استان خراسان شمالی دارای ۸ شهرستان بجنورد (مرکز استان)، شیروان، اسفراین، مانه و سملقان، راز و جرگلان، جاجرم ، فاروج و گرمه است و آثار کشف‌شده در این استان نشان از قدمت تاریخی کهن آن دارد به طوریکه محوطه باستانی معروف به پهلوان و کوه حیدران جاجرم، قدمتی بیش از ۱۲ هزار سال دارند و قدیمی‌ترین اثر باستانی پابرجای پیش از اسلام (بنای سنگی اسپاخو) در غرب شهرستان مانه و سملقان در فاصله پنج کیلومتری شمال شاهراه آسیایی در روستای اسپاخو نیز دلیل دیگری بر صحت این ادعاست.
این استان، از نظر موقعیت جغرافیایی از شمال با کشور ترکمنستان (با ۳۰۱ کیلومتر مرز مشترک)، از شرق و جنوب با استان خراسان رضوی، از جنوب غربی با استان سمنان و از غرب با استان گلستان هم‌مرز است.
همچنین ۱۵۹ مرکز اقامتی، رفاهی و پذیرایی در خراسان شمالی وجود دارد که ظرفیت پذیرش آن ها هزار نفر است و این استان دارای ۱۱۵ جاذبه گردشگری، ۲۴ منطقه نمونه ملی و استانی و هشت روستای هدف گردشگری مقصدی بکر برای طبیعت دوستان و علاقه‌مندان به فرهنگ و آیین‌های اقوام مختلف است.
بیشترین مشکل استان خراسان شمالی مشکلات زیر ساختی است که نبود راه های دسترسی و راه آهن از آن جمله است که در سال های اخیر اقداماتی انجام شده است اما گام های بلندی نبودند و با وجود اینکه زیر ساخت های فرودگاه بجنورد حتی با فرودگاه های مهم برابری می کند اما اکثر مواقع پرواز ها کنسل خواهد شد که این هم مانع توسعه است.
ظرفیت های خراسان شمالی
با نگاهی به ظرفیت ها و مزیت های خراسان شمالی می توان دریافت این استان با تولید سالانه یک میلیون و ۴۰۰ هزار تن محصول باغی و کشاورزی، ۴۵ هزار تن فولاد و ۹۰۰ هزار تن محصولات پتروشیمی زمینه مساعدی برای رشد و توسعه صنعتی دارد.
در این استان سالانه بیش از یک میلیون تن سیمان و بیش از ۲۳۰ هزار تن آلومینا تولید می شود که از دیگر قابلیت ها و ظرفیت های تولیدی و صادراتی این استان به شمار می رود.
روستایی بودن خراسان شمالی یکی دیگر از مزایای آن است به طوری که ۴۴ درصد از مردم این استان در روستاها سکونت دارند به طوری که بر اساس آخرین آمار ثبتی جمعیت، خراسان شمالی ۹۹۶ هزار و ۸۸۵ نفر جمعیت دارد که ۵۵۹ هزار ۴۲۷ نفر از این جمعیت در شهرها و ۴۳۷هزار ۴۵۸ نفر در روستاهای استان سکونت دارند.
این مزیت بسیار خوبی برای پرداختن به بخش کشاورزی با رویکرد صدور این محصولات است و این در حالی است که نزدیکی به کشورهای آسیای مرکزی، وجود ۳۰۱ کیلومتر مرز خارجی با کشور ترکمنستان و دارا بودن مشترکات تاریخی و فرهنگی با این کشور از مزیت‌های مهم این خطه برای توسعه تجارت خارجی است.
از دیگر سو این استان فاصله کوتاهی با کشورهای آسیای مرکزی و افغانستان دارد، به عنوان نمونه فاصله بجنورد تا عشق آباد، پایتخت ترکمنستان، تنها ۲۰۰ کیلومتر است، این مزیت موجب می شود در صورت برنامه ریزی مسوولان استان، صادرات محصولات کشاورزی و باغی با قیمت بسیار مناسب در اختیار کشورهای همسایه قرار گیرد.
فقر در شاخص ها
اما با وجود این مزیت ها هنوز این استان در بسیاری از شاخص ها در رتبه های انتهایی جدول استان ها قرار دارد به طوری که این استان دومین استان فقیر کشور و نرخ بیکاری نیز در آن بالاتر از میانگین کشوری است به طوری که میانگین نرخ بیکاری در کشور۹.۲ و این رقم در خراسان شمالی ۹.۷ است.
