دلایل مختلفی در تعطیلی تعدادی از واحدهای صنعتی خراسان رضوی نقش داشته است که کمبود نقدینگی، ضعف مدیریتی، نبود بازار مناسب برای فروش محصولات، ورشکستگی، مشکلات بانکی و مالیاتی و بیمه را می‌توان از مهم‌ترین این دلایل برشمرد.
تعطیلی هر کارخانه یا واحد تولیدی به معنای هدر رفتن سرمایه زیاد و از بین رفتن تعدادی شغل است که نه تنها بر ایجاد ارزش افزوده ناشی از بخش تولید در استان تاثیر می‌گذارد، بلکه بیکاری و آسیب‌های اجتماعی ناشی از آن را نیز به دنبال دارد.
به دلیل اهمیت بازگشت واحدهای تولیدی تعطیل به چرخه صنعت، اهتمام دولت شناسایی و برطرف کردن مشکلات آنها بوده که این مهم در خراسان رضوی در قالب تشکیل کلینیک کسب و کار در شرکت شهرک‌های صنعتی استان نمود یافته است.
این کلینیک با بهره گیری از مشاوران متخصص و برگزاری نشست‌هایی با صاحبان واحدهای تولیدی مشکل‌دار، نسبت به شناسایی مشکلات اقدام و راهکارهایی برای حل آنها اتخاذ کرده است.
طرح پایش واحدهای صنعتی
این موضوع در سطح ملی مورد پیگیری قرار گرفته تا جایی که معاون وزیر صمت و مدیرعامل سازمان صنایع کوچک و شهرک‌های صنعتی ایران در سفر اخیر خود به مشهد در این باره گفته بود: طرح پایش واحدهای صنعتی کشور از ۲ ماه گذشته آغاز شده که طی آن بیش از ۶۰ مورد از مشکلات واحدهای راکد احصا و گزارش بسیار خوبی در این زمینه تدوین شده است.
علی رسولیان اضافه کرده بود که روند کاهش واحدهای تولیدی تعطیل شده در کشور آغاز شده و از ابتدای امسال تاکنون ۸۸۷ واحد راکد به چرخه تولید بازگشته‌اند که ۳۷ واحد از این تعداد مربوط به استان خراسان رضوی است.
یکی از واحدهای تولیدی تعطیل که امسال در خراسان رضوی به چرخه تولید بازگشته است، واحد تولیدی محصولات لبنی مستقر در شهرک صنعتی توس است و عضو هیات مدیره این واحد تولیدی نحوه آغاز به کار آن را چنین بیان کرد: پیش از این در محل فعلی کارخانه، واحد تولیدی محصولات صنایع غذایی "نازنین" مستقر بود که به دلیل مشکلات مالی ورشکسته و تعطیل شده بود.
هادی بیانی اظهار داشت: گروه صنعتی غذایی "توس کام رس" این واحد تولیدی را از صاحب قبلی آن خریداری کرد و خط تولید جدید خود را با برند "پالوما" در زمینی به مساحت ۶ هزار مترمربع با هزینه ۱۰۰ میلیارد تومان راه اندازی نمود.
وی ظرفیت اسمی این کارخانه را روزانه تولید هشت محصول به میزان ۱۲۰ تن ذکر و بیان کرد: با راهنمایی‌های کلینیک صنعت و مشاوران و مسوولان دریافت مجوزهای لازم برای راه اندازی این واحد از جمله مجوزهای مربوط به محیط زیست تسهیل شد و ۳۰ میلیارد تومان تسهیلات بانکی اخذ گردید.
نمونه‌های دیگر زیادی از واحدهای تولیدی تعطیل شده در حوزه‌های مختلف صنایع غذایی، صنایع تبدیلی و صنایع سلولزی و موارد دیگری بوده اند که موفق شده اند امسال با رفع مشکلات خود به چرخه فعالیت بازگردند.
سهم خراسان رضوی از فعال شدن تعطیل‌شده‌ها ۳۷ واحد
مدیرعامل شرکت شهرک‌های صنعتی خراسان رضوی در این باره می‌گوید: از ابتدای امسال تاکنون ۳۷ واحد صنعتی راکد در شهرک‌ها و نواحی صنعتی استان با همت تولیدکنندگان و دریافت خدمات مشاوره ای کلینیک کسب و کار این شرکت به چرخه تولید بازگشتند.
