان و نیز از بین رفتن باغات به‌عنوان ریه‌های طبیعی شهر یزد باعث شده که روزبه‌روز شهرها آلوده‌تر شوند و شاهد افزایش بیماری‌ها و جانباختن تعداد زیادی از شهروندان استان در مقابل عوارض ناشی از توسعه صنعتی باشیم درحالی‌که حفظ وضعیت موجود کشاورزی به‌عنوان یکی از عوامل کاهش اثرات توسعه صنعتی می‌تواند عوارض این توسعه را کاهش داده و در جهت حفظ سلامت شهروندان مؤثر باشد و نباید بخش کشاورزی را قربانیِ سایر مسیرهای توسعه استان نمود.
برخی عقیده دارند استان یزد راهی برای توسعه بخش کشاورزی ندارد اما کشاورزان یزدی همواره نشان داده‌اند که با خلاقیت‌هایی که در راستای مقابله با پدیده خشک‌سالی در پیش رو قرار داده‌اند، همواره پیروز این وضعیت بوده و کشاورزی را زنده نگه‌داشته‌اند و توسعه کشته‌ای گلخانه‌ای و رتبه برتر استان در میزان برداشت محصولات نمونه شاخص و نشان از موفقیت آن‌ها در رونق تولیدات بخش کشاورزی در گلخانه‌ها دارد و این روند از تک‌محصولی بودن در کاشت خیار سبز گلخانه‌ای به سایر محصولات حتی گیاهان دارویی درحال‌توسعه است.
محدود کردن بخش کشاورزی به بهانه محدود بودن منابع آبی قانع‌کننده نیست چراکه آبی که در بخش کشاورزی در حال بهره‌برداری است کیفیت لازم برای مصرف در بخش صنعت را نیز دارا نیست و حتی برخی از محصولات ازجمله پسته که در استان تولید خوبی دارد کیفیت با آب شوری که اصلاً کیفیت لازم برای هیچ استفاده‌ای را ندارد، آبیاری می‌شود ازاین‌رو منابع آبی بخش کشاورزی در صورت عدم استفاده در این بخش کارایی لازم برای استفاده در سایر بخش‌ها را نیز ندارد و نمی‌توان گفت با حذف کشاورزی منابع آبی برای استفاده از سایر بخش‌ها در استان به دست خواهد آمد.
اما همه این موارد عامل از بین رفتن بخش کشاورزی نیست چراکه بخشی از مزارع و زمین‌های کشاورزی به دست عوامل غیرطبیعی یعنی انسانی از بین می‌روند.
بعضی از باغداران و کشاورزان برای کسب ارزش‌افزوده بیشتر، به‌عمد باغات و زمین‌های کشاورزی را بدون آبیاری می‌خشکانند و با تفکیک‌های غیرقانونی نسبت به فروش زمین‌ها برای ساخت‌وسازهای مسکونی اقدام می‌کنند، روشی که کشاورزی را قربانی کاربری‌هایی می‌کند که قانونی نیستند و هرگز نمی‌توانند این کاربری‌ها را قانونی کنند.
صاحبان این بخش از مزارع و باغات کشاورزی هرگز نمی‌دانند که با این کار خورد تیشه به ریشه آینده استان می‌زنند و صدمه‌ای که آن‌ها امروز به بخش کشاورزی استان وارد می‌کنند روزی در آینده، نسل‌های بعدی خود را درگیر عوارض جدی ناشی از بین رفتن بخش کشاورزی خواهد کرد که قابل جبران نخواهند بود.
محدود شدن بخش کشاورزی با خشک‌سالی‌ها
معاون بهبود تولیدات گیاهی جهاد کشاورزی یزد با اشاره به اینکه کم‌آبی منجر به کاهش سطح زیر کشت استان از ۲۴ هزار هکتار به ۹ هزار هکتار شده است، گفت: صنعت، رقیب اصلی کشاورزی در مصرف آب است.
محمدحسین ملانوری بابیان اینکه شوری و کم‌آبی بر روی تولیدات گیاهی ازجمله گندم اثر گذاشته است، اعلام کرد: تولید گندم استان در سال ۸۳ و ۸۴ نزدیک پنج‌تن بوده؛ درحالی‌که اکنون با توجه به وضعیت کود، تغذیه جدید و به زراعی، تولید گندم استان به بیش از چهار تن نرسیده است.
وی با اعلام اینکه کم‌آبی بر روی سطح زیر کشت نیز اثر گذاشته و از ۲۴ هزار هکتار به ۹ هزار هکتار رسیده است، افزود: جهاد کشاورزی بر این اساس رو به کشت گیاهان کم‌آبخواه مثل پسته آورده که جایگزین گندم شود.
کاشت سطح زیر کشت فضای باز
معاونت بهبود تولیدات گیاهی استان از دیگر اقدامات سازمان جهاد کشاورزی در مقابله با بی‌آبی را احداث گلخانه دانست و گفت: از سال ۱۳۷۴ تاکنون حدود دو هزار هکتار اراضی زراعی که به‌صورت فضای باز کشت می‌شدند به کشت گلخانه‌ای مبدل شده‌اند.
ملانوری در تشریح فواید کشت گلخانه‌ای بیان کرد: مصرف آب در گلخانه‌ها به خاطر تبخیر، کاهش پیداکرده و نزدیک به یک‌دهم فضای باز آب مصرف می‌شود و کارایی آن نیز ۱۰ برابر هست.
وی با تأکید بر اینکه حجم چاه‌های آب در استان به علت خشک‌سالی به نصف تقلیل پیداکرده است، بیان کرد: درختان استان خصوصاً در شهرستان اشکذر و مهریز حالت سبزینگی داشته و هیچ محصولی نمی‌دهند.
ملانوری تصریح کرد: دو هزار هکتار گیاهان دارویی کم آبخواه به علت شرایط بحرانی آب در استان کشت‌شده و جهاد کشاورزی در حال تدارک نصب سایه‌بان بر روی باغات و اراضی است تا تبخیر کمتر صورت گیرد.
اقدامات جهاد کشاورزی
وی با اشاره به اقدامات جهاد کشاورزی از قبیل آبخیزداری، آبخوان‌داری، مرمت و بهسازی قنوات، پوشش انهار، اجرای آبیاری‌های تحت‌فشار و کم‌فشار و کشت گیاهان کم آبخواه، تأکید کرد: در صورت اجرایی نشدن این طرح‌ها، وضعیت استان ازنظر سطح زیر کشت و عملکرد، کمتر از ۲۰ درصد شرایط حال حاضر بود.
معاونت تولیدات گیاهی استان گفت: مصرف آب در صنعت استان وجود دارد ولی دست‌اندرکاران امر آن را در کشاورزی بیشتر مطرح می‌کنند.
ملانوری در خصوص کشاورزی با بهره‌برداری از قنوات که سابقه ۲۰۰ ساله در استان دارد، اضافه کرد: جهاد کشاورزی مجوز حق برداشت از قنات را به کشاورز می‌دهد تا از آب قنات بهره برداری کند؛ ولی افرادی با احداث چاه‌های غیرمجاز سوءاستفاده کرده و موجب خشک شدن قنات می‌شوند.
امید که با توجه به بخش کشاورزی، این بخش با استفاده از تکنولوژی روز برپا باقی بماند و امید تداوم زندگی و سلامتی مردم استان یزد در مقابله با عوارض توسعه صنعتی استان باشد.