در استان لرستان صنایع‌دستی ثمره دست‌هایی است که عشق را از قلب خود جاری ساخته و با انگشتان خود با یاری تار و پود بر گلیم و جاجیم ترسیم کرده و یا با تلنگرهای چکش، آن را حک می‌کنند.
صنایع دستی لرستان در سه نوع متمایز عشایری، روستایی و شهری شکل گرفته‌اند. بیشتر تولیدات صنایع دستی عشایری به مصرف خانوار می‌رسند و کمتر به بازار عرضه می‌شوند.
موانع معرفی تکنیکی‌ترین صنایع دستی ایران
انواع صنایع‌دستی عشایر استان لرستان عبارتند از سیاه چادر، چیت، قالی و گلیم. صنایع دستی روستایی را قالی، گلیم، رنگرزی و جاجیم‌بافی تشکیل می‌دهند و عمده صنایع دستی شهری نیز خراطی، نمدبافی، قلم زنی، ورشو سازی، قالی، موج و گلیم بافی هستند.
حوزه صنایع دستی لرستان علیرغم ظرفیت‌های فراوان، با مشکلات زیادی مواجه است، از عدم ایجاد بازارچه صنایع دستی تا عدم بیمه شدن صنعتگران این بخش، حوزه‌ای که در صورت توجه می‌تواند در راستای ایجاد اشتغال و تولید نقشی مؤثر و تأثیرگذار داشته باشد.
برای نخستین بار سال ۸۷ بود که زمزمه احداث بازارچه‌های صنایع دستی در لرستان به گوش رسید و این در حالیست که همچنان ایجاد این بازارچه نیمه تمام باقی مانده است.
همچنین با توجه به‌عدم تخصیص بیمه تأمین اجتماعی در سال گذشته به دلیل تأمین نشدن سهم دولت در یارانه بیمه صنعتگران، تعداد هزار و ۷۳۵ نفر از صنعتگران به منظور استفاده از مزیت بیمه روستایی و عشایری معرفی‌شدند که پس از پالایش فهرست ارسالی تنها ۲۱۳ نفر مشمول شناسایی و بیمه روستایی و عشایری شدند.
گردش مالی ۶۵ میلیارد ریالی صنایع دستی لرستان
سید امین قاسمی مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی لرستان در سخنانی از فعالیت بیش از ۳۳ هزار نفر به‌صورت مستقیم و ۸۵ هزار نفر به‌صورت غیرمستقیم در بیش از ۵۲ رشته بومی و غیربومی رایج صنایع‌دستی در سطح استان لرستان خبر داد.
وی گفت: برپایی بیش از ۲۷ بازارچه فروش نوروزی و نمایشگاه‌های فصلی و مناسبتی، حضور در بیش از ۱۲ نمایشگاه ملی و سراسری منطقه‌ای، کسب ۷ نشان و مهر مرغوبیت و نشان ملی صنایع‌دستی، توسط صنعتگران صنایع‌دستی استان و گردش مالی سالانه بیش از ۶۵ میلیارد ریال این هنر صنعت در بخش فروش مربوط به برگزاری نمایشگاه و بازارچه‌ها همگی سند درخشانی بر وجود ظرفیت‌های و استعدادهای فراوان در بخش صنایع‌دستی استان لرستان است.
مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی لرستان ادامه داد: طی سال‌های اخیر اقدامات و برنامه‌ریزی‌های خوبی در راستای احیا و رونق صنایع‌دستی و هنرهای سنتی در استان انجام‌شده است که توفیقات خوبی را در پی داشته است.
قاسمی گفت: ایجاد اشتغال کم‌هزینه و با ارزش افزوده بالا، تقویت و رشد کارگاه‌های کوچک و بزرگ و مشاغل خرد خانگی اعطایی تسهیلات از محل تبصره ۱۸ قانون بودجه عمومی کشور از جمله این موارد است.
پیگیری برای ایجاد ۳ خانه صنایع دستی
وی با اشاره به بالا بردن سطح کیفی و کمی محصولات صنایع‌دستی استان بیان داشت: با هدف ثبت و حمایت از هنرمندان رشته‌های مختلف صنایع دستی در استان، مستند نگاری، تهیه فیلم‌های مختلف ترویجی و آموزشی، برگزاری وبینارهای مشترک تخصصی صنایع‌دستی و کمک به انجام پژوهش و تحقیقات دانشجویی و علمی صنایع‌دستی متناسب با سلایق جدید مشتریان از اولویت‌های مهم تکلیفی معاونت صنایع‌دستی و هنرهای سنتی اداره کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان محسوب می‌شود.
مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی لرستان عنوان کرد: همچنین ایجاد سه خانه صنایع‌دستی در رشته‌های چوب و نساجی سنتی و ورشو، انعقاد تفاهم‌نامه‌های مختلف همکاری و آموزشی با بنیاد تعاون اداره کل زندان‌ها، کمیته امداد امام (ره) و سازمان بهزیستی، بنیاد برکت ستاد اجرایی فرمان امام (ره)، بنیاد برکت آستان قدس رضوی در راستای حمایت از تولیدکنندگان صنایع‌دستی و هنرهای سنتی، معرفی انواع صنایع‌دستی استان از طریق فوق‌برنامه‌های صداوسیما، جراید کثیرالانتشار نیز به‌طورجدی پیگیری می‌شود.
قاسمی بیان داشت: در بحث آموزش شاغلین صنایع‌دستی به علاقه‌مندان و تربیت اساتید ماهر در رشته‌هایی که قابلیت تجاری‌سازی دارند، دوره‌های آموزش عمومی برای علاقه‌مندان برگزار می‌شود.
فعالیت ۳۰ هزار صنعتگر در لرستان
وی افزود: آوازه جهانی صنایع‌دستی لرستان انواع دست‌بافته‌های داری و سنتی، گلیم و ماشته و جاجیم، نخ ریسی سنتی، حرمی‌بافی، ورشو سازی و قلم‌زنی روی ورشو، آژیه‌دوزی و گیوه‌بافی، نمدمالی، البسه محلی لری و بختیاری (چوقابافی)، انواع محصولات نمدی، چرم دست دوز، زیورآلات سنتی محلی، گره چینی و منبت‌کاری، میناکاری، نقاشی و طلاکاری روی شیشه، چاقوسازی و ساخت انواع آلات موسیقی به‌ویژه کمانچه لری، تراش سنگ‌های قیمتی و نیمه‌قیمتی و… از مهم‌ترین هنرهای دستی استان لرستان محسوب می‌شوند که همگی از شهرت و منزلتی بین المللی برخوردار بوده و تولیدات آن در استان در جایگاه مناسبی قرار دارد.
مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی لرستان گفت: ماهیت متمایز و برتر محصولات و فواید صنایع‌دستی از ویژگی‌های منحصر به‌فردی ناشی می‌شود که می‌تواند زیبایی‌شناختی، تعالی، خلاقیت و وابستگی فرهنگی را به همراه دارد، صنایع‌دستی از نظر عملکرد، سنت و مذهب و روابط اجتماعی بسیار حائز اهمیت است، صنایع‌دستی پویا، قابل‌توجه و پربار است و برای بسیاری از کشورهای درحال‌توسعه به‌عنوان یک کالای استراتژیک صادراتی در نظر گرفته می‌شود.
قاسمی تصریح کرد: امروزه، صنایع‌دستی در بسیاری از کشورهای در حال توسعه، مهم‌ترین منبع اشتغال سودآور محسوب می‌شود، به‌علاوه، این صنعت یکی از عوامل اصلی تولید سرانه ملی در بسیاری از کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه است و به‌صراحت می‌توان گفت: در بسیاری از مناطق جهان، صنایع‌دستی به‌عنوان دومین و بزرگ‌ترین صنعت اشتغال جوامع روستایی و عشایری پس از کشاورزی شناخته‌شده است.
وی ادامه داد: افزون بر ۳۰ هزار صنعتگر و هنرمند در بیش از ۵۲ رشته در زمینه تولید انواع صنایع‌دستی فعالیت می‌کنند که برخی از تولیدات صنایع‌دستی استان از جمله البسه محلی، گلیم و ماشته و تراش سنگ‌های قیمتی و نیمه قیمتی به کشورهایی مختلفی صادر شده است.
پیشرفت ۷۵ درصدی بازارچه صنایع دستی
مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی لرستان عنوان کرد: در همین راستا در سال گذشته صادرات تولیدات صنایع‌دستی استان به‌صورت تقریبی و چمدانی با آنالیز صورت گرفته در مبادی خروجی و ترانزیتی استان شامل انواع البسه محلی و گلیم و ماشته‌داری، تراش سنگ‌های قیمتی و نیمه‌قیمتی، مصنوعات چرمی دست‌ساز به کشورهای آلمان، ترکیه، روسیه، استرالیا، کشورهای حاشیه خلیج‌فارس و چین و ایتالیا، عراق، کویت، کانادا و سوئد صادر شد.
وی بیان داشت: میزان تولید انواع صنایع‌دستی در رشته‌های گلیم و ماشته، جاجیم، پارچه‌بافی، حرمی‌بافی، ورشو سازی و قلم‌زنی روی ورشو، چرم دست دوز، آژیه‌دوزی و گیوه‌بافی، نمدمالی، البسه محلی لری و بختیاری (چوقا بافی)، کلاه نمدی، زیورآلات سنتی محلی، گره چینی و منبت‌کاری، میناکاری، نقاشی و طلاکاری روی شیشه، چاقوسازی و ساخت انواع آلات موسیقی به‌ویژه کمانچه لری و… در استان را می‌توان میزان ۲۰ هزار مترمربع در دست بافته‌های و زیراندازهای سنتی و البسه محلی و ۱۲۰ تن در سایر محصولات در سال برآورد کرد.
مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی لرستان گفت: این تولیدات، علاوه بر مصرف داخلی در استان و صادرات چمدانی به خارج کشور به‌واسطه فروش در فروشگاه‌های داخلی و مراکز تفریحی و گردشگری و هتل‌ها از طریق تبلیغ در سایت‌های فروش و فضای مجازی به سراسر کشور نیز ارسال می‌شود.
قاسمی گفت: برگزاری دوره‌های آموزشی در شهرها و روستاهای استان در آموزش صنایع‌دستی، تجاری‌سازی، بسته‌بندی، طراحی محصول، بازاریابی و صادرات از دیگر اقدامات صورت گرفته است.
وی با اشاره به پیشرفت فیزیکی ۷۵ درصدی بازارچه صنایع‌دستی خرم‌آباد، عنوان کرد: این پروژه در ۲۸ غرفه و در زمینی به مساحت سه هزار و ۵۰۰ متر مربع احداث شده و تاکنون ۳۰ میلیارد ریال اعتبار به آن تخصیص‌یافته است.
پرداخت ۳۶۰ میلیارد ریال تسهیلات
مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی لرستان افزود: در سال ۱۴۰۰ و سه ماهه اول سال ۱۴۰۱، به میزان ۳۶۰ میلیارد ریال از طریق ابلاغ سهم استان در تسهیلات تکلیفی قانون عمومی بودجه کشور و اشتغال‌زایی ویژه مشاغل خانگی به ۴۰۰ نفر از فعالان این حوزه به بانک معرفی شده و تسهیلات خود را دریافت کردند.
قاسمی ادامه داد: اغلب دریافت‌کنندگان تسهیلات در رشته‌های گلیم‌بافی، ماشته بافی، مصنوعات چرمی دست‌ساز، قلم‌زنی و… بوده‌اند که با اخذ تسهیلات مورد نظر برای ۱۸۰ کارگاه و ۲۸۲ نفر اشتغال ایجادشده است.
وی با اشاره به راه‌اندازی آموزش‌های مهارتی در مراکز آموزش کمیته امداد و بهزیستی، مناطق تسهیلگری محروم حاشیه شهرها، زندان‌های سطح استان، مراکز صنایع‌دستی در روستاها، شرکت‌های تعاونی صنایع‌دستی، اظهار کرد: تعداد ۱۲ مرکز نسبت به ارائه آموزش‌های تخصصی انواع رشته‌های صنایع‌دستی اقدام کرده‌اند که در مجموع برای ۶۵۰ نفر گواهینامه شرکت در دوره‌های مختلف در رشته‌های گلیم و ماشته، جاجیم، پارچه‌بافی، حرمی بافی، ورشو سازی و قلم‌زنی روی ورشو، آژیه دوزی و گیوه‌بافی، نمدمالی، البسه محلی لری و بختیاری (چوقا بافی)، کلاه نمدی، زیورآلات سنتی محلی، گره چینی و منبت‌کاری، میناکاری، نقاشی و طلاکاری روی شیشه، چاقوسازی و ساخت انواع آلات موسیقی به‌ویژه کمانچه لری و… صادر شده است.
صنعتگران چشم انتظار بیمه
مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی لرستان بیان کرد: درمجموع در سال گذشته، صدور هزار و ۲۳۲ مجوز تولید انفرادی، پروانه تولید کارگاهی، کارت شناسایی صنعتگری و مجوز تأسیس کارگاهی و مجوز مشاغل خانگی انفرادی و پشتیبان حقیقی و حقوقی در رشته‌های گلیم‌بافی، نساجی سنتی، مصنوعات چرمی و تراش سنگ و قلم‌زنی و… برای دو هزار و ۱۰۷ نفر اشتغال ایجاد شد.
قاسمی در خصوص صدور و تمدید بیمه صنعتگران صنایع‌دستی استان نیز گفت: با توجه به‌عدم تخصیص بیمه تأمین اجتماعی در سال گذشته به دلیل تأمین نشدن سهم دولت در یارانه بیمه صنعتگران، تعداد هزار و ۷۳۵ نفر از صنعتگران به منظور استفاده از مزیت بیمه روستایی و عشایری معرفی‌شده‌اند که پس از پالایش فهرست ارسالی ۲۱۳ نفر مشمول شناسایی و بیمه روستایی و عشایری در حال انجام مراحل پایانی است. مهر