پرتاب ماهواره برها و نیز ماهواره های بومی درچند ساله اخیر نماد این پیشرفت بزرگ در عرصه فضایی محسوب می شود. اکنون ایران در بین 10 کشور فضایی جهان قرار دارد که این امر حاصل و ثمره بیش از چهار دهه تلاش و مجاهدت متخصصان این سرزمین بوده و به همین دلیل ایران از جایگاهی قابل اتکا در بین کشورهای معدود صاحب این فناوری برخوردار است.
در حال حاضر ساخت پایگاه پرتاب ماهواره در اختیار شش کشور است و ایران رتبه بعدی از نظر توسعه پایگاه فضایی را در اختیار دارد. صنعت فضایی در زمره صنایع دارای فناوری پیشرفته محسوب می شود . با وجود تمام محدودیتهای اعمالی، جمهوری اسلامی ایران به چرخه کامل فناوری فضایی دست یافته است.
طراحی و ساخت ماهواره برها و گام های مهم در زمینه ساخت ماهواره های بومی، پرتاب آنها، دریافت داده ها و در نهایت استفاده از دادههای دریافتی چرخه کامل این فناوری را شکل می دهد. تفاوت برنامه فضایی ایران با سایر کشورهای منطقه غرب آسیا این است که ایران بر توان داخلی خود استوار بوده و از فناوری بومی و داخلی خود بهره جسته است.
در حال حاضر ساخت پایگاه پرتاب ماهواره در اختیار شش کشور است و ایران رتبه بعدی از نظر توسعه پایگاه فضایی را در اختیار دارد. ایران همچنین در دو سال گذشته با تمرکز روی ماهوارهبرها گامی مهم در پرتاب ماهوارهها برداشته است و پرتاب ماهواره برها را همگام با ساخت ماهواره توسعه داده است؛ اکنون متخصصان ایرانی به چرخه کامل فناوری فضایی یعنی دانش پایگاه پرتاب، پرتابگر، ماهواره، ایستگاه دریافت و کنترل ماهواره و ایستگاه دادههای ماهوارهای دست یافته اند.
ایران چهار ماهواره نیز در مراحل تست نهایی و آماده پرتاب دارد؛ ماهواره «ظفر 2» مراحل نهایی آمادهسازی خود را میگذراند، ماهواره های«ناهید 2 و 1» آماده هستند و ماهواره«پارس 1» نیز تحویل سازمان فضایی ایران شده است. بلوک انتقال مداری «سامان» و موتور فضایی «آرش» نیز در حال گذراندن تستهای نهایی هستند.
اولین اقدام فضایی سپاه ۲۱ ماه قبل و در سال ۹۹ با قرار دادن ماهواره «نور یک» آغاز شد و با وجود پیشبینیهای عمر یکساله، ماهواره نور همچنان زنده و فعال است و اطلاعات خود را به ایستگاه زمینی منتقل میکند این در حالیست که نیروی هوافضای سپاه پاسداران انقلاب اسلامی هفته گذشته با استفاده از ماهوارهبر سه مرحله ای قاصد، از کویر شاهرود، ماهواره «نور ۲» را در مدار ۵۰۰ کیلومتری زمین قرار داد.
در این باره سردار جعفرآبادی در خصوص قرار گرفتن ماهواره ایرانی نور ۲ در مدار زمین، فضا را یک عرصه بسیار راهبردی توصیف کرد و گفت: "دامنه عمل در فضا در مقیاس جهانی است و هر کسی که در فضا حضور داشته باشد به همه نقاط کره زمین دسترسی دارد که این دسترسی می تواند ارتباطی، اطلاعاتی، موقعیت یابی و ناوبری، هواشناسی و ده ها حوزه دیگر باشد که می تواند در سطح منطقه ای و جهانی پوشش داده شود.
وی داشتن برنامه فضایی موفق را نشان دهنده عیار یک کشور در حوزه علم و فناوری دانست و اظهار کرد: حوزه فضایی می تواند پیشران علم و فناوری در کشور باشد و عایدات فناوری فضایی به همه بخش ها سرریز شود. به عنوان مثال محفظه احتراق یک موتور پرتابگر در دمای سه هزار درجه که همراه با فشار ۱۰۰ اتمسفر کار می کند، می تواند در بخش های مختلف صنعت، نیروگاه و پالایشگاه استفاده شود.
