نامیدی در جامعه، نوجوانان را مایوس کرده است

به گزارش اترک به نقل از عصراترک، یکی از مهم‌ترین و سرنوشت‌سازترین دوره‌های زندگی هر آدمی دوران نوجوانی اوست که پایه‌های هویتی و علاقمندی‌ها و حتی گرایشات او را می‌سازد.

ضعف‌های ساختار آموزشی، توجه نکردن به اوقات فراغت، نادیده گرفتن شرایط اجتماعی کشور و حتی واژه‌سازی و کلیشه‌سازی درباره نسل جدید باعث ایجاد آسیب‌های متعدد در این نسل شده است، به طوری که حتی باعث شده تا حد زیادی برای نسل‌های قبل از خودش ناشناخته بماند.

براساس آمارهای اعلامی، فعال‌ترین گروه سنی در اعتراضات اخیر را دهه‌ هشتادی‌ها که یا هنوز وارد سن بیست‌سالگی نشده‌اند و یا تازه از آن گذشته‌اند تشکیل داده‌است.

در این راستا با توجه به اهمیت موضوع و غفلت از نوجوانان و جوانان و حضور آنها در چنین تجمعاتی پایگاه خبری تحلیل عصراترک میزگردی با حضور طوبی ولی پور، کارشناس خانواده و مدرس حوزه و دانشگاه های خراسان شمالی و عاطفه طالب پور کارشناس ارشد تاریخ تشییع و استاد حوزه و دانشگاه برگزار کرد.

به چه دلیل گروه زیادی از نوجوانان و جوانان ما در این اعتراضات و اغتشاشات، همراه معترضان شدند؟

طوبی ولی پور، استاد حوزه و دانشگاه: برای هر اغتشاشی که به وجود می آید قبل از آن مسائل زیادی مطرح می شود، اما در نهایت در همین حد باقی می ماند و عملیاتی نمی شود، خلایی که در این موضوعات به چشم می خورد، می توان از سه دیدگاه آموزشی، رسانه و خانواده مورد تحلیل قرار داد. متاسفانه زیرساخت هایی که در نهاد آموزشی وجود دارد، از لحاظ آموزش دهنده و محتوای آموزشی که وجود دارد. کارساز و سازنده نیست و مواردی که سازنده هست هم گوینده و آموزش دهنده توانمندی ندارد تا انتقال مطلب را به درستی انجام شود. متاسفانه در مسائل آموزشی بیشتر از اینکه موضوعات تربیتی داشته باشیم و امید در دانش آموزان ایجاد کنیم، آنها را ترسانده ایم.

تاکنون در نظام آموزشی ما اغلب تلاش بر این بوده که بیشتر دانش آموزان را مسائل از بترسانیم، باید سعی شود این روال آموزشی تغییر کند، زیرا مدیریت آموزش ما مشکل دارد. سال های زیادی است کتاب های درسی تغییر نکرده اند و اگر محتوایی افزوده شده جنبه منفی آن بیشتر از مثبت بوده است.

باتوجه به اینکه موضوع قابل توجه بعدی خانواده است و آموزش و پرورش و نهاد آموزشی در یک سو قرار دارد و خانواده در سمت دیگر قرار دارد، خانواده گاهی اوقات بیان می کند که فرزندشان در مدرسه و جامعه تغییر پیدا کرده و در مقابل مدارس مطرح می کنند که فرزندانی که به مدرسه می آیند تربیت درستی ندارد، این نکته باید سنجیده شود، آیا تنها آموزش مقصر است؟ این در حالی است که قطعا خانواده نیز مقصر است، زیرا خانواده ها در اکثر موارد به دلایل مختلف فرزندانشان را رها کرده اند و مطالب آموزنده ندارند.

متاسفانه والدین در محیط خانواده تنها از اتفاقات بد و تاثر انگیز صحبت می کنند و هیچ حرفی از برنامه ها و دستاورد و خدمات خوب و مثبت جامعه زده نمی شود، برای اینکه فرزندانمان از دست نروند می توانیم تحلیل های مثبت را در منزل بیان کنیم، اما وقتی تنها از مشکلات صحبت می کنیم، باتوجه به اینکه کارهای نامطلوب همیشه جلوه بیشتری دارد، تاثیر منفی روی فرزندان خواهد داشت.

وقتی فرزند نوجوان دائما در منزل و مدرسه درگیر صحبت های ناخوشایند باشد، اگر خدماتی هم در جامعه ببیند، دچار دوگانگی می شود و باور نخواهند کرد.

