به گزارش اترک، یکی از پیش شرط های مهم رشد و توسعه در هر جامعه ای، مهیابودن زیرساخت های حمل و نقل از قبیل فرودگاه و جاده است. مناسب بودن راه های ارتباطی علاوه براینکه سبب آسان سازی در رفت و آمدها می شود، حمل بارها را نیز آسان تر می کند و از هزینه های اضافی تولید می کاهد. اگر این بستر در هر خطه ای مهیا باشد، ارسال محصولات تولیدی به جوامع هدف آسان تر و سریع تر شده و افراد بیشتری را به سرمایه گذاری در آن ناحیه وسوسه می کند.
اکنون که در آستانه ۲۰ سالگی خراسان شمالی به سر می بریم، تعداد کم پروازهای فرودگاه بجنورد و مناسب نبودن جاده های حمل و نقلی، علاوه بر اینکه تولیدکنندگان و مردم استان را آزار می دهد، خیلی ها را نیز از سرمایه گذاری در این خطه منصرف کرده است. باتوجه به سفر اخیر رییس جمهور به استان، اکنون چشم امید مردم به مصوبات این سفر است تا اندکی این شرایط بهبود یابد. در همین رابطه، خبرنگار اترک با دکتر هادی قوامی، اقتصاددان، معاون وزیر اقتصاد و امور دارایی و نماینده سابق مردم اسفراین در مجلس شورای اسلامی، گفتگویی کرده است که در ادامه میخوانیم.
اترک: در سفر سال ۹۱ رهبر انقلاب به خراسان شمالی، هدف گذاری ایشان برای استان، قرارگیری این استان در بین ۱۰ استان برتر کشور بود. همین امر امیدهای زیادی را در بین مردم منطقه به وجود آورد، اما اکنون به نظر می رسد که در طی این سال ها، هدف مسئولین صرفا جذب اعتبارات مصوب بوده و به آن هدف گذاری توجه لازم نشده است. نظرشما در این باره چیست؟
دکتر قوامی: همانطور که اشاره فرمودید هدف این است که جایگاه استان به ۱۰ استان برتر کشور ارتقا یابد. قطعا برای رسیدن به این هدف اینکه فقط به اعتبارات سفر قانع شده ایم، باعث تغییر رتبه استان نخواهد شد و باید تلاش شود تا از ظرفیت های ملی استفاده کرده و با افزایش سرمایه گذاری ها در استان، سطح درآمد سرانه استان را ارتقا بدهیم.
البته اقداماتی از سال ۹۱ تا اکنون در استان انجام شده که از جمله آنها می توان به طرح تکمیلی شمش آلومینیوم که در سال ۹۸ به بهره برداری رسید و تقریبا ۴۰ درصد مالیات ارزش افزوده استان را پرداخت می کند و سبب افزایش درآمد و اشتغال شد نام برد و یا از طرح تکمیلی فولاد اسفراین که در سال ۱۴۰۰ به بهره برداری رسید و یا کارخانه آذین فورج نام برد.
طبیعتا این اقدامات و سرمایه گذاری ها باعث ایجاد اشتغال و افزایش درآمد ها می شوند و باعث افزایش سرانه و میزان تولید استان میشود و در نهایت این سرمایه گذاری ها کمک شایانی به ارتقا وضعیت استان میکنند.
در همین رابطه، یکی از مواردی که از آن غافل مانده ایم معادن هستند. معادن استان ظرفیت خوبی برای کمک به افزایش درآمد سرانه استان هستند، بنابراین از مسئولین انتظار می رود تا زمینه تغییرات ساختاری را فراهم کنند.
اترک: اینکه آثار سرمایه گذاری های دولت و رشد اقتصادی محتمل و آتی استان در توسعه همه جانبه این منطقه دیده شود، چه ملزوماتی دارد؟
دکتر قوامی: یکی از فاکتور های مهم برای انجام سرمایه گذاری و رشد یک منطقه تکمیل زیرساخت ها است. یکی از زیر ساخت های مهم برای توسعه اقتصادی خراسان شمالی وجود راه دسترسی مناسب از قبیل جاده، ریل، هوایی و... است.
