بالاخره عمر 10 ساله برجام و قطعنامه برجامی شورای امنیت (2231) به پایان رسید و از این پس دیگر توافقی به نام برجام وجود ندارد.
ایران ، روسیه و چین چه می گویند؟
ایران به همراه روسیه و چین (2 عضو دائم شورای امنیت و دو عضو برجام) می گویند فعال سازی اسنپ بک از سوی قدرت های اروپایی (انگلیس و فرانسه)، نادرست است و نباید هیچ تاثیر عملی داشته باشد.
اسنپ بک به معنی فعال سازی دوباره 6 قطعنامه سابق و تحریم های شورای امنیت علیه ایران، بازگشت پرونده هسته ای ایران به شورای امنیت و به جریان افتادن دوباره آن در این نهاد است.
ایران ،چین و روسیه تاکید کرده اند با پایان عمر 10 ساله برجام و قطعنامه برجامی شورای امنیت، حالا برنامه هسته ای ایران دیگر یک برنامه عادی و خارج از بررسی شورای امنیت سازمان ملل متحد است.
موضع غرب
عصر ایران ادامه داد: در مقابل، فرانسه و بریتانیا دو کشور اروپایی عضو برجام و عضو در شورای امنیت سازمان ملل متحد می گویند با فعال سازی مکانیسم ماشه و اسنپ بک (بازگشت) ، دوباره تحریم های شورای امنیت مرتبط با برنامه هسته ای ایران علیه تهران اجرایی می شوند. همچنین 6 قطعنامه قبلی شورای امنیت درباره هسته ای ایران نیز دوباره فعال می شوند و برنامه هسته ای ایران دوباره در این شورا پیگیری خواهد شد.
امریکا و اروپا از این موضع حمایت می کنند.
2 رای گیری شورای امنیت به ضرر ایران
همچنین به دنبال رای گیری 28 شهریور گذشته در شورای امنیت سازمان ملل متحد درباره فعال سازی اسنپ بک علیه تهران، اکثریت اعضا ( 9 عضو) به توقف ادامه تعلیق تحریم های سازمان ملل علیه ایران رای دادند. این به معنی موافقت شورای امنیت با بازگشت تحریم های سازمان ملل علیه ایران است.
بریتانیا، فرانسه، امریکا، سیرالئون، اسلوونی، دانمارک، یونان، پاناما و سومالی به قطعنامه رأی منفی دادند. چین، روسیه، پاکستان و الجزایر رای مثبت و گویان و کره جنوبی رأی ممتنع دادند. این قطعنامه توسط کره جنوبی، رئیس فعلی شورای امنیت، ارائه شده بود.
در رای گیری دوم که در فاصله حدود یک هفته ای انجام شد ( 4 مهر 1404) اکثریت با تمدید دوره زمانی تعلیق تحریم های سازمان ملل علیه ایران مخالفت کردند.
در این رای گیری، اکثریت اعضای شورای امنیت سازمان ملل متحد قطعنامه پیشنهادی روسیه و چین برای تمدید قطعنامه ۲۲۳۱ و تعویق ۶ ماهه بازگشت تحریم‌های ایران را رد کردند. این قطعنامه با چهار رأی مثبت، ۹ رأی منفی و ۲ رأی ممتنع رد شد.
روسیه، چین، الجزایر و پاکستان رأی مثبت، آمریکا، انگلیس، فرانسه، سیرالئون، اسلونی، دانمارک، یونان و سومالی رأی منفی و گویان و کره جنوبی رأی ممتنع دادند.
نماینده کره جنوبی به‌عنوان رئیس دوره‌ای شورای امنیت بعد از این رای گیری اعلام کرد تحریم‌های سازمان ملل از روز 27 سپتامبر دوباره علیه ایران اعمال می شود.
در نتیجه این دو رای گیری، سازمان ملل متحد و دبیرکل آن، بازگشت تحریم های سازمان ملل علیه ایران و فعال شدن دوباره 6 قطعنامه سابق شورای امنیت درباره برنامه هسته ای ایران را اعلام کردند.
یعنی دبیر کل و سازمان ملل متحد موضع ایران، روسیه و چین را قبول نکرده اند و موضع اروپا و امریکا در حال اجراست.
وزارت خارجه ایران : پایان برجام و آغاز وضعیت عادی فعالیت هسته ای ایران
عباس عراقچی وزیر خارجه ایران هم در نامه خطاب به رئیس شورای امنیت و دبیرکل سازمان ملل متحد درخواست شده از احیای سازوکار مربوط به تحریم ایران در سازمان ملل خودداری شود.
وزارت خارجه ایران در بیانیه ای اعلام کرد امروز شنبه 26 مهر / 18 اکتبر با پایان زمان قطعنامه برجامی 2231 شورای امنیت، عملا برجام به پایان رسید و برنامه هسته ای ایران دیگر شامل هیچ محدودیتی نیست. همچنین 6 قطعنامه قبلی درباره برنامه اتمی ایران که شامل تحریم های سازمان ملل علیه ایران می شود نیز لغو و بدون اثر می شوند.