خراسان شمالی در شاخص بهبود فضای کسب و کار از استان های آخرین و در نرخ تورم نقطه به نقطه، فصلی و سالانه همیشه در بین ۶ استان نخست کشور قرار دارد و در شاخص درآمد خانوار از آخرین استانهای کشور است و حتی بیشترین تعداد یارانه بگیران را به نسبت جمعیت این استان دارد به طوری که شمار یارانه بگیران استان ۹۱۵ هزار و ۲۱۱ نفر است که بیش از ۹۲درصد مردم استان را شامل می شود و به نوعی نشان دهنده وضعیت در آمدی و اقتصادی نامناسب استان است و این در حالی است که اعتراض های دیگر افرادی که از شمول پرداخت یارانه خارج شده اند هنوز بررسی نشده و احتمال افزایش این رقم وجود دارد.
همچنین تقریبا ۶۰ هزار و ۲۵۵ خانوار با جمعیتی در حدود ۱۱۲ هزار نفر در استان تحت پوشش کمیته امداد و ۱۱۷ هزار نفر نیز از تحت پوشش بهزیستی قرار دارند که ۲۵هزار نفر از این رقم را معلولان استان تشکیل می دهد و در بین استان های دیگر رقم بالایی است و همه این ها می طلبد تا دولت نگاه ویژه ای به این استان داشته باشد به خصوص این که خراسان شمالی بیشترین مشارکت را در انتخابات ریاست جمهور دوره سیزدهم داشت و دومین استانی بود که بیشترین آرای خود را در حمایت از رییس جمهور به صندوق های رای انداخته است.
توسعه کشاورزی صنعتی و ایجاد اشتغال
با نگاهی به خواسته های مردم خراسان شمالی ریل گذاری برای توسعه سریع و اقدام جهادی برای کاهش کمبودهای تاریخی که خراسان شمالی را به لحاظ اقتصادی متحول کند از اهم خوسته ها بود و مردم برای رسیدن به قطار توسعه دیگر استان ها مواردی مطرح کرده بودند که یکی از آن ها ایجاد اشتغال و فرصت های برابر شغلی و توجه بیشتر به کمبود های زیرساختی استان است.
با وجود این که اقتصاد استان مبتنی بر کشاورزی است ما در آمدهای این بخش کم است و کشاورزی سنتی در استان نهادینه شده است.
جمعی از مسوولان و سرمایه گذاران خراسان شمالی معتقدند که این استان با وجود ظرفیت های بخش کشاورزی و معدنی غنی با موانع تولید در حوزه زیر ساختی و اداری مواجه است که این مشکلات در سفر رییس دولت سیزدهم به استان نیاز به بررسی دارد.
نگاهی کلی به شرایط اقتصادی استان بیانگر این است که استان ۸۶۳ هزار نفری خراسان شمالی حدود ۴۰۰ واحد تولیدی و صنعتی با سرمایه گذاری ۱۳ هزار میلیارد ریال و اشتغال ۱۱ هزار نفر دارد که از لحاظ داشتن صنایع بزرگ صنعتی در بین ۳۱ استان کشور رتبه دهم را داراست که این آمار نشان می دهد از لحاظ توسعه اقتصادی در شرایط مناسبی قرار نداریم و موانع بزرگی بر سر راه تولید استان واقع شده است.
ضمن اینکه سهم این استان در حوزه کشاورزی بیش از میانگین کشور است اما در حوزه صنعت و خدمات پایین تر است ولازم است تا در حوزه تولید و صنعت به عنوان پیشران اقتصاد تلاش بیشتری شود.
هر چند که اقتصاد خراسان شمالی همانند سایر استانهای دیگر متاثر از مشکلات ملی همچون تحریمها، کرونا و مشکلات ارزی است ولی نبود زیرساخت ریلی، بزرگراهی و سیستم حمل و نقل ناقص در کنار واسطه گری، قوانین دست و پاگیر و در کنار نبود نیروی ماهر از مهمترین مشکلات و موانعی است که تولیدکنندگان با آن دست و پنجه نرم می کنند و طرح هایی نیز در استان وجود دارند که با وجود سرمایه‌گذار به سرانجام نرسیده است.
