طبق گفته وزیر امور خارجه کشورمان، تبادل پیام آمریکایی‌ها با ما ادامه دارد و از سویی دیگر آنها تلاش می‌کنند در مسائلی که این روزها در ایران جریان داشته بدمند و فکر می‌کنیم آنها به دنبال این هستند که با اعمال فشارهای روانی و سیاسی بخواهند در مذاکرات امتیاز بگیرند.
از این رو در تایید سخنان امیرعبداللهیان، عضو هیات علمی گروه علوم سیاسی دانشگاه فردوسی گفت: "در حال حاضر آمریکایی‌ها آماده درگیری در یک منازعه جدید در خاورمیانه نیستند و خواهان تماس و ارتباط‌گیری با ایران اند، هر چند این ارتباطات محدود باشد. لذا من فکر می‌کنم بحث ارسال پیام از سمت آمریکا به ایران درست باشد.
فاطمی نژاد افزود: اظهارات مقامات آمریکایی در مورد خوشبین نبودن به احیای برجام، بدین معنا نیست که برای آن تلاش نکنند. قطعا در پشت پرده و به صورت غیر آشکار تلاش‌هایی در جریان است، اما با توجه به بی‌اعتمادی گسترده و همچنین رفتارهای دوگانه‌ای که وجود دارد، در فضای فعلی توافق در دسترس به نظر نمی‌رسد."
در ادامه نیز برخی کارشناسان در حوزه روابط بین الملل بر این نکته تاکید می کنند که احیای برجام یک برد سیاسی برای آمریکا محسوب می‌شود، بنابراین اگر آمریکا چشم‌انداز روشنی برای احیای برجام متصور می‌بود، آن را اعلام می‌کرد و حتی بیشتر از آن چیزی که واقعیت دارد، آن را پررنگ می‌کرد. از سوی دیگر در حال حاضر روابط آمریکا با عربستان دچار چالش شده و یکی، دوسال اخیر، عربستان کاملا خلاف خواست آمریکا تصمیم گیری می کند حتی این اواخر با روسیه هماهنگ شده و در قالب اوپک پلاس تصمیم به کاهش عرضه نفت گرفته است. بنابراین بایدن انگیزه دارد بخشی از تنش‌های خود را با ایران حل کند، اما با توجه به وجود فضای بی اعتماد شدید بین طرفین، احیای برجام را قریب‌الوقوع نمی‌داند.
در این باره نیز امیرعلی ابوالفتح کارشناس مسائل بین الملل چشم‌انداز روشنی برای برجام متصور نیست او با اشاره به اظهار خوشبینی مدام روسیه مبنی بر احیای برجام و از سرگیری مذاکرات، گفت: "اگر یک جبهه‌ای را ترسیم کنیم، روسیه، ایران و چین یک‌سو قرار می‌گیرند. آمریکا و کشورهای اروپایی هم طرف دیگر. در جبهه ایران ابراز خوشبینی می‌کنند که توافق برجام قابل حصول است و مبتنی بر منافع ملی کشور‌ها است و روسیه و چین از احیای برجام متنفع خواهند شد. بالعکس طرف دیگر مدام ابراز بدبینی می‌کنند و می‌گویند دیگر نمی‌شود توافق را انجام داد. در این صورت روسیه مجبور است مدام اظهار خوشبینی کند و مسئولیت عدم احیای برجام را متوجه آمریکا کند. از همان زمان که آمریکا از برجام خارج شد تاکنون موضع روسیه همین است، اگرنه روسیه هم می‌داند با این وضعیت، خیلی نمی‌توان به توافق خوشبین بود و این اختلافات حل و فصل شود.
وی در پاسخ به این سوال که آیا باید خودمان را برای شرایط بدون برجام آماده کنیم، گفت: خیلی محتمل نمی‌دانم. گرچه امیدی به بازگشت آمریکا به برجام ندارم، اما هیچ یک از طرفین هم نمی‌خواهند به دوران بدون برجام برگردند. شرایط بدون برجام از دید آمریکایی‌ها یعنی ایران بمب اتمی خود را می‌سازد و آمریکایی‌ها باید در برابر آن یک مقابله انجام دهند که آن جنگ است و چون نمی‌خواهند این اتفاق رخ دهد، همچنان تاکید دارند مذاکرات برجام وجود دارد، حتی اگر مذاکرات به نتیجه نرسد، اعلام مرگ برجام مخاطراتی را به همراه دارد که هیچ یک از طرفین نمی‌خواهند. همانطور که در این چند ماه می‌بینیم که هیچ قدمی در راستای احیای برجام و توافق صورت نگرفته است.
