تدوین برنامه استراتژیک توسعه پایدار شهر بجنورد با چشم انداز شهر سبز

در نیم قرن اخیر افزایش جمعیت و رشد شهرها و وجود چالش‌هایی همچون نبود سیستم مدیریت یکپارچه مدیریت شهری و عدم تعیین منابع درآمد پایدار، عدم تطابق رشد جمعیت با دسترسی به زیرساخت‌های اساسی مسکن و اشتغال و سایر معضلاتی از این دست، مدیریت شهری را با مشکلات و مسائل اقتصادی، اجتماعی و محیط زیستی بسیاری مواجه کرده است و اگر برنامه استراتژیکی با هدف مرتفع ساختن آن تدوین و به مرحله اجرا نرسد این وضعیت به بحرانی فراگیر تبدیل می‌شود.

در برنامه ریزی های استراتژیک چشم اندازی برای آینده شهر در نظر گرفته شده و با تعیین راهبردها و سیاست‌های مشخص، بستر رسیدن به آن محقق می‌شود و استراتژی‌های توسعه شهری در ابعاد مختلف به عنوان الگویی مقدم بر طرح‌های توسعه کالبدی، جهت مقابله سیستماتیک با معضلات شهری و هدایت روند توسعه بسوی توسعه‌ای پایدار مورد استفاده قرار می‌گیرد.

 دوستداران محیط زیست، کارشناسان معماری و برنامه ریزان شهری با مد نظر قرار دادن شاخص‌های توسعه پایدار، مفهوم " شهر سبز " را بعنوان چشم اندازی برای آینده شهر در نظر گرفته‌اند. در این چشم انداز، شهر سبز؛ شهری سازگار با محیط زیست، پایدار و هوشمند با تعریف زیر است:

 شهری که مردم آن نسبت به محیط زیست خود (هوا، آب، خاک، گیاهان جانوران و انسان‌ها) احساس مسئولیت می‌کنند و در مشارکت با نهاد های مدنی و سازمان‌های دولتی، محیطی سالم، آرام و با نشاطی را با استانداردهای محیط زیستی به وجود می‌آورند. در این شهرها سرانه فضای سبز، آلودگی هوا و آلودگی‌های دیداری و شنیداری در سطح قابل قبول است. سرانه تولید زباله کمترین و بهترین شکل بازیافت مواد به همراه تفکیک از مبدأ وجود دارد. سامانه‌های حمل و نقل و الگوهای ساخت و ساز پایدار هستند. مصرف انرژی و مواد بهینه و نزدیک به استانداردهای جهانی است. خدمات اجتماعی و شهری بصورت عادلانه و با اولویت توانمندسازی مناطق کم برخوردار ارائه می‌شود. از فناوری‌های روز بمنظور ارائه خدمات هوشمند و همچنین در اجرا و پیشبرد برنامه‌های توسعه استفاده می‌شود و محیط زیست تقریباً همه چیز را در برمی گیرد؛ هم انسان، هم طبیعت و هم روابط بین این دو را.

از ویژگی‌های شهر سبز می‌توان موارد زیر را برشمرد:

- از منابع طبیعی شهر بهره برداری بهینه و اصولی انجام شده و کاربری اراضی بر اساس توان طبیعی (اکولوژیکی) آن ساماندهی می‌شود

- عواقب حوادث طبیعی و آسیب‌های اجتماعی، اقتصادی و زیست محیطی شهر مورد سنجش قرار گرفته و برنامه‌ای برای تاب آوری شهر تدوین و اجرا می‌شود.

- برنامه‌های توسعه شهری به نحوی طرح ریزی و اجرا می‌شود که نیازهای نسل حاضر را برآورده کرده بدون آنکه توانایی نسل‌های آینده را برای رفع نیازهای ایشان به خطر اندازد.

 بر مبنای این تعریف و ویژگی‌ها، اهدافی تعیین، برنامه‌های تدوین، اقداماتی مشخص و شاخص‌هایی جهت پایش اقدامات در نظر گرفته می‌شود

 شهر بجنورد از جمله شهرهایی است که با وجود داشتن منابع طبیعی غنی و نیروی انسانی مناسب به دلیل عدم توجه به رویکرد برنامه ریزی استراتژیک به خصوص در انجام طرح‌ها و برنامه‌های توسعه شهری در شرایط مناسبی به جهت دستیابی به توسعه پایدار قرار ندارد. توجه به این امر و برخورداری از برنامه‌های بلندمدت افزون بر آنکه از ضرورت‌های روز جامعه است از موضوعاتی است که از چند سال گذشته برای شهرداری‌ها الزام شده است و بر مسئولین امر است که هر چه زودتر اقدامات مقتضی را به انجام برسانند

 اخیراً شورای شهر بجنورد موضوع تشکیل محلات سبز را مصوب نموده است لیکن در نبود چشم انداز و برنامه‌ای بلند مدت برای دستیابی به شهر سبز و تدوین اسناد فرا دستی مربوطه و گفتمان سازی و نهادینه کردن فرهنگ آن، تشکیل محلات سبز با چالش‌های بسیاری مواجه خواهد شد.

شایان ذکر است با توجه به الزامات جهانی برای دستیابی همه کشورها به توسعه پایدار، امکان جلب و جذب مشارکت‌های مادی و معنوی بین المللی در اجرای برنامه‌های توسعه پایدار میسر خواهد بود.