این کارشناسان معتقدند که این گره های کور در اقتصاد خراسان شمالی در سفر بیست و ششم آیت الله سید ابراهیم رئیسی رئیس جمهور در استان مطرح و بررسی شود که برخی از این مشکلات و موانع تولید استان در گفت و گو با چند تن از مسوولان و تولید کنندگان این خطه از شمالشرق کشور را جویا شدیم:
موانع بانکی و مالیاتی
بر اساس آمار گمرک خراسان شمالی، در سال ۹۹ با وجود همه گیری کرونا میزان صادرات کالاهای غیر نفتی استان حدود هشت درصد از واردات پیشی گرفت و تراز تجاری خراسان شمالی مثبت شد ضمن اینکه در سال ۱۴۰۰ نیز حدود ۵۳ میلیون و ۶۲۷ هزار دلار کالای غیرنفتی از این استان صادر شد که نسبت به سال قبل از آن ۲۴ درصد رشد یافت.
با وجود کارآمدی دولت در بخش تولید و صنعت در این استان مرزی، ولی موانعی نیز در اقتصاد این استان وجود دارد که در مواردی رغبتی برای حضور سرمایه گذار در استان ایجاد نمی کند.
معاون سابق اقتصادی استانداری خراسان شمالی در این رابطه کمبود اختیارات بانک های استان در پرداخت تسهیلات و مشکلات مالیاتی را از موانع تولید در این خطه بیان کرد و می افزاید: بانک های دولتی و خصوصی مجوز پرداخت تسهیلات بیشتر از ۲ میلیارد تومان را از مرکز دریافت می کنند که بایستی تدابیری اندیشیده شود تا این میزان از پرداختی در سال پنج برابر شود و در اولین جلسه ستاد تسهیل در سال جدید مصوب کردیم که اختیارات بانکها پنج برابر افزایش یابد، چرا که طرح های بزرگی در استان داریم و نیاز به بودجه زیادی است.
محمود قنبری؛ کارخانه منیزیم جاجرم را با اشتغالزایی زیاد از جمله مصداقی از کارخانه های استان عنوان کرد که هم اکنون نیاز به ۱۷۵ میلیارد تومان تسهیلات نیاز دارد و در گیر و دار نامه های اداری بانک ها مانده است.
وی در ادامه مشکلات مالیاتی را از دیگر موانع تولید استان عنوان می کند و می گوید: بر اساس قانون هر شرکت سرمایه گذاری برای تولید باید مفاصحات حساب را از اداره کل مالیات دریافت و ارائه دهد و نیاز است تا در این زمینه همکاری بیشتری انجام شود.
قنبری می گوید: سرمایه گذاری که از لحاظ قانونی در امر گرفتن مجوز دارای مشکل است ولی از دانش و طرح خوبی برخوردار است باید کمک شود و موانع تولید آن برطرف کرد.
وی خواهان سرعت بخشی به صدور مجوز سرمایه گذاری در استان خراسان شمالی شد و از مدیران دستگاه های مرتبط خواست تا موانع سرمایه گذاری را در این استان برطرف کنند.
زیرساخت ناقص
بر اساس نظر کارشناسان نبود زیرساخت های جاده ای از جمله بزرگراه و شبکه ریلی را می توان بزرگترین مانع برای تولید استان عنوان کرد و اگر نگاهی به وضعیت حمل و نقل استان داشته باشیم، متوجه می شویم که بر اساس آمار اداره کل راه و شهرسازی استان، طول بزرگراه ها در استان ۱۸۱ کیلومتر است که کمتر از یک درصد بزرگراه ها و طول راه های فرعی استان ۷۴۵ کیلومتر که معادل ۱.۷۵ درصد از راه های فرعی کشور است و بنا به گفته مدیرکل راه و شهرسازی خراسان شمالی؛ این استان برای پاسخ به نیاز سرمایه گذاران باید سه هزار کیلومتر راه در محورهای روستایی، اصلی و بزرگراهی استان ساخته شود.
از آنجایی که خراسان شمالی در حد فاصل ۲ قطب سیاحتی و زیارتی کشور واقع است و از طرفی نیاز شدیدی سرمایه گذاران در این استان به اتصال ریلی و بزرگراهی احساس می شود که باید این مانع در اولویت طرح های استانی قرار گیرد.
