دیپلماسی در تنگنا
اترک: شورای امنیت سازمان ملل متحد روز گذشته نتوانست قطعنامه‌ای را که هدف آن تمدید تعلیق تحریم‌های ایران بود، به تصویب برساند؛ رخدادی که نه‌تنها راه بازگشت تحریم‌ها را هموار می‌کند بلکه نشانه‌ای از تغییر موازنه‌های سیاسی در پرونده هسته‌ای ایران به شمار می‌رود.
به گزارش اترک،
در این رأی‌گیری، چهار کشور از جمله روسیه و چین از ادامه تعلیق تحریم‌ها حمایت کردند، اما ۹ کشور ــ در میان آنها آمریکا، بریتانیا و فرانسه ــ با آن مخالفت ورزیدند و دو کشور نیز رأی ممتنع دادند. این ترکیب آرا نشان داد که شکاف سنتی شرق و غرب همچنان بر سر موضوع ایران پابرجاست، اما این بار وزن اروپا و آمریکا در تعیین مسیر آینده سنگین‌تر جلوه می‌کند.
به گفته دیپلمات‌های حاضر در نیویورک، شکست این قطعنامه عملاً به معنای بازگشت خودکار تحریم‌های سازمان ملل تا پایان سپتامبر است؛ مگر آنکه در روزهای باقی‌مانده توافقی سیاسی حاصل شود. سه کشور اروپایی، با فعال کردن «مکانیسم ماشه»، عملاً مسیر مذاکرات را تنگ‌تر کرده‌اند و اکنون تنها یک فرصت محدود برای دیپلماسی باقی مانده است.
بازگشت تحریم‌ها می‌تواند به چند شکل بر ایران اثر بگذارد:
• اقتصاد: محدودیت‌های بانکی و تجاری دوباره اعمال می‌شود و چشم‌انداز سرمایه‌گذاری خارجی بیش از پیش تیره خواهد شد.
• دیپلماسی: تهران با یک دیوار بلندتر در برابر غرب مواجه می‌شود، اما در عین حال، ممکن است به سمت تعمیق روابط با مسکو، پکن و همسایگان منطقه‌ای سوق داده شود.
• سیاست داخلی: تجربه نشان داده هر موج تازه‌ای از فشار خارجی، زمینه‌ساز بحث‌های جدی‌تر درباره اتکا به ظرفیت‌های داخلی و همگرایی سیاسی می‌شود.
استدلال‌های دو سوی ماجرا
حامیان بازگشت تحریم‌ها استدلال می‌کنند که ایران به تعهدات برجامی خود پایبند نبوده و بنابراین جامعه بین‌الملل باید از ابزار فشار استفاده کند. در مقابل، منتقدان این رویکرد، از جمله چین و روسیه، تأکید دارند که فشار حداکثری نه تنها ایران را وادار به عقب‌نشینی نخواهد کرد بلکه خطر گسترش بحران در خاورمیانه را افزایش می‌دهد.
مقام‌های جمهوری اسلامی ایران، اقدام اروپایی‌ها را «غیرقانونی و بی‌اثر» توصیف کرده‌اند و هشدار داده‌اند که برای همه سناریوها آماده‌اند. تحلیلگران می‌گویند این واکنش می‌تواند از تشدید فعالیت‌های هسته‌ای گرفته تا گسترش همکاری‌های استراتژیک با کشورهای آسیایی متغیر باشد.
این تحولات، تنها به تهران مربوط نمی‌شود. شکست قطعنامه اخیر پرسشی بزرگ‌تر را پیش روی نظام بین‌الملل قرار داده است: آیا شورای امنیت هنوز توانایی عمل به‌عنوان نهاد اصلی تصمیم‌گیری در بحران‌های جهانی را دارد، یا اختلافات ژئوپلیتیکی قدرت‌های بزرگ آن را به نهادی فلج بدل کرده است؟
به گزارش اترک، رأی‌گیری اخیر بیش از آنکه پایان یک روند باشد، آغاز مرحله‌ای تازه در مناقشه هسته‌ای ایران است. جهان در انتظار است ببیند آیا ۳۰ روز آینده فرصتی برای دیپلماسی باقی می‌گذارد یا فصل جدیدی از فشار و تقابل در راه است.