اترک _مسیح هنری: برجام که پس از ۱۳ سال مذاکرات بین‌المللی فشرده، در تاریخ ۲۳ تیرماه ۱۳۹۴ (۱۴ ژوئیه ۲۰۱۵) منعقد شد می‌توانست فصل جدیدی در روابط بین المللی به شمار رود؛ اما این دستاورد برای عده‌ای کوچک که منافع خود را از طرق نامشروع در جهان دنبال می‌کنند خوشایند نبود و از آن به عنوان اهرمی برای فشار بیشتر علیه ایران استفاده شد. «دونالد ترامپ» رییس جمهوری آمریکا در اردیبهشت ماه سال ۱۳۹۷ کشورش را از برجام خارج کرده و برخلاف قوانین بین‌المللی و با نقض قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل متحد، همه تحریم‌های رفع شده به واسطه این توافق را علیه ملت ایران بازگرداند. از این رو رفتارهای آمریکا از یک سو و سیاست های دوگانه اروپا از سوی دیگر، باعث شد ایران اعتماد خود را به امضای بدون ضمانت آنها در پای قرارداد برجام از دست بدهد. از نظر ایران اشتباهات گذشته نباید تکرار شود و اعضای برجام آموخته‌اند که به کدام طرف‌ها می‌توان اعتماد کرد. اما در هفته ای که گذشت مهم ترین خبر در دنیای سیاست که جهان را وادار به پیگیری کرد، «برجام» بود. کارشناسان و سیاستمداران مختلفی در جهان نسبت به توافق اعلام موضع کرده و گمانه زنی های بیشماری را در رسانه ها منتشر کردند. فضای سیاسی داخل نیز از این التهاب خبری دور نماند و عناوین مختلف درباره «برجام» به مهم ترین خبر کشور تبدیل شدند. در این گزارش سعی داریم با بیان نظرات مختلف کارشناسان داخلی فضای کلی کشور درباره مذاکرات وین را ترسیم کنیم.
سیدجلال ساداتیان، کارشناس مسائل سیاست خارجی: رسانه‌های دنیا اخبار مذاکرات را با دید منفی منعکس کردند
سیدجلال ساداتیان معتقد است: "قبل از منعکس شدن محتوای مذاکرات ارزیابی ممکن نیست به خصوص که رسانه‌های غربی بر خلاف طرف ایرانی فضا را منفی منعکس کرده‌اند. آنچه اما فعلا می‌توان گفت این است که شروع مذاکرات خود امر مثبتی است. باید دید که مذاکره ادامه دارد یا خیر، و در دور بعدی درباره چه صحبت می‌شود. فعلا و با توجه به اخباری که دریافت کرده‌ایم اتفاق فوق‌العاده‌ای حاصل نشده و فقط اینکه مذاکره شروع شده و این را می‌توان مثبت تلقی کرد."
اسماعیل گرامی‌مقدم، فعال و تحلیلگر مسائل سیاسی: ممکن است نتیجه حاصل شود
اسماعیل گرامی‌مقدم در این باره می گوید: "روشن است که ما با مذاکراتی پیچیده و سخت مواجهیم و دیوار بی‌اعتمادی میان طرفین بلندتر شده است. فعلا کاری با این نداریم که عوامل تشدید بی‌اعتمادی‌ها چه بوده است و باید بر این تمرکز کنیم که اکنون چگونه می‌توانیم منافع ملی‌مان را محقق کنیم. اکنون یکی از موانع این است که هر طرف می‌گوید اول طرف مقابل باید به تعهداتش برگردد که کار را قدری مشکل می‌کند. البته اینکه همه طرفین می‌خواهند تعهدات زنده شود جای امیدواری دارد اما کشمکش در چگونگی بازگشت به تعهدات هم وجود دارد. به نتیجه‌رسیدن مذاکرات بستگی به این دارد که نهادهای بالادستی در ایران چه تصمیمی گرفته‌اند. اگر بنا به نتیجه‌رسیدن باشد، با وجود برخی نگاه‌های خاص در میان اعضای تیم مذاکره‌کننده ایران، احتمالا نتیجه حاصل می‌شود."