با این حال اجرای پروژه ریلی مشهد- بجنورد- گرگان نیز از دیگر طرح های استان بود که در حال حاضری در سودای جذب سرمایه گذار به سر می برد.
اجرای پروژه ریلی مشهد- بجنورد- گرگان از برنامه های دولت دهم در استان بود که ۶۰۰ کیلومتر آن از استان خراسان شمالی عبور می‌کرد ولی بدلیل نبود سرمایه گذار همچنان این طرح در بلاتکلیفی به سر می برد.
مدیرکل دفتر جذب و سرمایه گذاری استانداری خراسان شمالی در این ارتباط با بیان اینکه زیرساخت های حمل و نقل نقش مهمی در رونق اقتصاد ملی، محلی و افزایش اشتغالزایی دارد، می گوید: بسیاری از کشورها به دنبال توسعه این زیرساخت ها هستند تا در این میدان گوی رقابت را از یکدیگر بربایند.
سید علی میرکریمی بر این نکته تاکید دارد که درآمد ترانزیتی مهمترین و پولسازترین دستاورد توسعه زیرساخت های حمل و نقل است که در برخی از استانها یک منبع درآمد پایدار محسوب می شود که استان ما از این نعمت بی بهره است و این مانع سایر حوزه ها نیز تحت شعاع خود قرار داده است.
وی می گوید: نبود سیستم حمل و نقل مناسب دسترسی به استان را مشکل کرده و سرمایه گذاری که وارد استان ما می شود در ابتدا به فکر تسهیل صادرات است که نقش شبکه ریلی برای دسترسی به آب های آزاد و مرکز کشور بسیار برجسته می شود.
مدیرکل دفتر جذب و سرمایه گذاری استانداری خراسان شمالی در ادامه می افزاید که علاوه بر مشکلات زیرساختی، قوانین دست و پاگیر نیز مانعی دیگر بر سر راه تولید کنندگان استان است و ارگان ها فرآیند استعلامات را برای تولید کننده زمانبر و مشکل می کنند. هر چند که تفسیرهای سلیقه ای در موضوع سرمایه گذاری چالش برانگیز است و انتظار نیست که قانون رعایت نشود، اما تفسیر درستی از قانون با دانش و آگاهی ها داشته باشیم.
میرکریمی می گوید: عدم آشنایی با آیین نامه ها، تازه کاربودن کارشناسان در بدنه اقتصادی دستگاه ها موجب زمانبر بودن پروسه سرمایه گذاری در استان می شود و همین مشکل موجب اتلاف زمان و انگیزه سرمایه گذار را از بین می برد.
وی؛ تورم، بی ثباتی قیمت ها و کرونا را از دیگر مشکلات ملی در سال های اخیر دانست که بر اقتصاد استان نیز تاثیرگذاشته است، به طوری که این موضوع می‌تواند عاملان اقتصادی را در تصمیم‌گیری خود دچار بلاتکیلفی کند چرا که وجود تورم، بنگاه‌های اقتصادی را در زمینه برآورد درآمد و هزینه با دشواری مواجه می‌کند.
نبود بانک اطلاعاتی دقیق
چالش ها و موانع تولید استان تا حدی توسط برخی از مسوولان بیان شد و در این میان بخش‌خصوصی در توسعه اقتصادی استان نقشی انکارناپذیر برعهده دارد و در قانون‌اساسی جمهوری اسلامی ایران، اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی به‌عنوان نماینده بخش‌خصوصی در حوزه اقتصاد معرفی شده و از جایگاه مشورتی با قوای سه‌گانه نظام نیز برخوردار است و این نهادی که بسترسازی و ریل‌گذاری جهت از سرگیری روابط در فضای بین‌الملل را بر عهده دارد تنها در یک سال گذشته میزبان سفیر ترکمنستان، ارمنستان و اعزام هیات تجاری از خراسان شمالی به ترکیه و اسپانیا بوده است. که منجر به انعقاد تفاهم نامه هایی در حوزه های مختلف در راستای افزایش مراودات تجاری استان خراسان شمالی با این کشورها شده است.
این دیدارها در نهایت منجر به امضای چند تفاهم نامه و افتتاح دو دفتر در استان های خراسان شمالی و آخال ترکمنستان و کشور ترکیه برای پیگیری امور اقتصادی وهمچنین معرفی تولیدات استان به این کشورها شد.
