این نشست قرار بود سال گذشته در تهران برگزار شود ولی به علت شیوع گسترده کرونا به تعویق افتاد و اکنون با فروکش کردن نسبی کرونا به صورت حضوری در تهران برگزار میشود. بر اساس این گزارش، پوتین و اردوغان در سفر به تهران علاوه بر شرکت در نشست آستانه، به صورت جداگانه با مقامات ارشد ایران هم رایزنی و گفتوگو میکنند. همچنین براساس اعلام مقامات ترکیه، پوتین و اردوغان در تهران نشست دوجانبه خواهند داشت.
گفته ميشود جداي از نشست 3 جانبه، ديدارهاي دوجانبه روساي جمهور روسيه و ترکيه نيز از دستور کارهاي مهم حضور پوتين و اردوغان خواهد بود. با اين حال آنچه در وهله اول قرار دارد بحث نشست روند آستانه است. همچنان که هجدهمين دور مذاکرات آستانه درباره سوريه خرداد ماه سالجاري در شهر نورسلطان پايتخت قزاقستان با حضور نمايندگان ايران، ترکيه، روسيه و سوريه برگزار شد و شرايط بازگشت آوارگان سوري مهمترين دستور کار اين دور از مذاکرات بود.
اگرچه در حال حاضر بحران داخلي سوريه نسبت به سالهاي ابتدايي آن تا حد زيادي کاهش يافته اما به باور کارشناسان اتخاذ تصميم مشترک توسط اين کشورها براي ايجاد ثبات کامل در سوريه بسيار مفيد خواهد بود؛ البته مسائل بين ايران، روسيه و ترکيه به بحران سوريه محدود نميشود و 3 کشور در زمينههاي مختلف ازجمله مسائل اقتصادي و حوزه انرژي، چالشهاي مشترکي دارند. با اين حال به رغم سياست ايران و روسيه در قبال سوريه اما به نظر ميرسد که ترکيه استراتژي مشخصي در رابطه با سوريه ندارد و گاهي اوقات از تروريستها حمايت کرده و به صورت غيرقانوني در خاک اين کشور حضور پيدا ميکند؛ اين درحالي است که حضور ايران و روسيه در خاک سوريه به صورت قانوني و با رضايت مقامات اين کشور است.
آنچه مسلم است سفر روساي جمهور روسيه و ترکيه به ايران جداي از بحث روند آستانه حتي ميتواند در روند مذاکرات احياي برجام بسيار تأثيرگذار باشد و در کنار ساير استراتژيهاي دولت سيزدهم در زمينه سياست خارجي، به بهرهوري از اين ظرفيت براي بهبود وضعيت اقتصادي و افزايش تواناييهاي ايران در ساير زمينهها منجر شود. درباره حضور سران ترکيه و روسيه به ويژه سفر پوتين به ايران ذکر چند نکته حائز اهميت است: تشکيل اين نشست به نوعي رويکرد تقابلي در مقابل سفر جو بايدن، رئيسجمهور آمريکا به منطقه دارد که در آن سفر به دنبال تشکيل ائتلافي منطقهاي با محوريت برخي کشورهاي عربي، رژيم صهيونيستي و آمريکاست. محور ايران- ترکيه- روسيه ميتواند قطببندي جديدي در مقابل قطببنديهاي شکل گرفته باشد که طبق نظريههاي تئوريک در روابط بينالملل نوعي موازنه قواست.
هر چند که قرار است روساي جمهور روسيه و ترکيه براي نشست روند آستانه به تهران بيايند اما برخي تحليلگران معتقدند که حضور هريک از اين شخصيتها ميتواند ظرفيت خوبي براي برقراري و تحکيم ارتباطات دوجانبه با تهران و افزايش تعاملات تجاري و اقتصادي باشد. رجب طيب اردوغان، رئيسجمهور ترکيه به دعوت رسمي آيتا... سيد ابراهيم رئيسي و در راس هياتي بلندپايه از مقامات سياسي و اقتصادي کشورش عصر دوشنبه وارد تهران خواهد شد و ديدار و گفتوگو با آيتا.. رئيسي، برگزاري هفتمين نشست شوراي عالي همکاري ايران و ترکيه و برگزاري نشست مطبوعاتي از برنامههاي اردوغان در ايران خواهد بود.