جعفر قنادباشی کارشناس مسائل بین‌المللی: توافق بشود یا نشود در مسیر قدرت هستیم
جعفر قنادباشی بر این باور است که "در زبان، تبلیغات و لفاظی‌های سیاسی همچنان مقامات آمریکایی و کشورهای غربی شرکت‌کننده در مذاکرات بر مواضع قبلی خود تاکید دارند اما در عمل وضعیت فرق دارد زیرا همه مذاکره‌کنندگان بر سر گفت‌وگو درباره پایان دادن به تحریم‌ها توافق کرده‌اند و این نشان می‌دهد که آنها در عرصه عمل بسیار متفاوت ظاهر شده‌اند. اکنون در مسیر توافق قرار داریم. ما برگ‌های برنده قابل‌توجهی داریم. چه توافق حاصل بشود یا نشود در روند اقتصادی ما تغییری ایجاد نمی‌شود و همچنان به سوی توانمند و قدرتمند شدن پیش می‌رویم."
حشمت‌الله فلاحت‌پیشه، نماینده سابق مجلس: حداقل باید به دنبال توافقی موقت باشیم
حشمت‌الله فلاحت‌پیشه تاکید می کند که "طولانی‌شدن دوران تعلیق مذاکرات باعث شد عوامل مخل زیادی در این مسیر به وجود و هر طرق سعی کردند برای چانه‌زنی قدرت بیشتری به دست آورند اما به هر حال اکنون کشورهای 1+4 به همراه ایران پای میز مذاکره حاضر شده‌اند ای‌کاش دولت گذشته در همان پنج‌ماه پیش که بر 90درصد مسائل نتیجه حاصل شده بود، توافق نهایی می‌شد تا آن توافق بنیانی برای مذاکرات جدید می‌شد. امیدوارم حداقل یک توافق موقت شکل بگیرد و طرفین بتوانند آتش‌بس موقت اعلام کنند تا دولتی‌ها و برخی نیروهای داخلی در مدت‌زمان همین توافق موقت به آثار رفع تحریم‌ها پی ببرند. تصور می‌کنم سرنوشت موضوع هسته‌ای به دیپلماسی گره خورده است. ما به تصمیمات پرهزینه عادت کرده‌ایم. از این به بعد امیدوارم بر اساس واقع‌گرایی و منافع ملی پیش برویم و بدانیم که کسانی سعی می‌کنند، فضا را ملتهب کنند، مشکوک‌اند و شاید رسایت آنها به تنش کشاندن شرایط است."
جلال میرزایی رئیس کمیته سیاسی فراکسیون امید مجلس دهم: پس از هجمه های فراوان بالاخره به این نتیجه رسیدند که چاره‌ای جز احیای برجام ندارند
جلال میرزایی نیز با یادآوری انتقادات برجامی می گوید: "به نظر می‌رسد پس از تخریب‌ها و هجمه‌هایی که علیه برجام صورت گرفت و بهره‌برداری‌های سیاسی که نیروهای تازه وارد در دولت و البته اصولگرایانی که از یکی، دو سال گذشته در مجلس حضور دارند، بالاخره به این نتیجه رسیده‌اند که چاره‌ای جز پیگیری مذاکرات احیای برجام از همان نقطه‌ای که در انتهای دور ششم در دولت روحانی متوقف شد، وجود ندارد و اتفاقاً اگر هدف رفع‌تحریم‌ها باشد، منطقاً باید از همین چارچوب برجام وارد شد. او که معتقد است حرکت به‌سوی چارچوبی جدید برای مذاکرات و توافق احتمالی باتوجه به روند زمان‌بری که خواهد داشت، نقض غرض بوده و خواست ایران مبنی بر رفع‌تحریم‌ها را به تعویق می‌اندازد، نسبت‌به تحرکاتی که به‌خصوص از جانب اسرائیل علیه برجام در جریان است، هشدار داد."