استان خراسان شمالی با وجود برخورداری از ۲۸۱ کیلومتر مرز امن و آرام با کشور ترکمنستان و همجواری با این استان می تواند بازار خوبی را برای فروش محصولاتش فراهم کند.
در این زمینه و چگونگی استفاده از این روادید و موانع تولید در این ارتباط با سعید پورآبادی رییس اتاق بازرگانی خراسان شمالی گفت و گو کردیم.
دبیر شورای گفت و گوی دولت و بخش خصوصی استان خراسان شمالی در ابتدا تحریم ها را مشکلی اساسی برای تبادلات تجاری با کشورهای خارجی بیان کرد و بدون اشاره به میزان ارز برگشی استان گفت که صادراتی به کشورهای عراق، افغانستان، ترکیه، روسیه، چین، قزاقستان و ارمنستان داشته ایم که ارز تجاری ما بدلیل تحریم ها برگشت نخورده است.
سعید پورآبادی نبود بانک اطلاعاتی دقیق از تولید را مشکل حوزه سرمایه گذاری استان دانست و خواهان تشکیل بانک اطلاعاتی قوی در حوزه تولید و نیازمندی ها شد.
وی در ادامه می افزاید: ۵۳ واحد تولیدی راکد و تامین مواد اولیه دیگر واحدهای تولیدی در شهرک های صنعتی استان وجود دارند که مانعی بزرگ برای تولید محسوب می شود و باید در سال جدید با همنشینی مسوولان به چرخه تولید بازگردد.
پورآبادی می گوید: تامین قطعات پلاستیکی برای واحدهای تولیدی و آهن اسفنجی برای کارخانه فولاد استان از مهمترین مواد اولیه ای است که برای تامین آن با مشکل مواجه هستیم، هر چند که این کارخانه ها تاکنون فعال بوده اند ولی با رایزنی می توانیم سهم بیشتری از مواد اولیه را وارد استان کنیم.
وی نبود زیرساخت حمل و نقل و شبکه ریلی را از دیگر موانع تولید استان عنوان کرد و گفت که توسعه استان در گرو توسعه شبکه ریلی و احداث بزرگراه است و باید سیاست های استان به سمتی پیش رود که سرمایه گذار به راحتی به بازارهای استان های همجوار، پایتخت و حتی بنادر و آب های آزاد دست یابد.
رییس اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی خراسان شمالی می افزاید: ناوگان باربری استان تنها با یک شرکت حمل و نقل باربری فعال است و صادرات پتروشیمی و سیمان استان در بیشتر موارد با ناوگان باربری استان های همجوار جابجا می شود که هزینه زیادی را هم بدنبال دارد.
ضرورت برندسازی
مزیت نسبی یکی از ابزارهای کارآمد برای تصمیم گیری در تولید و تجارت محصولات از دو بعد جایگزینی واردات و توسعه صادرات حائز اهمیت است و کالاهای دارای مزیت نسبی جایگاه خوبی در برندسازی دارند و در حال حاضر محصولات همچون آبنبات بجنورد، لبنیات شیروان، سمنوی گرمه از جمله محصولاتی هستند که می توانند بعنوان کالایی مهم در استان برندسازی شوند ولی آمار دقیقی نیز از برندسازی استان در دست نیست.
کارشنااسان حوزه اقتصادی به مانع برندسازی بر سر راه سرمایه گذاری استان اشاره کردند و می افزایند: در بازار رقابتی امروزی هر چقدر برند قوی‌تر و شناخته‌تر باشد، موثر خواهد بود و گوی سبقت را از رقبای خود می گیرد و در استان ما بر روی این مقوله باید بیشتر کار شود.
در استان محصولاتی با مزیت نسبی داریم، ولی غافل از برندسازی نتوانسته ایم به خوبی در کشور نمایان شوند.
ریسک ناپذیر مدیران
همواره می دانیم که تولید کنندگان در برخی از موارد دل پری از مشکلات دارند و با وجود سختی ها دست از تلاش برای آبادانی میهن بر نمی دارند و از این جهت است که نگاه فعالان اقتصادی همواره در خط مقدم تولید دارای اهمیت خاص است و باید دید که این جهادگران در این استان با چه مشکلاتی دست و پنجه نرم می کنند.