فرمانده فضایی نیروی هوافضای سپاه پاسداران انقلاب اسلامی بیان کرد: ماهواره نور ۲ دومین تلاش سپاه بعد از پرتاپ ماهواره نور ۱ در ۲۲ ماه قبل بود. پس از نور ۱، یکسری بهینه سازی و اصلاحات روی ماهواره انجام شد و در نهایت ماهواره چند منظوره نور ۲ در ارتفاع ۵۰۰ کیلومتری زمین قرار گرفت.
وی از دید جامع و وسیع ماهواره نور ۲ گفت و عنوان کرد: ماهواره نور ۲ می تواند پدیده های مختلف را از آن ارتفاع بالا در مقیاس های بزرگ رصد کند و اطلاعات آن ها را روی زمین ارسال کند. به عنوان مثال در حوادث طبیعی می توان میزان آبگرفتگی در سیل آب های وسیع را اندازه گیری کرد.
سردار جعفرآبادی در خصوص عملکرد ماهواره نور ۲ در حوزه صیانتی و دفاعی نیز گفت: پدیده ها و اهدافی را می توان به وسیله این ماهواره شناسایی و کشف کرد و در حقیقت با کمک این ماهواره همواره هوشیاری لازم برای رصد را داریم.
فرمانده فضایی نیروی هوافضای سپاه پاسداران انقلاب اسلامی با اشاره به فاصله ۲۲ ماه پرتاپ ماهواره نور ۱ و نور ۲ اظهار کرد: این فاصله از آن جهت لازم بود که موتورهای فضایی بهینه سازی شوند، به بلوغ برسند و کارهایشان به اطمینان لازم دست پیدا کند. پس از این، زمان بندی برای پرتاب ماهواره های بعدی را کمتر خواهیم کرد.
وی افزود: این راه قطعا ادامه پیدا خواهد و انواع مختلفی از ماهواره ها را به مدار زمین پرتاب خواهیم کرد. البته در این مسیر تنها نخواهیم بود و در دولت جدید در سال های آتی ماهواره های دولتی و حتی بخش خصوصی نیز توسط وزارت دفاع و سپاه به فضا پرتاب خواهد شد."
به گزارش اترک در ساخت ماهواره نور 2 و ماهوارهبر قاصد از فناوریهای روز دنیا استفاده شده است. فناوری ماهوارهبر قاصد و موتورهای فضایی آن، فناوری جدید بوده و شامل استفاده از بدنههای کامپوزیتی سبک و موتور نازل متحرک است و در لبه دانش روز جهانی قرار دارد.
مرحله اول ماهواره برقاصد سوخت مایع و همان موشک «قدر اچ» است. مرحله دوم موتور سوخت جامد «سلمان» و مرحله آخر یک موتور تزریق مداری برای قرار دادن دقیق ماهواره در مدار است.
ماهواره بر قاصد احتمالا محموله کمتر از 50 کیلوگرم حمل می کند و در هر دو پرتاب خود موفق بوده است. ماهواره نور 2 ارتقا یافته ماهواره نور 1 است و ماموریت آن سنجشی و شناسایی است و اطلاعات جمعآوری شده توسط آن میتواند کاربرد دفاعی و عمومی داشته باشد.
علاوه بر این، این ماهواره میتواند در مقیاس بزرگ و با دید بسیار وسیع از فاصله 500 کیلومتری حوادث طبیعی مانند سیل و زلزله را هم رصد کند. ماهواره نور 1 با وجود اینکه اولین ماهواره پرتابی سپاه بود بعد از 2 سال هنوز فعال است و بیش از 10 هزار بار به دور کره زمین چرخیده و به مدار 350 کیلومتری رسیده و کمتر از یک سال دیگر هم فعال خواهد بود.
همچنین این ماهواره یک آزمایشگاه عالی فضایی برای ایران بود و از فناوری و تجربیات آن در ساخت ماهواره نور 2 استفاده شده است. ماهواره نور 1 هم همچنان تصاویری باکیفیت به ایران مخابره میکند. ماهواره نور1 در کلاس ماهوارههای LEO بود که در ارتفاع 430 کیلومتری قرار دارد. این ماهواره از کویر مرکزی به سمت دریای عمان پرتاب شده بود و سیگنال دوم آن در شمال غرب کشور (تبریز) دریافت شده بود.
ماهواره نور 1 اولین ماهواره ایران در نقشه راه برنامههای ماهوارههای با مقیاس بزرگتر و مدارهای بالاتر محسوب می شود.