مشکل اصلی خانواده با فرزندان این است که امروز والدین از  فرزندان فاصله گرفته اند، در واقع در ایام کرونا، خانواده ها فرزندانشان را با یک تلفن همراه رها کردند و دل خوش به این بودند که فرزند ما از منزل خارج نمی شود و درس می خواند.

حدود سه سال فرزندان ما در فضای حقیقی ایران نبودند و به صورت کامل در فضای مجازی و بازی های هیجانی و سریال های خاص مشغول شدند که ذهن این افراد را تحت تاثیر قرار داده و باعث شد که والدین از فرزند خود غفلت کنند.

متاسفانه خلا معنویت در خانواده ها روز به روز بیشتر می شود، جوان و نوجوان ما خدا و ائمه را در حد زبانی پذیرفته اند، اما احکام و قوانینی که وجود دارد را قبول ندارند.

نوجوانان ما چون درگیر شبهات شده اند و از طرفی چون خانواده نتوانسته مفهوم دین و ارزش ها را به خوبی برای فرزندش مطرح کند، از سوی دیگر در آموزش و پرورش هم از این موضوع غفلت فراوان دارد و جز ترساندن چیزی برای آنها ندارند، دلیل اصلی این است که خودشان مطالعه کافی از دین ندارند.

طالب پور، کارشناس حوزه خانواده: یکی از موضوعات مهم در بحث گمراهی نوجوانان و جوانان خلا رسانه ها است. در حوزه رسانه غفلت شده و آن سوی مرزها خوراک برای فرزندان ما داشتند و  تربیت شان را به دست گرفتند، خوراک ضد ارزش و ضد انسانی را به زیبایی مطرح می کنند لذا تاثیرگذاری حرف آنها بیشتر است. در حالی که ما نتوانستیم مفهوم حجاب، انسان دوستی، کشور دوستی را مطرح کنیم، رسانه های غربی به نفع خودشان مطرح می کنند.

در موضوع خلاهایی که وجود دارد، در واقع وقتی نام مدرسه به میان می آید، موضوع آموزش و پرورش مدنظر است، در موضوع آموزش که کم کاری هایی وجود دارد، روی موضوع پرورش هیچ حرکتی انجام نشده و به صورت کامل رها شده است.

در سال های ابتدایی انقلاب اسلامی ایران، کانون های پرورش فکری کودک و نوجوان که راه اندازی شده بودند، به خوبی کار می کردند اما امروز در این فضاها نیز آن گونه که باید فعالیت مطلوبی صورت نمی گیرد. از مقطع پیش دبستانی، بعد پرورشی کمرنگ جلوه می کند، در مقاطع ابتدایی تا متوسطه، حوزه و دانشگاه بعد آموزشی تقویت اما از بعد پرورشی غفلت شده است. به همین ترتیب این سلسله مراتب ادامه دارد، دانش آموز به مرحله استاد و معلمی می رسد و به همین ترتیب آموزش ها ادامه دارد اما پرورشی صورت نمی گیرد.

در موضوع خانواده مشکلی که وجود دارد، این است که علی رغم فرمایشات و تاکیدات مقام معظم رهبری مبنی بر اینکه اگر من این مسئولیت را نداشتم فضای مجازی و فرهنگی را انتخاب می کردم، در ایام کرونا، استفاده دانش آموزان از فضای مجازی خیلی تشدید شد. متاسفانه نه تنها دانش آموزان و نوجوانان آسیب های فضای مجازی را دیده اند، بلکه خانواده ها نیز این آسیب را در ابعاد مختلف از فضای مجازی دریافت کرده اند.

پدر و مادر وظیفه تربیتی را از خودشان سلب کردند و تقصیر را بر گردن آموزش و پرورش انداخته اند، که فرزند من در مدرسه تربیت نمی شود، غافل از این نکته که پایه های شخصیتی این فرزند به مدت هفت سال در منزل و خانواده شکل گرفته و بعد از آن تحویل فضای آموزشی داده می شود.

در بعد رسانه ای در اتفاقات اخیر بسیار آسیب دیده ایم، در کف میدان در فضای عملیاتی نباخته ایم اما در این دو دهه اخیر در جنگ رسانه ای باخته ایم. در فضای مجازی اخبار به صورت وارونه منعکس می شود و حضور گسترده نوجوانان بدون سواد رسانه ای باعث شده تا به راحتی موضوع را بپذیرند و نسبت به قبول کردن واقعیت مقاومت داشته باشند. رسانه های داخلی به خوبی موفقیت های کشور و نظام را مطرح نکردند، اما دشمن در مقابل تمام نواقص را مطرح می کند و تمام قوتش را در این موضوع به کار گرفته است، اگر این موضوع را نپذیریم همچنان بازنده این جدال رسانه ای خواهیم بود.