علی بهرامی زاده با اشاره به عملکرد ۱۰۰ روزه این شرکت در دولت سیزدهم افزود: با راه اندازی مجدد این واحدهای صنعتی ۱۷۳ میلیارد ریال سرمایه گذاری شده و برای ۵۰۰ نفر شغل ایجاد شده است.
وی احیای واحدهای صنعتی تعطیل شده را مرهون فعالیت کلینیک صنعت برشمرد و اظهار داشت: کلینیک صنعت با محوریت این شرکت از اواخر سال ۱۳۹۸ راه‌اندازی شد و از ابتدای سال ۱۳۹۹ تا پایان سال گذشته هزار و ۶۱۷ واحد صنعتی نیمه فعال و راکد استان را پایش کرد.
مدیرعامل شرکت شهرک‌های صنعتی خراسان رضوی تصریح کرد: واحدهای صنعتی پایش شده توسط کلینیک صنعت استان ۱۳.۵ درصد از ۱۲ هزار واحد صنعتی راکد، نیمه فعال و مشکل‌داری بود که سال گذشته مورد پایش و عارضه یابی قرار گرفته بود.
بهرامی زاده ادامه داد: برای رفع مشکلات واحدهای صنعتی پایش شده، نشست‌های تخصصی کارگروه‌های ذیل کلینیک صنعت با همکاری سازمان بسیج مهندسین صنعت و معدن سپاه امام رضا(ع) برگزار شد و از خدمات مشاوران صنعتی در ۸۶ دفتر خدمات مشاور شهرک‌های صنعتی و ۱۳۰ مجموعه مشاوره ای در دانشگاه‌ها و مراکز علمی استان بهره گرفته شد.
وی گفت: با فعالیت کلینیک صنعت و همکاری سازمان بسیج مهندسین صنعت و معدن سپاه امام رضا(ع) و اجرای ۷۸ فرآیند بهبود، تقریباً ۷۰ درصد از مشکلات واحدهای صنعتی مورد نظر مرتفع شده است.
راه اندازی کلینیک صنعت از ابتکارات دولت پیشین در خراسان رضوی بود که مدیریت آن به شرکت شهرک‌های صنعتی استان واگذار شد تا به همراه سایر تشکل‌های بخش خصوصی و سایر بخش‌ها و استفاده از مشاوران، عارضه یابی و کمک به احیای واحدهای صنعتی را انجام دهد و شیوه‌ای برای سهولت در انجام ارزیابی‌های اولیه اتخاذ کنند تا به نتیجه بهتری دست یابند.
در سامانه کلینیک صنعت، مشاوران خبره صنعتی حضور دارند که صاحب هر واحد تولیدی می‌تواند با ورود به این سامانه مشاور خود را تعیین کرده و مراحل احیای واحد خود را در پیش گیرد.
معاون صنایع کوچک شرکت شهرک‌های صنعتی خراسان رضوی در خصوص عملکرد این کلینیک گفت: این شرکت امسال ۱۸ پروژه بهبود را در سامانه کلینیک صنعت تعریف کرده که قرار است آنها در واحدهای صنعتی شهرک‌ها اجرا شود.
محمد احسانی افزود: این شرکت همچنین اجرای پنج پروژه عارضه یابی، شناسایی و رفع نیاز فناورانه ۱۲ واحد صنعتی را نیز در دست اقدام دارد و ۱۶ پروژه ممیزی و کمک به طرح‌های دانش بنیان سازی را در قالب این کلینیک تعریف کرده است.
هشدار به صاحبان زمین‌های صنعتی خوابیده
یکی از مهم‌ترین راهبردهای سازمان صنایع کوچک ایران در سال جاری بازپس گیری زمین‌های راکد از صاحبان صنایعی است که به هر دلیلی قادر به ادامه فعالیت صنعتی نیستند.
در این راستا معاون وزیر صمت در سفر اخیر خود به مشهد گفته بود: از آنجا که تقاضا برای سرمایه گذاری در شهرک‌ها و نواحی صنعتی کشور بسیار زیاد است، پس گرفتن زمین از صاحبان صنایعی که در زمین‌های واگذار شده اقدام صنعتی انجام نداده اند، در اولویت قرار گرفته است.
علی رسولیان افزود: در این راستا از ابتدای امسال ۵۱۰ هکتار زمین در شهرک‌ها و نواحی صنعتی کشور از افراد پس گرفته شده و به سرمایه گذاران جدید اختصاص یافته است و از این پس نیز این رویه بدون اغماض دنبال خواهد شد.