واسطه گری بلای جان تولید کنندگان
از نگاه برخی از مدیران واسطه گری پدیده دیگری است که تا حدی بر پیکره اقتصاد استان ضربه وارد کرده است که تجربه تلخ پیازکاران استان خراسان شمالی در سال زراعی ۱۳۹۹ که به دلیل نبود مشتری و پایین بودن قیمت منجر به خراب شدن بیش از ۱۰ هزار تن از این محصول در انبارهای غیر استاندارد خانگی و سردخانه ها انجامید، مصداقی از دست واسطه گری در این بازار است و باعث شد تا در فصل کشت پیاز در سال جاری (اوایل فروردین تا اواسط اردیبهشت) کشاورزان رغتبی به کشت این محصول نداشته باشند.
مدیرعامل شرکت سبک سازان شرق در ادامه واسطه گری در بازار تولید استان را تایید و در این ارتباط می افزاید: واسطه هایی از استان های همجوار محصولات شرکت ما را در حجم انبوه خریداری می کنند و در استان های دیگر انبار و با توجه به تورم به بازار عرضه می کنند.
وی می افزاید: واسطه گری در صنف ما موجب شده تا مسیر تولید تا عرضه طولانی تر شود و به همان میزان شاهد حضور حلقه های بیشتری از زنجیره دلالی خواهیم بود.
عبدالله خدابنده معتقد است از آنجایی که کشاورزی قطب اصلی توسعه خراسان شمالی را تشکیل می دهد، جنس واسطه گری در خراسان شمالی بیشتر در حوزه کشاورزی رخنه کرده است و کشاورزان بیش از صنعتگران با پدیده شوم دلالی درگیر هستند.
وی در ادامه می گوید که استان ما به نسبت سایر استان ها دارای جمعیت و مساحت کمتری است و به همین تناسب واحدهای تولیدی کمتری نیز دارد و اگر مدیران ما اطلاع دقیقی از حوزه کاری خود داشته باشند بازار را بهتر کنترل و دلالی فرزند ناخلف اقتصاد را از بین می برند.
این تولیدکننده می گوید: واسطه گری در استان ما به نسبت گذشته در حال رواج است و مادامی که عرضه مواد خام و پایه برای تولیدکننده فراهم نباشد و سیر و فرآیند عرضه و ارائه مواد کوتاه تر نشود دست دلالان از بازار استان قطع نمی شود.
حل مشکلات آب آشامیدنی خراسان شمالی چهار هزار میلیارد تومان نیاز دارد
مدیرکل دفتر فنی استانداری خراسان شمالی گفت: برای رفع مشکل تامین آب آشامیدنی روستاییان و شهروندان استان به چهار هزار میلیارد تومان اعتبار نیاز است که تامین آن در سفر رییس جمهوری به استان مطرح می‌شود.
مصطفی وثوقی اظهار داشت: بحران آب در استان خراسان شمالی در ۵۰ سال اخیر بی سابقه است و در این باره تخصیص آب زیرزمینی در حوزه کشاورزی کاهش می یابد.
وی خواستار اختصاص منابع مالی برای رساندن پوشش شبکه فاضلاب استان به میانگین کشور شد و گفت: اجرای طرح توسعه تصفیه خانه مرکز استان از جمله طرح های در دست پیگیری در استان است.
وی افزود: ۴۴ درصد از جمعیت خراسان شمالی در روستا ها سکونت دارند اما متاسفانه میزان بهره مندی این قشر از آب آشامیدنی سالم و بهداشتی حدود ۷۰ درصد است و در این بخش ناپایداری خدمات از عمده ترین مشکلات مردم است.
وثوقی اظهار داشت: در آغاز یکپارچگی شرکت آب و فاضلاب شهری و روستایی استان، ۲۰۰ روستا از از ۶۸۹ روستای تحت پوشش این شرکت در استان با تنش آبی روبه رو بودند که این تعداد اکنون به ۲۲۷ روستا افزایش یافته است.
ایجاد بازارچه مرزی، مطالبه مردم خراسان شمالی از دولت سیزدهم
خراسان شمالی با ۳۰۱ کیلومتر مرز با ترکمنستان بازارچه مرزی یا گمرگ برای تبادلات اقتصادی ندارد اما مردم این خطه با توجه به سیاست دولت سیزدهم مبنی بر گسترش روابط با همسایگان خواستار تحقق مطالبه دیرینه خود مبنی بر راه اندازی این بازرچه در سفر رییس جمهور هستند.