فحش های رکیک نوجوانان و خشونت های صورت گرفته در اغتشاشات اخیر ناشی از چه چیزی می تواند باشد؟

ولی پور: رویکرد و رسالت فضای مجازی تنها اطلاع رسانی نیست، بلکه این فضا روی شخصیت حقیقی و مجازی و ذهنی افراد کار می کند، متاسفانه یکی از مشکلات عمده ای که داریم این است که 99 درصد نوجوانان درگیر بازی، انیمیشن، سریال و برنامه ها و فیلم های ساخته شده توسط غرب هستند.  اغلب این برنامه ها همراه با خشونت است و بازی های ساخته می شود که منتهی به مرگ، ناامیدی، خودکشی می شود و مدت های زیادی است که نوجوانان و جوانان ما در این فضا بودند و والدین نیز رصد خاصی نداشتند.

در حال حاضر با گسترش فضای مجازی چاردیواری و خانه ای به معنای واقعی وجود ندارد و فرزندانمان ساعت ها برنامه های خشن را نگاه می کنند و قطعا روی آنها تاثیرات منفی خواهد داشت و ایجاد یاس می کنند و دست به هر کاری می زنند.

طبق برنامه ریزی های هدفمند و حرکت های رسانه ای دشمن، کاری کرده است که نوجوانان با دیدن سریال ها و انجام بازی های شرطی، هیجان کار را بالا می برد، باعث می شود در خانواده، بیرون از منزل عیننا موضوع را اجرا می کند و خشونت را نشان می دهد.

در برنامه هایی که برای فرزندان ما به نمایش گذاشته می شود و از خارج از مرزها رسیده، فحاشی، ارتباط با جنس مخالف، زندگی به دور از خانواده، به صورت غیر مستقیم به نمایش گذاشته می شود و تمام این موضوعات روی فرد تاثیرات منفی زیادی به همراه دارد.

متاسفانه برگرفته از برنامه های نامتعارف فضای مجازی و عدم کنترل و نظارت خانواده بر فرزند باعث تاثیرات منفی و خشونت و فحاشی به امری عادی برای نوجوانان تبدیل شده و شعارشان این است که امیدی به آینده نداریم.

باید برای نوجوانان و جوانان مان ایجاد امید کنیم، که در این زمینه خیلی عقب هستیم، متاسفانه حرکت خاصی نیز انجام نمی شود.

طالب پور: در موضوع خشونت دانش آموزان و نوجوانان، بعد بازی ها و فیلم ها و خانواده نقش به سزایی دارند.  در خانواده هایی که تعداد فرزند بیشتری دارند، درگیری ها و بازی هایی که فرزندان در منزل دارند، این فضای خشونت و محبت جز هیجاناتی است که نیاز به تخلیه دارد، در این خانواده تخلیه می شود و آسیب های کمتری در آنها شاهد هستیم.

در خانواده های تک فرزند، والدین شاغل، یا مادر خانه دار ولی فعال در فضای مجازی، هیجانات فرصت بروز مناسب ندارد و این هیجانات در سطح جامعه شروع به تخلیه می کند. بسیاری  از این نوجوانان ناآگاهانه وارد عرصه شدند و هیجانات آنها از طرف افرادی که این مسیر را هدایت می کردند، سمت و سو پیدا کرده است که به سمت فحاشی و خشونت پیش رفته است.

باید در محیط خانواده و مدرسه فضایی ایجاد شود که نوجوانان ما بتوانند هیجاناتشان را تخلیه کنند در کنار اینکه در فضای رسانه ای در بعد برنامه کودک ها و بازی ها کنترل شوند زیرا بسیاری از این برنامه که از شبکه ملی تلویزیون پخش می شود اما مناسب نیستند و فضاهای بازی مناسب برای تخلیه انرژی کودک و نوجوانان کم داریم.

با اتفاقات پیش آمده باید چه اقدامی انجام شود؟

ولی پور: در اتفاقات اخیر شاهد هستیم که دستگاه های فرهنگی همچون وزارت ارشاد و صداو سیما سکوت کرده اند، در حالی که می توانند روشنگری داشته باشند.

باید نهاد های دولتی در موضوع اتفاقات اخیر ورود پیدا کنند. متاسفانه نیروهای دستگاه ها نسبت به بسیاری از موضوعات بی اطلاع هستند و می طلبد که دستگاه ها، نه تنها آموزش و پرورش که اکنون تمام نگاه ها به سمت آنهاست، خانواده های کارمند و سایر ارگان ها تاثیرگذار فرهنگی باشند.