افزایش جلسات غیر علنی در مجلس مدعی شفافیت

اترک انسیه_ ربیعی: اوایل مهرماه سال 99 یعنی کمتر از یک سالگی مجلس یازدهم بود که موج انتقادات نسبت به عملکرد خانه ملت به پاخاست. مجلسی که شفافیت را در راس شعارها و برنامه های خود قرار داده بود پس از چند ماه با برگزاری جلسات غیرعلنی متعدد اعتراض به قولی صدای رسانه ها را درآورد و نخستن بار سوم مهر بود که روزنامه شرق نوشت: "مجلسی که با داعیه شفافیت روی کار آمد، در همین چند ماه چندین جلسه غیرعلنی داشته است؛ از جلسه سؤال از وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی تا وزیر دفاع و از بررسی وضعیت بورس تا حتی تعیین اولویت‌های مجلس."

انتقاد روزنامه شرق در مهرماه سال 99 به جا و درست بود چرا که برای کوچکترین مسائل مجلس جلسات خود را غیرعلنی برپا کرده است و حالا با بی توجهی به این انتقاد سال گذشته رسانه ها، بار دیگر خبری منتشر شده که حاکی از برگزاری 2615 دقیقه جلسه غیرعلنی در مجلسی است که سردمدار شفافیت است. به عنوان نمون در مهرماه 3 جلسه از 6 جلسه مجلس غیرعلنی برگزار شد ادامه این روند منجر شد تا مالک شریعتی نماینده مردم تهران در مجلس نیز نسبت به این عملکرد واکنش نشان دهد و در تذکری بگوید: «باید طرح شفافیت آرای نمایندگان که رئیس مجلس آن را به‌عنوان اولین نفر امضا کرد و به نوعی طراح آن بود، در دستور کار مجلس قرار گیرد و از هیئت‌رئیسه تقاضا دارم رأی‌گیری درخصوص آن نیز به‌طور شفاف و علنی انجام شود. تعداد جلسات غیرعلنی مجلس زیاد شده و این خلاف شفافیت است و می‌توان برخی از موضوعات را در فراکسیون مطرح کرد و به جمع‌بندی رسید».

قانون چه می‌گوید؟

طبق اصل ۶۹ قانون اساسی، مذاکرات مجلس باید علنی باشد و گزارش کامل آن از طریق رادیو و روزنامه رسمی برای اطلاع عموم منتشر شود و تنها در شرایط اضطراری، درصورتی‌که رعایت امنیت کشور ایجاب کند، به تقاضای رئیس‌جمهور یا یکی از وزرا یا ۱۰ نفر از نمایندگان، جلسه غیرعلنی تشکیل می‌شود. اما به نظر می‌رسد در این روزها مدام دایره شمولیت شرایط اضطراری گسترده می‌شود تا جایی که حتی برای بررسی مساله کرونا که تا این اندازه کشور را درگیر خود کرده است جلسات مجلس غیرعلنی برگزار می شود. سوال اینجاست که نسبت به مساله همه گیری ویروس کووید19 چه موضوع محرمانه و امنیتی وجود دارد که مجلس آن را غیرعلنی بررسی می کند؟

این تمایل به برگزاری غیرعلنی صحن مجلس فقط مربوط به این پاندمی نشد و برای نمونه طرح صیانت از حقوق کاربران که در حقیقت تلاشی نامبارک برای مسدودسازی اینترنت و جداکردن مردم ایران از اینترنت جهانی و درنهایت نقض آشکار حقوق شهروندان در بهره‌مندی از جریان آزاد اطلاعات است، همچنان پشت درهای بسته و غیرعلنی درحال چکش‌کاری خواهد بود؛ آن‌هم با اعضایی که اکثر آنها مدافع محدودسازی دسترسی مردم به اینترنت هستند. با توجه به نگرانی‌ها از تلاش این تعداد معدود نماینده مجلس برای مسدودسازی اینترنت، وعده داده شده بود جلسات کمیسیون بررسی این طرح علنی باشد و حتی از تلویزیون شاهد پخش این جلسات باشیم تا همه در جریان تصمیمات عده معدودی از نمایندگان مجلس برای ۸۰ میلیون جمعیت قرار بگیرند اما خبرهای خوشی از کمیسیون نمی‌رسد و لطف‌اله سیاهکلی، عضو کمیسیون بررسی طرح صیانت گفت هنوز برای علنی‌شدن جلسات تصمیم گرفته نشده است.