محمدجواد جمالی نوبندگانی کارشناس مسائل بین الملل: مذاکرات آسان نیست، احتمال توافق در زمان کوتاه خیلی کم است
جمالی نوبندگانی بر این باور است که "آمریکا و اروپا تاکنون بیشتر دنبال محدودسازی غنی سازی و جلوگیری از پیشرفت های جمهوری اسلامی ایران بوده اند، با توجه به این واقعیت تیم مذاکره کننده دولت سیزدهم نسبت به آمریکا و اروپا بدبین است. این کارهایی هم که آژانس در زمان آقای گروسی در حال انجام است با هماهنگی آمریکا و اروپا انجام می شود تا حلقه فشار را علیه ایران تنگ تر کنند. حتی قطعنامه های حقوق بشری که کانادا پیگیری می کند، فشار برخی کشورهای منطقه و رژیم صهیونیستی و تحریکات داخلی که انجام می شود در همین قابل قابل تفسیر و تحلیل است. با توجه به رویکرد آمریکا و اروپا، نمی گویم مذاکرات به نتیجه نمی رسد اما مذاکرات آسان نیست و احتمال توافق در زمان کوتاه خیلی کم است. بعید می دانم تیم مذاکره کننده به توافقات موقت تن بدهد. بنابراین خیلی نباید خوشبینی بیش از حدی درباره مذاکرات پیش رو داشت."
علی بیگدلی تحلیلگر مسائل بین‌المللی: ایران رفته تا به توافق برسد
علی بیگدلی با نگاهی خوشبینانه تاکید می کند: "ایران برای دوری جستن از جنگ با یک هیات بلندپایه و پرتعداد به وین رفته و ان‌شالله به نتیجه خوبی هم برسد. مواضع تند طرف غربی در آستانه مذاکرات خیلی جدی نیست. رابرت مالی هم مثل ما که بخشی از صحبت هایمان جنبه تبلیغاتی دارد ناچار است که پیستون فشار را زیاد کند و ایران را بدون اعلام شرایط قبل از مذاکره وارد مذاکره کند. اما آنچه که قطعی است این است که آمریکا خیلی علاقه دارد، مذاکرات به نتیجه برسد و ایران به تعهدات خود برگردد. منتها مذاکرات این مرتبه باید با یک سفت و سختی‌هایی صورت بگیرد. وقتی چنین هیاتی به وین رفته یعنی قطعا از مقامات ارشد ما دستور گرفته‌اند تا مساله را به نوعی حل کنند. من برخلاف افکار عمومی معتقد هستم که می توانیم به یک نقطه مشترک برسیم و توافق کنیم."
پیرمحمد ملازهی، تحلیلگر مسائل سیاست خارجی: تیم مذاکره‌کننده نباید ایدئولوژیک وارد مذاکره شوند
پیرمحمد ملازهی با رویکردی منفی معتقد است: "مذاکرات وین در شرایطی شروع می‌شود که چندان وضعیت به نفع ایران نیست. آمریکا توانسته است تا حد زیادی اروپایی‌ها را همراه خود و روسیه و چین هم برای آمریکا در حالت تعلیق به سر می‌برند. آژانس هم اعلام کرد مذاکراتش با ایران به نتیجه نرسیده است. حالا باید دید تیم مذاکره‌کننده کنونی تا چه حد می‌توانند مؤثر عمل کنند. اگر مذاکرات مثبت پیش نرود ممکن است بازهم پرونده ایران به شورای امنیت سازمان ملل برود که این شرایط اصلا خوب نیست. تیم مذاکره‌کننده نباید با نگاه ایدئولوژیک وارد مذاکره شوند و باید سعی کنند منافع ملی ایران را لحاظ کنند. اگر احیانا پرونده ایران به شورای امنیت برود، بعید است روسیه و چین ریسک کنند و دست به استفاده از حق وتوی خود بزنند. در مجموع من تصور می‌کنم نتیجه مذاکرات به طور کلی مثبت نخواهد بود؛ مگر آنکه ایران در رده‌های بالا به این تصمیم رسیده باشد که باید مذاکرات به نتیجه برسد و البته به نتیجه‌رسیدن مذاکرات بیشتر به تصمیم ایران و آمریکا بازمی‌گردد."