یکی از ظرفیت های مهم استان راه آهن اسفراین است که هم اکنون بیش از 70 درصد پیشرفت داشته می تواند با متصل کردن استان به شبکه ریلی کشور باعث سهولت در خدمات رسانی به مردم از قبیل جابه جایی مسافر و بار از این خطه شود.
امروزه یکی از مشکلات صنایع استان مانند کارخانه سیمان و پتروشیمی، افزایش هزینه های حمل بار است که اگر خطوط ریلی توسعه یاید و مرکز استان به آن وصل شود، می توانند تولیدات فعلی استان را با تعرفه پایینتر به سراسرکشور و یا حتی خارج از کشور منتقل کرده و در نتیجه سبب افزایش اشتغال و تولید شوند.
چهارخطه کردن محور بجنورد به جنگل گلستان، بجنورد به مشهد و سبزوار و تکمیل محور میامی-جاجرم-اسفراین به قوچان و ترانزیتی کردن آنها یکی از موارد مهمی است که باید در توسعه همه جانبه استان قرارگیرد.
اترک: در سال های پس از تشکیل خراسان شمالی، بین نمایندگان استان و مسئولین دستگاه های اجرایی اختلاف نظرهایی بر سر برنامه های توسعه ای وجود داشت. آیا در دولت سیزدهم، این رویه روبه تغییر بوده یا همچنان قراراست تا استان از این ناحیه آسیب ببیند؟
دکتر قوامی: طبیعتا اختلاف نظرهای بین نمایندگان و دستگاه های اجرایی می تواند باعث آسیب رساندن به استان شود، اما اکنون در دولت سیزدهم، همگرایی خوبی بین نمایندگان و دستگاه های اجرایی در جهت توسعه استان هست و همه در این مسیر همدل هستند.
اترک: برنامه هایی که در سفر اخیر دولت به خراسان شمالی برای جهش توسعه ای استان اعلام شد را کافی می دانید؟
دکتر قوامی: سفرهای دولت به استان مقدمه شروع برنامه هایی برای توسعه است که آثارش در سال های پیش رو نشان داده می شود. بااینکه در این سالها، دولت ها در شرایط سختی از لحاظ منابع هستند و این شرایط سخت بر اقتصاد کشور حاکم است، این سفرها می تواند به تکمیل پروژه های زیرساختی که باعث توسعه می شود، کمک کند.
اترک: به نظرشما، محقق نشدن طرح های توسعه ای و به بار آوردن نتایجی که با انتظارات عموم مردم فاصله زیادی داشته، چه میزان به کم کاری های مسئولان استانی و چقدر به شرایط کلی حاکم بر کشور مرتبط است؟
دکتر قوامی: استان اگر میخواهد تکان توسعه ای بخورد، باید پروژه های زیرساختی مثل اتصال به شبکه ریلی و یا تکمیل آزادراه ها و بزرگراه ها را به سرانجام برساند تا زمینه ساز استقرار بنگاه های تولیدی در استان شده و مزیت دار شود، و تا این شرایط آماده نشود، خراسان شمالی به دلیل محدودیت های زیرساختی، گزینه سختی برای سرمایه گذاری خواهد بود.
اترک: یکی از بحث هایی که همیشه بین دولت و تامین اجتماعی بوده، واگذاری صنایع استان به شستا مانند فولاد اسفراین، لوله گستر اسفراین و آلومینای جاجرم بابت بدهی دولت بوده است. به نظر شما، اگر این واگذاری رخ دهد، به نفع مردم و استان خواهد خواهد بود یا خیر؟
دکتر قوامی: واگذاری شرکت های استان به کسانی که اهلیت داشته باشند، مفید است. مثلا پتروشیمی خراسان اگر به کسی داده می شد که با سودش سرمایه گذاری کرده و طرح های توسعه ای اجرا کند، فایده داشت اما اینکه در قالب رد دیون به تامین اجتماعی داده شده، به خاطر هزینه های بالای این سازمان، سود حاصله صرف هزینه های جاری مانند پرداخت حقوق بازنشستگان شده و طبیعتا منبعی برای سرمایه گذاری نمی ماند.
