فت‌وگوی نمایندگان ایران و گروه ۱+۴ که از دیروز (دوشنبه) با برگزاری نشست کمیسیون مشترک برجام از سرگرفته شد تا روز پنجشنبه جریان خواهد داشت و پس از سه روز وقفه در روزهای پایانی سال ۲۰۲۱ میلادی یعنی ۳۱ دسامبر، ۱ و ۲ ژانویه، مذاکرات از سوم ژانویه (۱۳ دی) پیگیری می‌شود.
انریکه مورا معاون دبیر کل سرویس اقدام خارجی اتحادیه اروپا که به صورت مشترک با مذاکره کننده ارشد ایران، ریاست کمیسیون مشترک برجام را برعهده دارد دیروز در جمع خبرنگاران به این نکته اشاره و تاکید کرد که این توقف صرفا به دلیل تعطیلی خدمات و تسهیلات محل برگزاری جلسات است.
البته این دور از مذاکرات قرار بود پس از تعطیلات آخر سال میلادی آغاز شود اما به دلیل اراده و جدیت هیات‌ها برای دست یابی به توافق برای احیای توافقات سال ۹۴ ، در میانه تعطیلات کریسمس و سال نو میلادی از سرگرفته شد.
با این حال، صدایی که از طرفهای غربی به گوش می‌رسد با آنچه در میز مذاکرات وین می‌گذرد همخوانی چندانی ندارد. مقام‌های انگلیس، فرانسه و آلمان، حتی قبل از شروع گفت‌وگوها موضع‌گیری‌هایشان را حول این خط تنظیم می‌کردند که انتظاری از گفت‌وگوها نمی‌رود و طرفهای غربی آمادگی توسل به «گزینه‌های جایگزین» را در صورت شکست گفت‌وگوها دارند.
سکوت اتحادیه اروپا درباره زمان توافق در مذاکرات وین
سوم آذرماه بود که بار دیگر اروپا موضع سکوت خود را علنی کرد. «انریکه مورا» نماینده اتحادیه اروپا در مذاکرات وین گفت که به موفقیت دور کنونی مذاکرات وین پایبند هستیم. وی که در جمع خبرنگاران صحبت می‌کرد، گفت: «موفقیت دور کنونی مذاکرات به معنای بازگشت واشنگتن و تهران به اجرای تعهداتشان در توافق هسته‌ای است».
انریکه مورا گفت: «هدف مذاکرات کنونی، احیای توافق هسته‌ای بوده که به معنای رفع تحریم‌ها و پایبندی هسته‌ای ایران است». نماینده اتحادیه اروپا اضافه کرد: «مذاکرات کنونی باید در دوره زمانی معقولی پایان یابد و منظور من چند هفته است نه چند ماه».
وی در ادامه گفت: «چنانچه در روزها و هفته‌های آینده سخت کار کنیم به نتایج مثبتی دست پیدا می‌کنیم اما نمی‌خواهم درباره زمانی که قصد داریم به توافق برسیم گمانه‌زنی کنم».
اما مذاکرات در مسیر خوبی قرار دارد
حسین امیرعبداللهیان وزیر امور خارجه کشورمان نیز در آخرین اظهاراتش درباره وین گفت: مذاکرات ما در مسیر خوبی قرار دارد. مهم این است که ما یک متن مشترک و واحدی را الان در اختیار داریم که تیم مذاکره کننده ما بر روی آن متن تمرکز کرده است .
وی تصریح کرد : ما سرگرم توافق و مذاکره بر روی نقاط اختلافی که در داخل پرانتز در آن متن ذکر شده هستیم و تیم ها به شدت مشغول هستند.با ۱+۴ گفتگو می شود و اتحادیه اروپا و انریکه مورا نماینده اتحادیه اروپا فعالانه تلاش می کند که به نقش هماهنگ کننده خودش ادامه دهد.
امیر عبداللهیان تاکید کرد: ما فکر می کنیم اگر طرفهای مقابل با حسن نیت این مذاکراتی که در این مرحله شروع شده را ادامه دهند، دست یافتن به یک توافق خوب برای همه طرفها شدنی است و می توانیم این هدف را محقق کنیم و حتی اگر جدیت در کنار حسن نیت در طرفهای مقابل در مراحل آینده مذاکرات دیده شود، رسیدن به یک توافق زود و در آینده نزدیک هم متصور است.