مدیرعامل شرکت شهرک‌های صنعتی خراسان رضوی نیز در این باره با اشاره به سیاست سازمان صنایع کوچک مبنی بر بازپس گیری زمین‌های راکد از سرمایه گذاران گفت: از ابتدای امسال ۹۰ هزار مترمربع، معادل ۹ هکتار زمین بلاتکلیف و راکد در شهرک‌ها و نواحی صنعتی استان از صاحبان آن بازپس گرفته و به سرمایه گذار جدید واگذار شده است.
بهرامی زاده بیان کرد: در این راستا از ابتدای امسال حدود ۹ هکتار زمین در ۲۸ شهرک و ناحیه صنعتی خراسان رضوی از افراد پس گرفته شده و به سرمایه گذاران جدید اختصاص یافته است و از این پس نیز این رویه بدون مماشات دنبال خواهد شد.
وی اظهار داشت: این شهرک‌ها و نواحی صنعتی شامل چناران، خیام نیشابور، کاویان، تربت حیدریه ۱، گناباد، بردسکن، چرمشهر، سبزوار ۱، بینالود، ماشین سازی، توس، کاشمر، فناوری صنایع غذایی، درگز، فریمان، خرگرد، خواف، کوثر، گناباد، رباط سنگ، سبزوار ۲، مه ولات، تایباد، کاخک، جغتای، جوین، رشتخوار و عطار می‌شود.
هدفگذاری احیای ۱۱۰ واحد تولیدی معطل
سرپرست سازمان صنعت، معدن و تجارت خراسان رضوی نیز با اشاره به تعطیلی ۱۲.۵ درصد از واحدهای صنعتی در استان گفت: یکی از اهداف این سازمان احیای دوباره این واحدهاست به طوری که پارسال موفق شد ۹۰ واحد صنعتی تعطیل را به چرخه تولید بازگرداند.
جواد خزاعی افزود: با این حال هدفگذاری خراسان رضوی برای سال جاری در قالب بازدیدهای نزدیک از واحدهای تولیدی مشکل دار، برگزاری کارگروه ستاد تسهیل و رفع موانع تولید و بررسی مشکلات آنها و تشکیل کلینیک صنعت و در نهایت احیای ۱۱۰ واحد تولیدی تعطیل است که ۳۷ واحد آن محقق شده است.
وی اضافه کرد: طی بررسی‌های انجام گرفته بیشتر مشکلات واحدهای تولیدی تعطیل، کمبود نقدینگی و مسیر دشوار برای تامین آن است به طوری که برای گرفتن تسهیلات بانکی با مشکلاتی نظیر چک برگشتی، بدهی معوق و نداشتن ضمانت نامه و موارد دیگری مواجه می‌شوند.
سرپرست سازمان صنعت، معدن و تجارت خراسان رضوی با اشاره به مشکلات زیرساختی واحدهای تولیدی در استان گفت: کمبود زمین، آب و برق برای طرح‌های ایجادی و طرح‌های توسعه بخش تولید یک مشکل اساسی است که عمده واحدهای تولیدی تعطیل از زیرساخت‌های مزبور برخوردار هستند اما بیشتر مشکل بانکی و کمبود نقدینگی دارند.
پنج هزار و ۳۴۹ واحد صنعتی با سرمایه گذاری ۲۸۴ هزار و ۷۵۳ میلیارد ریال و اشتغالزایی برای ۱۹۴ هزار و ۴۹۴ نفر در خراسان رضوی پروانه بهره برداری دارند که سهم آنها از تعداد واحدهای دارای پروانه بهره برداری کل کشور هشت درصد و از اشتغال این واحدها در کل کشور نیز هشت درصد است.
بخش عمده صنایع خراسان رضوی را صنایع خرد و متوسط تشکیل می‌دهد و ۹۰ درصد سرمایه گذاری در این بخش مربوط به بخش خصوصی است که سهم عمده ای در اشتغال و اقتصاد استان دارد و با همه مشکلات مربوط به تحریم و بوروکراسی اداری و هزاران مانع دیگر، عمده صنایع استان در مسیر گسترش قرار گرفته است تا جایی که زیرساخت‌ها شامل زمین و برق و آب پاسخگوی این حجم از سرمایه گذاری نیست./ایرنا