در حدود نیمی از جمعیت استان خراسان شمالی، ساکن روستا هستند که خود به خوبی نشان دهنده این است که "کشاورزی" یکی از ارکان مهم اقتصادی استان می باشد. در یادداشت حاضر ابتدا به نقش کشاورزی در توسعه اقتصادی و سپس بررسی وضعیت آن در خراسان شمالی خواهم پرداخت:
اهمیت کشاورزی در توسعه اقتصادی
کشاورزی به عنوان یکی از قدیمی‌ترین و بنیادی‌ترین فعالیت‌های انسانی، نقش بسیار مهمی در توسعه اقتصادی کشورها ایفا می‌کند. این بخش نه تنها تأمین‌کننده نیازهای غذایی جامعه است، بلکه به عنوان یک موتور محرک برای رشد اقتصادی و اجتماعی نیز عمل می‌کند. برخی از مهم ترین اثرات کشاورزی در توسعه اقصادی عبارت است از:
1. تأمین امنیت غذایی: یکی از اصلی‌ترین وظایف کشاورزی تأمین غذا برای جمعیت است. با افزایش جمعیت جهانی، نیاز به تولید غذا نیز افزایش یافته و کشاورزی به عنوان منبع اصلی تأمین مواد غذایی، اهمیت بیشتری پیدا کرده است. امنیت غذایی نه تنها به سلامت جامعه کمک می‌کند، بلکه به ثبات اجتماعی و اقتصادی نیز منجر میشود.
2. ایجاد اشتغال: کشاورزی یکی از بزرگ‌ترین منابع اشتغال در بسیاری از کشورها، به ویژه کشورهای در حال توسعه است. این بخش به طور مستقیم و غیرمستقیم میلیون‌ها شغل ایجاد می‌کند و به کاهش نرخ بیکاری کمک می‌کند. اشتغال در کشاورزی معمولاً شامل کارگران، تولیدکنندگان، توزیع‌کنندگان و متخصصان مرتبط با این حوزه میشود.
3. رشد اقتصادی: کشاورزی می‌تواند به عنوان یک محرک برای رشد اقتصادی عمل کند. تولید محصولات کشاورزی نه تنها موجب افزایش درآمد کشاورزان میشود، بلکه با صادرات محصولات کشاورزی، ارزآوری و رشد اقتصادی را نیز تسهیل می‌کند.
4. توسعه روستایی: کشاورزی به توسعه روستاها و مناطق حومه شهرها کمک شایانی می‌کند. با بهبود زیرساخت‌ها و خدمات مرتبط با کشاورزی، مانند آموزش و بهداشت، کیفیت زندگی در این مناطق افزایش می‌یابد. همچنین، توسعه صنایع وابسته به کشاورزی، مانند صنایع تبدیلی و بسته‌بندی، می‌تواند به رونق اقتصادی این مناطق کمک کند.
حقیقتا می توان گفت، کشاورزی نه تنها یک فعالیت اقتصادی است، بلکه نقش حیاتی در تأمین امنیت غذایی، ایجاد اشتغال، رشد اقتصادی و توسعه روستایی ایفا می‌کند. با توجه به چالش‌های جهانی مانند تغییرات اقلیمی و افزایش جمعیت، توجه به توسعه پایدار کشاورزی بیش از پیش اهمیت دارد. سرمایه‌گذاری در این بخش و ارتقاء فناوری‌ها می‌تواند به تحقق اهداف توسعه پایدار و بهبود کیفیت زندگی مردم کمک کند.
وضعیت کشاورزی در استان خراسان شمالی
خراسان شمالی ظرفیت های مختلفی در حوزه کشاورزی دارد، مثل: تولید گیاهان دارویی( از جمله: زیره سبز، آویشن، نعنا فلفلی، خاکشیر، گشنیز و کتان)، انگور و زعفران. اما برخی چالش ها باعث می شود استان، اصلا نتواند از تمام ظرفیت خود در این حوزه استفاده کند، شاید مهم ترین چالش عدم نوسازی سیستم کشاورزی استان باشد، عدم وجود صنایع تبدیلی نیز یکی از چالش های مهم حوزه کشاورزی استان است، به طور قطع خام فروشی یکی از معضلات مهم استان است که در صورت سرمایه گذاری و توجه ویژه مسئولان در حل و تغییر آن شاهد تحولات بزرگ در حوزه اشتغال استان خواهیم بود.
نکته دیگر در حوزه کشاورزی آنکه امروز جهان بدون اما و اگر علمی و تخصصی بودن کشاورزی را پذیرفته است؛ لذا لازم و واجب است، مسئولان خراسان شمالی نگاه عمیق تر و دقیق تری به ارتقای سطح علمی کشاورزی در استان داشته باشند و در این حوزه باید نگاه ویژه به رشد و توسعه دانشکده کشاورزی شیروان داشته باشند تا فارغ التحصیلان این دانشکده به نیروهای نخبه در این حوزه در استان تبدیل شوند.
علاوه بر اقدامات مورد نیاز مسولان دولتی استان، باید شاهد توجه ویژه بخش خصوصی نیز به حوزه کشاورزی باشیم و قطعا بدون سرمایه گذاری های قابل توجه، سیاست گذاری ها ثمر بخش نخواهد بود. رئیس سازمان جهاد کشاورزی خراسان شمالی در فروردین امسال گفت که تنها 3.6 درصد سرمایه گذاری استان در بخش کشاورزی می باشد که این عدد برای استانی چون خراسان شمالی که ظرفیت بالایی در این حوزه دارد بسیار نازل و اندک است و لازم است با برنامه ریزی های هدفمند سرمایه های بیشتری را به حوزه کشاورزی استان هدایت کرد.
یکی دیگر از ظرفیت های بالای حوزه کشاورزی استان، موضوع صادرات است؛ با توجه به وجود بیش از 300 کیلومتر مرز بین المللی در استان میشود با برنامه ریزی ها و تسهیل گری های مسولین شاهد تحول در این حوزه نیز باشیم، در این خصوص مسئولان موضوعات مختلفی را باید در دستور کار خود قرار دهند، از جمله ایجاد آزمایشگاه هایی که استانداردهای مورد قبول بین المللی را دارا باشد، در حال حاضر مثلا در حوزه زعفران خراسان شمالی فاقد این آزمایشگاه می باشد و صادرکنندگان باید از آزمایشگاه های مشهد استفاده کنند؛ موضوع دیگر نیز مقدار بالای تعهدات ارزی کشاورزان است که عددی در حدود 90 درصد می باشد و این موضوع به آن معنی است که کشاورزان باید 90 درصد ارزش گمرکی صادراتی خود را به دولت برگردانند که می شود در جهت رونق صادرات، این عدد را کمتر کرد.
در نهایت امیدوارم مسئولان استان توجه بیشتری به یکی از بکر ترین ظرفیت های بالقوه استان یعنی کشاورزی داشته باشند.