دلیل تشکیل کمیسیون مشترک تعیین‌تکلیف طرح در این کمیسیون به‌جای صحن علنی مجلس بود. نگرانی‌ها کار را به جایی رساند که مخالفانی از درون پارلمان نیز در اعتراض نسبت ‌به این رویکرد طراحان و حامیان طرح صیانت، دست ‌به کار تدوین طرحی به‌منظور جلوگیری از رسیدگی طرح صیانت منطبق بر اصل ۸۵ شدند. البته این تلاش هم درنهایت، تنها با اختلاف یک رأی بی‌نتیجه ماند اما درعین‌حال فشار بر طراحان و موافقان طرح صیانت که پیشاپیش خود را حامی و مدعی «شفافیت» معرفی کرده بودند، ناگزیر به آن کرد که از احتمال علنی‌شدن جلسات این کمیسیون مشترک سخن بگویند و به بیان دقیق‌تر مقابل اصرار مخالفان بر علنی‌شدن جلسات کمیسیون عقب بنشینند. با این‌همه هنوز نشانه‌هایی برای علنی‌شدن جلسات به دست نیامده است. از سویی دیگر در کارنامه مجلس یازدهم طرح یا لایحه‌ای که بتواند گره از مشکلات مردم باز کند هم دیده نشده تا به بررسی طرح صیانت دل خوش کنند.

موضوعات مهمی که غیرعلنی بررسی شد

این در حالیست که از جلسات پیش‌ از بررسی رأی اعتماد و حواشی مالی وزیر پیشنهادی نفت تا بررسی بودجه 1400 با حضور رئیس سازمان برنامه‌وبودجه، تفریغ بودجه 99 با حضور مهرداد بذرپاش، رئیس دیوان محاسبات و حتی مصوبه کمیسیون قضائی درباره محرمانگی اموال مسئولان و حضور وزیر خارجه در مجلس که غیرعلنی برگزار شده، حاکی از این است که گویا یک میل به محرمانگی و غیرعلنی‌بودن بر مذاکرات و مصوبات مجلس اصولگرایان سایه افکنده است.

اوج فاجعه آنجاست که در زمان رأی اعتماد به کابینه هم مجلس دو بار جلسه غیرعلنی برگزار کرد؛ یکی پیش از ‌جلسه بررسی رأی اعتماد که کاملا غیرعلنی بود و یکی هم زمان بررسی ادعاهای الیاس نادران درباره برخی مسائل مالی مطرح‌شده درباره جواد اوجی، گزینه وزارت نفت که مجلس یک جلسه غیرعلنی کوتاه برگزار کرد. نادران در نشست علنی رأی اعتماد گفته بود با توجه به استعلامی که از مراجع ذی‌صلاح گرفتم، مشخص شد که اوجی 9 مورد اموال دارد؛ بنابراین باید درباره کسی که به این صراحت خلاف ‌واقع می‌گوید، تأمل کرد. بعد از آن بود که با درخواست نمایندگان مجلس یازدهم، جلسه بررسی ادعاهای نادران به‌صورت غیرعلنی برگزار شد.

مجلس حتی برای قیمت‌گذاری فولاد هم جلسه غیرعلنی برگزار کرده است. سال گذشته سخنگوی هیئت‌رئیسه مجلس از جلسه یک‌ساعته غیرعلنی درباره مسائل وزارت صنعت، معدن و تجارت خبر داده بود. در آن نشست طرح وزارت صنعت، معدن و تجارت برای نرخ‌گذاری فولاد بررسی شد.