اما شايد آنچه که بيش از پيش به چشم خواهد آمد حضور پوتين در تهران خواهد بود. چه اينکه سفر رئيسجمهور روسيه به ايران توجه بسياري از کشورها بهويژه هند و چين را به خود جلب خواهد کرد و اين کشورها مترصد تشکيل ائتلافي جديد عليه آمريکا هستند. تشکيل چنين محوري با اضافه شدن ترکيه دور از دسترس نخواهد بود؛ البته مسائل اقتصادي و نظامي کنوني و همچنين تشکيل محوري اقتصادي از کشورهاي فوق ميتواند زمينهساز چنين پيوندي در آينده نزديک باشد. روسيه همچنين براي دور زدن تحريمها و ترانزيت کالاهاي خود به ايران نگاه ويژه داشته و اميدوار است تا در پرتو همراهي کشورمان با خود بتواند اثرات تحريمها را مديريت کند.
ايران نيز از سفر رئيسجمهور روسيه در فاصله زماني کوتاه از سفر جو بايدن به اسرائيل و عربستان استقبال ميکند؛ چراکه تهران همواره از ايجاد يک ائتلاف در محور شرق عليه ائتلافهاي شکل گرفته با محوريت ايالات متحده در منطقه سخن به ميان آورده و توسعه همکاري با روسيه که در ديدارهاي دوجانبه و چندجانبه با رئيسجمهور اين کشور نمود پيدا ميکند، به نوعي هدف تهران را محقق شده مينمايد. حال بايد ديد که حضور پوتين و اردوغان در تهران چه ثمرات ويژه و موثري براي تهران به ارمغان خواهد آورد.
رئيسجمهور روسيه روز سهشنبه در حالي براي پنجمين بار عازم ايران خواهد شد که هيچکدام از اين سفرها براي ديدار دوجانبه صورت نپذيرفته و پوتين تنها براي شرکت در نشستهاي چند جانبه عازم همسايه جنوبي شده است. ولاديمير پوتين در حالي روز سهشنبه و براي پنجمين بار جهت شرکت در هفتمين دور نشست سران روند صلح در سوريه موسوم به «روند آستانه» عازم ايران خواهد شد که وي نخستين ساکن کرملين پس از 32 سال بود که در سال 1386 براي اولين بار در سفري به تهران، در نشست سران کشورهاي ساحلي درياي خزر شرکت کرد. دومين سفر ولاديمير پوتين در آذرماه 1394 و جهت شرکت در اجلاس سران مجمع کشورهاي صادرکننده گاز صورت گرفت که در اين سفر با حضور روساي جمهور دو کشور، هفت سند همکاري ميان تهران و مسکو به امضا رسيد. سومين سفر پوتين به تهران در آبان 96 رقم خورد که طي آن رئيسجمهور روسيه در نشست سران کشورهاي ايران، روسيه و آذربايجان شرکت کرد و سران سه کشور در پايان نشست، بيانيهاي را صادر کردند. شهريور 97 چهارمين سفر رئيسجمهور روسيه به ايران بود که براي شرکت در نشست سران کشورهاي ايران، روسيه و ترکيه (روند آستانه) صورت گرفت. حال اين پنجمين سفر پوتين به تهران است که در قالب روند صلاح آستانه انجام ميشود.
«خبرگزاری فرانسه» هم در گزارشی درواکنش به نشست آستانه به میزبانی تهران نوشت: " در حالیکه جنگ در اوکراین همچنان ادامه دارد، «ولادیمیر پوتین» رئیسجمهوری روسیه فردا سه شنبه برای گفتوگو با همتایان ایرانی و ترک خود درمورد مناقشه سوریه به تهران سفر می کند.
روسیه، ترکیه و ایران در سالهای اخیر برای گفتوگو بر سر موضوع سوریه، از روندی به عنوان «فرایند صلح آستانه» به منظور پایان بیش از ۱۱ سال درگیری در این کشور عربی استفاده می کنند.
