اصلاح امت، هدف قیام امام حسین(ع)
صادق سلیمانی: ارشد فقه ومبانی حقوق اسلامی، سطح چهار حوزه علمیه خراسان
یکی از اهداف امام حسين عليه السلام از نهضت عاشورا اصلاحات است، «اصلاح» مقابل «افساد» است، و افساد به تباهى كشاندن نظم لازم يك موجود، يا يك فرد، يا خانواده، يا جامعه، يا يك كشور و اصلاح بازگرداندن آن نظم به حالت سابق است. يك امّت نيز ممكن است از جهت مسايل اقتصادى، اخلاقى، اعتقادى، فرهنگى و عاطفى فاسد شود، و اصلاح آن به از بين بردن تك تك مفاسد مذكور و بازگرداندن نظم سابق است. از این رو امام حسين عليه السلام به قصد اصلاح مفاسدى كه در طول مدّت حکومت معاویه و یزید بر جامعه تحمیل شده بود دست ردّ بر سينه يزيد براى بيعت با او زد، و تصميم گرفت با بازگرداندن نظمِ لازمِ سابق به زندگى فردى و اجتماعى مردم، ارزش ها و سنّت هاى دوران حضرت رسول صلى الله عليه و آله را زنده كند. امام حسین(علیه السلام) با این هدف قیام و حرکت خویش را آغاز کرد؛ در مرحله نخست ـاگر ممکن است ـ با تشکیل حکومت اسلامى و در غیر این صورت، با شهادت خود و یارانش به مقصود بزرگ خود برسد. به هر حال، مى بایست دین از دست رفته و سنّت فراموش شده رسول خدا(صلى الله علیه وآله) را زنده کرد و چه کسى سزاوارتر از فرزند رسول خداست که پیش گام چنین حرکتى شود.
امام(علیه السلام) در خطبه اى که در مسیر کربلا در جمع لشکریان حرّ ایراد کرد، فرمود: آیا نمى بینید به حق عمل نمى شود و از باطل جلوگیرى نمى گردد، در چنین شرایطى بر مؤمن لازم است مشتاق دیدار پروردگارش (شهادت) باشد. امام حسین(علیه السلام) با این کلمات هم هدف خویش را از قیام و حرکتش بیان مى کند و هم آمادگى خویش را براى شهادت در طریق مبارزه با باطل و احیاى دین خدا اعلام مى دارد. بنابراین، روشن است که یکى از اهداف مهمّ قیام امام حسین(علیه السلام) احیاى دین خدا، اصلاح امت، مبارزه با بدعت ها و مفاسد دستگاه بنى امیّه و رهایى اسلام از چنگال منافقان و دشمنان خدا بود و در این راه موفّقیّت بزرگى نصیب آن حضرت شد، هر چند آن حضرت و یاران باوفایش به شهادت رسیدند، ولى تکانى به افکار خفته مسلمین دادند و لرزه بر اندام حکومت جبّاران افکندند، در نتیجه اسلام را زنده ساختند و از اضمحلال دستاوردهاى نهضت نبوى(صلى الله علیه وآله) جلوگیرى کردند و مسلمانان را از حیرت و گمراهى نجات دادند.
امام خمینی ره درباره بُعد اصلاح‌گرایانه قیام امام حسین(ع) می فرماید:
اگر کسی ببیند که یک حاکم جائری در بین مردم حکومت می‌کند، دارد ظلم به مردم می‌کند، باید مقابلش بایستد و جلوگیری کند هر قدر که می‌تواند؛ با چند نفر، با چندین نفر، که در مقابل آن لشکر و بساط، هیچ نبود، اما تکلیف اینطور میدانست که باید قیام کند و خونش را بدهد تا اینکه این ملت را اصلاح کند، تا اینکه عَلَم یزید را بخواباند و همینطور هم کرد و تمام شد. خون خود، پسرهایش و همه چیزهایش را برای اسلام داد. مگر خون ما رنگین‌تر از خون سیدالشهداء(ع) است؟ چرا بترسیم از اینکه خون یا از اینکه جان بدهیم؟
در وصیت امام به برادرش محمد حنفیه شاید کلمه (طلب) اشاره به این مطلب باشد که من نمی گویم می توانم چنین کاری را انجام دهم، همه مشکلات را حل و فسادها را برطرف کنم، اما در این راه تکاپو می کنم و قدم بر می دارم؛ نهایت سعی خود را می کنم، اگر مردم هم کمک کرده و به وظیفه شان عمل کردند، این کار انجام خواهد شد، مفاسد اصلاح خواهد شد اما اگر مردم کمک نکردند، من به وظیفه خود عمل کرده ام. پس هدف (طلب الا صلاح)بود و این هدف به بهترین وجه تحقق پیدا خواهد کرد. لذا هدف حکومت یزید محو نام رسول خدا(صلى الله علیه وآله) بود، ولى امام حسین(علیه السلام) با شهادتش از این کار جلوگیرى کرد، به هنگام اذان و اقامه همچنان نام محمد(صلى الله علیه وآله) که نشانه بقاى مکتب اوست برده مى شود و هر قدر زمان مى گذرد این حقیقت آشکارتر مى شود.