مردم و مدیران ارشد و تجار خراسان شمالی بر این باورند که برای ارتقای اقتصادی استان لازم است تا تلاش ها بیشتری انجام شود و از مسوولان خواهان پیگیری های لازم را برای تشکیل گذرگاه مرزی برای تبادلات اقتصادی و اجتماعی با این کشور هستند و در آستانه ورود رییس جمهور به استان خواهان مطرح شدن این مطالبه هستند.
البته طرح ایجاد بازارچه مرزی "پرسه سو" در بخش مرزی راز و جرگلان بجنورد مصوبه هیات وزیران در سال ۸۳ بود اما به دلیل موقعیت راهبردی این معبر تجاری برای شکوفایی اقتصاد منطقه، لازم است تا پیگیری ها دو چندان شود.
با این حال با گذشت چندین سال از تصویب طرح راه اندازی بازارچه مرزی در منطقه "پرسه سو" در مرز خراسان شمالی با ترکمنستان و پیگیری های انجام شده و وعده های مسوولان استان، همچنان راه اندازی این بازارچه در بلاتکلیفی است و در واقع بازارچه مرزی خراسان شمالی و ترکمنستان به دلیل آنچه که عدم موافقت کشور همسایه عنوان شده هنوز عملیاتی نشده است.
کارشناسان حوزه اقتصادی می گویند: طرح راه اندازی بازارچه مرزی "پرسه سو" در مرز استان ما با ترکمنستان نقطه عطفی برای گسترش مبادلات تجاری و اقتصادی بین این استان با کشور همسایه است اما متاسفانه با گذشت بیش از چند سال پیگیری ها برای راه اندازی این معبر اقتصادی به نتیجه نرسیده است.
به گفته کارشناسان حوزه اقتصادی استان دلیل اصلی این تاخیر بی میلی طرف مقابل است که تاکنون به رغم پروتکل امضا شده بین مسوولان دو کشور برای راه اندازی این بازارچه، همچنان ترکمنستان حاضر به این اقدام نمی شود در حالی که این اقدام برای دو کشور به دلیل نزدیکی به مرز و اشتراکات فرهنگی موجود مفید موجب این بازارچه مفید و علاوه بر افزایش تبادل اقتصادی بین استان ما و کشور ترکمسنتان، موجب ایجاد معبری برای رفت و آمد مسافری و رونق اقتصادی خراسان شمالی نیز خواهد شد.
یکی ازمزیت های باز شدن بازار چه و گمرک در این محل، نزدیکی جغرافیایی محل استقرار بازارچه پرسه سو به عشق آباد مرکز جمهوری ترکمنستان است و علاوه بر این سکونت قومیت های مشترک به قطع این مرکز تجاری را از دیگر بازارهای مرزی متمایز می کند.
راه اندازی بازارچه مرزی در سطح ملی پیگیری می شود
رییس اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی خراسان شمالی گفت: راه اندازی بازارچه مرزی باید در سطح ملی پیگیری شود و برای عملیاتی شدن این مهم باید رییس جمهور کشورمان با رییس جمهور ترکمستان به موافقت برسند.
سعید پورآبادی افزود: ۳۱۰ کیلومتر مرز خشکی با کشور ترکمنستان داریم و برای ایجاد گذر مرزی که قبلا تصویب شده بود اقدامات زیادی انجام شده اما تاکنون عملی نشده است و بر این اساس در سفر رییس جمهور به استان از ایشان می خواهیم که این موضوع را در سطح ملی پیگیری کنند چرا که هم اینک به یکی از خواسته ها و مطالبات جدی مردم تبدیل شده است.
وی اشاره ای به تفاهم نامه با استان آخال ترکمستان نیز کرد و اظهار داشت: حتی در این تفاهم نامه نیز به راه اندازی گذر مرزی تاکید شده است که تلاش می کنیم این امر تحقق یابد چرا که حوزه اقتصادی استان را به نوعی متحول خواهد کرد.
پورآبادی گفت: در گذشته در حد پایین تبادلات تجاری در این منطقه داشته ایم چرا که در این نقطه اشتراکات فرهنگی و زبانی مشترک داریم که باید از این ظرفیت برای گسترش اقتصادی بهره برداری کنیم.