این گزارش می افزاید: هر سه کشور مزبور در سوریه مشارکت دارند، هرچند روسیه و ایران از دولت «بشار اسد» در برابر مخالفانش حمایت می کنند و ترکیه در مقابل حامی مخالفان دولت است.
نشست روز سهشنبه نیز درحالی به میزبانی تهران برگزار میشود که «رجب طیب اردوغان» رئیسجمهوری ترکیه تهدید کرده است که حمله های جدیدی را در شمال سوریه علیه شبهنظامیان کرد آغاز می کند.
از سوی دیگر «ابراهیم رئیسی» رئیس جمهوری ایران به عنوان میزبان این نشست پیش از این هشدار داده است که هرگونه اقدام نظامی ترکیه در سوریه به بی ثباتی در منطقه منجر می شود.
نشست تهران همچنین این امکان را برای اردوغان فراهم می کند که برای نخستین بار پس از حمله روسیه به اوکراین با پوتین دیدار کند. رئیسجمهوری ترکیه ماههاست که پیشنهاد ملاقات با رهبر کرملین را با هدف کمک به حل تنشهای جهانی از زمان آغاز جنگ در اوکراین ارائه کرده است.
«ولادیمیر سوتنیکوف» تحلیلگر روسی در این خصوص به خبرگزاری فرانسه گفت که تعیین زمان برگزاری این نشست تصادفی نیست.
وی افزود: ترکیه به دنبال انجام یک عملیات ویژه در سوریه است، درست همانگونه که روسیه در حال اجرای «عملیات ویژه» در اوکراین است.
ترکیه از سال ۲۰۱۶ موجی از حملات را علیه سوریه آغاز کرده و شبه نظامیان کرد و اعضای گروه داعش و نیروهای وفادار به بشار اسد رئیس جمهوری این کشور را هدف قرار داده است.
به نوشته خبرگزاری فرانسه، حملات نظامی دولت اردوغان برای هدف گرفتن گروههای کرد به آن دلیل است که آنکارا آنها را تروریست می داند.
به نوشته این رسانه، این گروه های کرد شامل یگانهای مدافع خلق کرد (YPG) میشوند که بخش مهمی از ائتلاف بینالمللی علیه گروه داعش را در سوریه تشکیل میدهند.
آنکارا بیم آن دارد که حضور قوی کردها در امتداد مرز خود با سوریه، "حزب ممنوعه کارگران کردستان" را جسورتر کند؛ حزبی که دهههاست علیه دولت ترکیه شورش می کند و به ادعای آنکارا تاکنون منجر به مرگ دهها هزار نفر شده است.
«حسین امیرعبدالهیان» وزیر امور خارجه ایران اواخر ماه گذشته میلادی در سفر به ترکیه و سوریه گفت: ما درک می کنیم که شاید عملیات ویژه ای لازم باشد. نگرانی های امنیتی ترکیه باید به طور کامل و دائمی برطرف شود.
چند روز بعد، امیرعبداللهیان در دمشق گفت که اقدام نظامی ترکیه در سوریه «یک عنصر بیثباتکننده در منطقه خواهد بود».
«مظلوم عبدی» فرمانده ارشد نیروهای دموکراتیک سوریه وابسته به یگان های مدافع خلق کرد، از روسیه و ایران خواسته است که ترکیه را مهار کنند.
وی ابراز امیدواری کرد که حمله ای صورت نگیرد و کردها در جریان مذاکرات بین قدرتهای بزرگ رها نشوند.
نیروهای دموکراتیک سوریه هشدار دادهاند که تهاجم آنکارا تلاش برای مبارزه با داعش را در شمال شرق سوریه تضعیف میکند.
«نیکلاس هراس» از اندیشکده "نیولاینز" مستقر در پنسیلوانیای آمریکا گفت که ایران و روسیه تلاش می کنند از یک حمله نظامی دیگر ترکیه در داخل خاک سوریه جلوگیری کنند."