این کارشناس با اشاره به اینکه در شرایط بلاتکلیفی ادامه خواهیم داد، گفت: از دید آمریکایی‌ها ما به سمت ساخت بمب نیستیم، چون اگر بخواهد این را اعلام کند باید وارد جنگ با ایران شود، از همین رو مدام اعلام می‌کند که گریز هسته‌ای ایران کمتر شده یا در آستانه ساخت هسته‌ای قرار دارد، ولی مستقیما نمی‌گویند و صرفا هشدار می‌دهند. ولی همانطور که آژانس گزارش می‌دهد، وضعیت ایران در حال افزایش اورانیوم است و نسل‌های جدید سانتریفیوژ به کار گرفته می‌شود و به لحاظ کیفی و کمی شرایط ایران ارتقا پیدا کرده است، اما این شرایط آن چیزی نیست که آمریکایی‌ها به آن بگویند سلاح هسته‌ای."
بنابراین می توان اینگونه نتیجه گرفت که کلیت موضوع برجام برای هر دو طرف ارزش کمتری پیدا کرده و از دستور کار سیاست گذاری‌ها کنار رفته است. اما روند به شکلی است که برجام از اتفاقات و تحولات سیاسی بین‌المللی دیگر تاثیر می‌پذیرد. این تغییرات میتواند در روند مثبت یا منفی باشند و به فراخور به همان نسبت هم بر توافق اثر بگذارد اما در کل این توافق دستخوش تحولات شده است.
هر دو طرف ایران و آمریکا منتظرند که فرصت مناسبی پیش آید، مثلا رقبای داخلی اعتراض نکنند و شرایط به نفع‌شان باشد تا توافق احیا شود. در همین راستا تحلیلگران تاکید می کنند که اکنون شکل برجام حفظ شده اما اهمیت و کارآیی و اثرش در امکان ایجاد تغییرات مهم سیاسی و اقتصادی کمتر از گذشته است. همچنین ارزیابی دولت بایدن از وضعیت کلی ایران این است که ایران دارد ضعیف می شود و این تنها ارزیابی بایدن نیست. به نظر برخی کشورهای اروپایی و منطقه هم این ارزیابی را دارند. منظور کاهش قدرت نظامی ایران نیست بلکه به طور کلی قدرت ایران را در حال کاهش ارزیابی می‌کنند. آنها معتقدند تحریم اثر گذاشته و طبقات متوسط در ایران از این بابت آسیب دیده‌اند حتی اگر دموکرات‌ها اکثریت را در سنا حفظ کنند باز هم دولت بایدن با همین دست فرمان جلو می رود و تمایل چندانی برای دادن امتیازات بزرگ به ایران نخواهد داشت. البته تا الان ارزیابی این است که وضعیت دموکرات‌ها با وجود جهش قیمت سوخت در یک ماه گذشته خوب نیست و این شرایط را برای‌شان سخت کرده است.
از آنجا که اعلام پایان برجام برای ایران و آمریکا هزینه دارد و دولت بایدن با شعار بازگشت به دیپلماسی سر کار آمده و اگر بخواهد خروج از برجام یا پایان آن را اعلام کند، دست برتر با ایران خواهد بود و از طرفی ایران هم ضرورتی برای این کار نمی‌بیند چرا که با اعلام آن ممکن است مکانیسم ماشه فعال شود و تحریم ها برگردد به همین دلیل بهترین حالت برای غرب این است که برجام همچنان بلاتکلیف بماند.
به گزارش اترک، با توجه به شرایط سیاسی و اقتصادی این روزهای ایران و خط فقط 18 میلیونی که توسط برخی کارشناسان مطرح شد و در نتیجه عدمم تحقق تعدادی از وعده های اقتصادی و سیاسی آقای رئیسی، دولت سیزدهم برای کاهش این فشارها نیازمند وارد کردن یک شوک مثبت به جامعه است تا شرایط کشور بهبود یابد. به گفته کارشناسان یکی از این مواردی که میتواند شوک مثبت به جامعه وارد کند امضای برجام است. توافقی که با ارائه تضمین آمریکا به عدم خروج از آن و برآورده شدن خواسته های ایران صورت گیرد. همانطور که یکی از شعار های آقای رئیسی استفاده از دیپلماسی قوی در روابط با کشورهای خارجی در دولت سیزدهم بود، حال باید منتظر باشیم و ببینیم دیپلماسی دولت سید ابراهیم رئیسی چه تاکتیک هایی برای رسیدن به اهداف ایران در جهان خواهند داشت.