این مسئله درباره فولاد و لوله گستر اسفراین نیز وجود دارد. اگر روزی کسی اهلیت داشته باشد و به دنبال اجرای طرح های پایین دستی باشد، واگذاری از آنجایی که قید و بند ها و محدودیت های دولتی را ندارد می تواند کمک کند اما اگر نتواند باعث افزایش سود و سرمایه گذاری در طرح های پایین دستی شود، فایده ندارد.
اترک: طرح توسعه صنایع استان مانند پتروشیمی که آقای روحانی کلنگ فاز دوم آن را زد ولی به نتیجه نرسید و اتفاقا، در سفر اخیر آقای رییسی به خراسان شمالی تاکیدات زیادی بر اجرای آن شد، در دولت سیزدهم به پایان خواهد رسید یا خیر؟
دکتر قوامی: در دولت یازدهم و دوازدهم، بنا بود تا طرح تکمیل پتروشیمی خراسان انجام شود. اتفاقا، آن موقع دو مسئول استانی مسئولیت این پروژه را داشتند. هم در شرکت شستا و هم در هیئت مدیره پتروشیمی باید دست به دست هم می دادند تا این پروژه را نهایی کنند. آن موقع به خصوص در دولت یازدهم که گشایشی هم ایجاد شد، فرصت خوبی برای انجام این طرح بود اما فرصت از دست رفت و خیلی اراده ای در مسئولین شستا و مسئولین استانی برای آن نبود. با بهانه هایی مثل اینکه این طرح توجیه اقتصادی ندارد و هزینه های آن بالاست، از انجامش امتناع کردند. از اینکه دولت سیزدهم در اینباره قولی داده باشد، خبر ندارم اما حتما برای منابع آن پیش بینی هایی کردند تا این طرح به عنوان ضرورتی برای استان، انجام شود.
اترک: یکی از مباحثی که همواره مانعی جدی بر سر راه توسعه استان بوده، سیاست زدگی است. مانند عمر کوتاه مدیران استانی یا استفاده نکردن از نیروهای بومی در مدیریت خراسان شمالی. آیا در دولت سیزدهم، این سیاست زدگی سنت شکنی خواهد شد یا اینکه طبق روال سابق شاهد تغییرات مدیران در مدت زمان کوتاه خواهیم بود؟
دکتر قوامی: عمر کوتاه مدیران استانی به خصوص استانداران یک معظل بوده که متاسفانه نتوانسته تحولات مثبتی را ایجاد کند. الان که استاندار خراسان شمالی فردی بومی است و سابقه نمایندگی مجلس و تجربه سیاسی دارد، میتواند یک فرصت برای استان باشد که امیدواریم طول عمر مدیریتی ایشان در استان، طولانی باشد. انجام کارهای عمرانی آرامش میخواهد و البته تحرک زیادی باید دراستان باشد، چون استان در تولید ناخالص داخلی در رتبه ۳۰ هست و اگر بخواهیم به جایگاه شایسته در بین استان های کشور به خصوص آن چیزی که مقام معظم رهبری در سفر سال ۹۱ تبیین کردند برسیم، ثبات مدیریت سیاسی به خصوص در استاندار لازم است.
ثبات سیاسی در دولت سیزدهم و چهاردهم می تواند باعث نقطه عطفی در استان باشد. همه گروه های سیاسی باید همکاری کنند تا مسیر توسعه هموار باشد و نقدهایی که می کنند باید پیش برنده و دلسوزانه باشد تا عیب کار در استان مشخص شده و فضای خوبی برای توسعه استان فراهم شود.