کارشناسان چه می گویند؟
علی بیگدلی کارشناس مسائل آمریکا هم معتقد است مذاکرات ما با آمریکا باید پلکانی باشد، چراکه نمی‌توانیم به یکباره و در یک زمان تمام مشکلات مان را با آمریکا حل کنیم، لذا برای اینکه بتوانیم چهره رضایت بخشی نشان دهیم باید این مذاکرات را نردبانی پیش بریم و نباید انتظار داشته باشیم در یک نشست و یک دوره مذاکره تمام مشکلات مان با آمریکا حل شود.
جلال خوش چهره تحلیلگر مسائل سیاسی هم بر این باور است که مذاکرات سخت و پیچیده است و به همین علت هنوز نتیجه‌ای نداشته و مشخص نیست که سرنوشت بسته‌های پیشنهادی ایران چه می شود. نظر می‌رسد توافق کلان شکل نخواهد گرفت و بار دیگر طرفین در خصوص توافق کم در برابر کم پیش خواهند رفت، زیرا مسیر بسیار دشوار است.
میخائیل اولیانوف نماینده دائم روسیه در سازمان‌های بین‌المللی مستقر در وین هم در مورد مذاکرات وین در صفحه رسمی خود در توئیتر نوشت که در دور قبلی، مذاکره‌کنندگان زمینه را برای پیشرفت سریع فراهم کردند. ما باید خودمان را به سمت تکمیل موفقیت آمیز مذاکرات در اسرع وقت، ترجیحا تا اوایل فوریه، سوق دهیم. پیش از این نیز او از طرفهای اروپایی خواسته بود تا بدون تاخیر زمان شروع مذاکرات را تعیین کنند تا طرفهای مذاکره کننده به وین بازگردند.
ابتکار عمل با ایران
بر اساس این گزارش باید گفت تیم آمریکایی در شرایطی پای به وین گذاشته است که ایران بعد از اثبات اینکه با معادلات زور، هرچند از نوع حداکثری از میدان به در نمی‌رود عملاً ابتکار عمل را در دست گرفته است و هر لحظه ممکن است با پیشرفتی جدید طرف مقابل را غافلگیر کند.
از طرف دیگر، طرف آمریکایی تمام کارت‌های بازی خودش را به‌کار گرفته است و تقریباً ابزاری که بتواند آن را اهرم فشار علیه ایران بکند در اختیار ندارد؛ در چنین شرایطی است که احساس می‌کند بایستی دست به کار شود و با فضاسازی رسانه‌ای ـ روانی از گزینه‌هایی که موجود نیستند اهرم فشار تولید کند.
مذاکره‌کنندگان ایران این را روشن کرده‌اند که آمریکا تنها در صورتی می‌تواند به برجام بازگردد که مسیر شکست‌خورده فشار حداکثری را کنار بگذارد و خسارت‌های گذشته را جبران کند و سیاست فشار حداکثری به همان مقصدی منجر خواهد شد که در دوران ترامپ اتفاق افتاد.
با آنکه لفاظی‌های آمریکا و رژیم صهیونیستی از گزینه‌های واقعی نمی‌نمایند این‌طور نیست که بر فضای مذاکرات اثر نگذارند. دولت آمریکا مدعی شده با حسن‌نیت پای به میز مذاکرات گذاشته است و به همین دلیل نمی‌تواند از یک‌سو هر روز با مقام‌های رژیم صهیونیستی که از هیچ اقدامی برای نابودی توافق 2015 دریغ نکرده‌اند، رایزنی کند و ایران را تهدید کند و از سوی دیگر داعیه تلاش برای احیای این توافق را داشته باشد، چنین رویکردی صرفاً موجب افزایش بی‌اعتمادی می‌شود و ایران را برای دریافت تضمین‌های محکم‌تر مصمم‌تر خواهد نمود. با این همه بررسی پیچیدگی‌های حاکم بر مذاکرات در شرایط جدید، موید این واقعیت است که اصرار طرفهای غربی بر محدود بودن زمان، تلاشی هدفمند برای بر هم زدن آرامش و تمرکز تیم مذاکره کننده ایرانی برای حصول دو دستاورد مورد نظر اروپا و آمریکا است: «عدم توافق با مقصرنمایی ایران و یا توافق بد»
حجم انبوه تولیدات رسانه‌ای از سوی ضلع غربی مذاکرات و تکرار کلیدواژه‌های انحرافی، نشان‌دهنده این واقعیت است که طرفهای غربی گفتگوکننده در وین بیش از آنکه به دنبال تحقق اهداف خود از طریق مذاکره باشند تلاش می‌کنند تا با وارونه‌نمائی واقعیت‌ها از طریق فضاسازی‌های جعلی، اتمسفر حاکم بر مذاکرات را مسموم سازند و عملیات روانی را جایگزین دیپلماسی و گفتگو نمایند.