وی همچنین به مسافت کوتاه مرکز استان تا این منطقه نیز اشاره کرد و اظهار داشت: تجار به راحتی می توانند در این گذر مرزی تبادلات تجاری داشته باشند و راه دسترسی آن هموار است.
پورآبادی با بیان اینکه در استان خراسان شمالی در دهه های گذشته این ارتباط وجود داشت افزود: در منطقه گیفان بجنورد که هنوز هم بنای آن موجود است معبر مرزی بود که نشان از رونق تجارت جمهوری اسلامی ایران با مردمان آن سوی مرز اتحاد جماهیرشوروی سابق دارد و حتی برخی از اسناد آن نیز موجود است.
رییس اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی خراسان شمالی گفت: با ایجاد بازارچه مرزی گمرک استان نیز در این منطقه ایجاد می شود.
پور آبادی افزایش تولید در بخش های مختلف از جمله حوزه کشاورزی، دامپروری، صنایع و معادن، صنایع تبدیلی و تکمیلی را از دستاوردهای این اقدام نیست و افزود: اگر زمینه برای صادرات در این منطقه فراهم شود تولید کننده ها نیز با توجه به استاندارد ها تولید خواهند کرد که این امر موجب ارتقای کیفیت نیز خواهد شد.
به گزارش ایرنا این استان ظرفیت های خوبی در بخش های کشاورزی، صنعت و گردشگری دارد که می توان با تکیه بر آن ها گام به گام به سمت ایجاد کانالی برای ارتقا و افزایش مبادلات بین این استان و ترکمنستان حرکت کرد.
تولید ثروت و خدمات در این استان به نسبت سایر استانها کمتر است و نیاز است تا این بازارچه راه اندازی شود تا اقتصاد منطقه تا حدی رونق گیرد.
خراسان شمالی با ترکمنستان ۳۱۰ کیلومتر مرز مشترک بدون معبر باز دارد و از سال ۸۳ تلاش برای گشایش معبر مرزی پرسه شو در حال انجام است اما تاکنون به نتیجه نرسیده است. جمعیت مرزنشینان استان خراسان شمالی بیش از ۱۰۰ هزار نفر تخمین زده شده است.
گسترش همکاری‌های تجاری، اقتصادی و فرهنگی با کشورهای همسایه اولویت دولت سیزدهم است، کشور ترکمنستان دروازه ورود به آسیای مرکزی است.
هم اینک تبادل تجاری خراسان شمالی با ۲۰ کشور انجام می شود.
مردم این خطه از کشورمان معتقدند که ایجاد بازارچه مرزی در خراسان شمالی می تواند رونق اقتصادی را در سرزمینی که فاقد بسترهای لازم زیرساختی نظیر شرکت های حمل و نقل بین المللی، زیرساخت حمل و نقل ریلی و هوایی است، به همراه داشته باشد.
استان خراسان شمالی تنها استان مرزی کشور است که فاقد بازارچه مرزی بوده و برای رونق اقتصادی این خطه نیاز ضروری به ایجاد گذرگاه های اقتصادی است.
هم اکنون توسعه نیافتگی استان خراسان شمالی بوِیژه شهرستان راز و جرگلان که ترکمن نشین هستند به علت در بن بست واقع شدن و نبود زیرساخت های این خطه است که یکی از راه های توسعه آن، ایجاد گمرگ و بازارچه مرزی به منظور جلوگیری از مهاجرت های بی رویه است.
البته، ایجاد بازارچه مرزی معضل قاچاق کالا را نیز به نوعی ساماندهی می کند که علاوه بر آن در ایجاد اشتغال و درآمد برای مردمان مستقر در نواحی مرزی و همچنین به ایجاد امنیت اجتماعی در مناطق مرزی کمک خواهد کرد.
به هر حال اهالی مرزنشین در خراسان شمالی با افراد آن سوی مرز رابطه های فرهنگی، خویشاوندی، قومی و اجتماعی دارند که این موضوع یکی از ظرفیت های لازم برای رونق اقتصادی استان است.
هم اکنون بازارچه های مرزی در گمرگات باجگیران استان خراسان رضوی یا اینچه برون در استان گلستان فاصله زیادی با استان خراسان شمالی دارد و نمی توان به صرف وجود این بازارچه ها دست از تلاش برای ایجاد بازارچه مرزی یا گمرگ در این استان کشید.