وزارت خارجه ایران گفته است با گذشت مهلت 10 ساله دیگر پرونده هسته ای ایران در شورای امنیت سازمان ملل متحد مطرح نیست و به پرونده عادی تبدیل شده است.
بخش های مهمی از بیانیه وزارت خارجه ایران این گونه است:
دوره زمانی ۱۰ ساله تعیین شده طبق قطعنامه 2231 در روز شنبه مورخ ۲۶ مهر ۱۴۰۴ (۱۸ اکتبر ۲۰۲۵) به پایان می‌رسد و همه مفاد آن شامل محدودیت‌های پیش‌بینی‌شده در مورد برنامه هسته‌ای ایران و سازوکارهای مربوطه، از این تاریخ خاتمه‌یافته تلقی می‌شوند.
موضوع هسته‌ای ایران که تحت عنوان «منع اشاعه» در دستور کار شورای امنیت قرار داشته است باید از فهرست موضوعات مورد بررسی شورای امنیت سازمان ملل خارج شود. با انقضای قطعنامه ۲۲۳۱، باید با برنامه هسته‌ای ایران مانند برنامه هسته‌ای هر کشور فاقد تسلیحات هسته‌ای عضو معاهده منع اشاعه رفتار شود.
وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران مجددا بر غیرقانونی بودن حرکت سه کشور اروپایی عضو برجام (انگلیس، فرانسه، آلمان) که بی‌هیچ مبنای قانونی یا دلیل منطقی و صرفا در راستای تبعیت از خواست آمریکا -به عنوان طرفی که در سال ۲۰۱۸ به‌صورت یکجانبه و ناموجه از برجام خارج شده بود- اقدام به سوء استفاده از سازوکار حل اختلاف برجام جهت بازگرداندن قطعنامه‌های خاتمه‌یافته شورای امنیت کردند، تاکید می‌کند د خاطرنشان می‌نماید که این حرکت سه کشور اروپایی هیچ خدشه‌ای به ترتیبات قانونی مندرج در قطعنامه ۲۲۳۱، از جمله زمان انقضای آن، وارد نکرده و این قطعنامه باید در موعد مقرر (۲۶ مهر ۱۴۰۴) خاتمه‌یافته تلقی شود.
تحرکات تقابلی آلمان، انگلیس، فرانسه، به‌عنوان ناقضان مستمر برجام، که با سوء نیت و بدون رعایت رویه‌های قانونی مربوطه در صدد بازگرداندن قطعنامه‌های لغو شده شورای امنیت بودند به هیچ عنوان نباید واجد هرگونه ارزش و اثر حقوقی و اجرایی تلقی شود. دبیرخانه شورای امنیت نیز مجاز نیست بر حرکت غیرقانونی این سه کشور صحه گذاشته و آن را به رسمیت بشناسد.
به دبیرکل سازمان ملل، تأکید می‌کند که شورای امنیت سازمان ملل هیچ تصمیمی مبنی بر اجازه دادن به دبیرخانه سازمان ملل برای نتیجه‌گیری مستقل در مورد بازگرداندن قطعنامه‌های لغو شده علیه ایران اتخاذ نکرده و این امر در صلاحیت انحصاری شورای امنیت سازمان ملل است.
از دبیرکل سازمان ملل متحد موکدا درخواست می‌شود وفق ماده ۱۰۰ منشور سازمان ملل فوراً اطلاعات نادرست مندرج در صفحه اینترنتی سازمان ملل راجع به روند ادعایی بازگرداندن قطعنامه‌های خاتمه‌یافته علیه ایران را اصلاح کرده و مانع از آشفتگی بیشتر در روندهای حقوقی و رویه‌ای مرتبط با عملکرد شورای امنیت شود.
جمهوری اسلامی تشکیل مجدد سازوکارهای تحریمی‌شورای امنیت از جمله کمیته تحریم و گروه کارشناسان را غیر قانونی دانسته و دبیرخانه را موظف می‌داند در اسرع وقت صفحه اینترنتی شورای امنیت را با حذف ادعای تشکیل این ترتیبات اصلاح کند. این امر خصوصا با توجه به ابهام مطلق موجود در فلسفه و هدف قطعنامه‌های منسوخ‌شده، اعتبار آنها و ساز و کار خاتمه آنها ضرورت مضاعفی دارد.
از همه کشورهای عضو سازمان ملل متحد انتظار می‌رود با در نظر گرفتن ماهیت غیرقانونی حرکت سه کشور اروپایی، ایراد رویه‌ای مشهود در اقدام آنها، عدم اتخاذ هرگونه تصمیم توسط شورای امنیت برای تمدید قطعنامه ۲۲۳۱ یا بازگرداندن قطعنامه‌های لغوشده، از هرگونه اثربخشی به ادعای سه کشور اروپایی و آمریکا مبنی بر بازگشت قطعنامه‌های خاتمه‌یافته (شامل قطعنامه‌های شماره ۱۶۹۶، ۱۷۳۷، ۱۷۴۷، ۱۸۰۳، ۱۸۳۵، ۱۹۲۹) خودداری کرده و قطعنامه ۲۲۳۱ را خاتمه‌یافته تلقی نمایند.