چشم «بازار سرمایه» به مذاکرات وین

از سوی دیگر عده ای معتقدند که مذاکرات تاثیر مستقیمی بر بازار سرمایه خواهد داشت. این دسته از فعالان تالار شیشه ای همواره تامید کرده اند که بورس ما بیشتر بر اساس انتظارات تورمی رشد می کند، اگر بازار به این نتیجه برسد که برجام حرکت رو به جلویی دارد در قدم اول انتظارات تورمی کاهش پیدا می کند. این موضوع شوک منفی به دارایی هایی که در بازارهای ریسک پذیر مثل بازار سرمایه هستند می دهد. البته صنایعی از همین محل شوک تاثیر مثبت می گیرند مثل صنعت خودرو، گروه های بانکی، حمل و نقل و … همچنین نتیجه مذاکرات آثار بلندمدتی همچون ثبات بازار اقتصادی، کاهش هزینه نقل وانتقال پول، بازگشت سرمایه، کاهش هزینه حمل ونقل، کاهش تخفیفات محصولات صادراتی و دسترسی به بازارهای جدید دارد که بر کلیت اقتصاد اثر می گذارد. از این رو اگر دولت به یک توافق کامل و جامع برسد، شاهد کاهش نرخ ارز بازار آزاد در بلندمدت خواهیم بود. این کاهش هر چند در سامانه نیما آنچنان محسوس نیست ولی برای مدتی به طور احساسی جو فروش در بازار سرمایه ایجاد خواهد کرد پس در ادامه با بهبود شرایط کسب و کار، فرآیند سودآوری شرکت ها بهبود پیدا می کند. از بعد اقتصاد کلان هم دولت ممکن است بعد از توافق جامع کمی از سیاست های انقباضی خود کوتاه بیاید و این باعث افزایش نسبت پی بر ای بازار سرمایه خواهد شد.

دراین میان اما برخی از فعالان بازار سرمایه اذعان دارند که وضعیت بورس از این بدتر نمی شود و به اندازه چند ماه آینده نیز برای بازار سهام اتفاقات بد از پیش افتاده است. در چنین شرایطی حصول توافقات برجام نیز به نفع بورس خواهد بود. چرا که راه بسیاری از شرکت ها باز خواهد شد. برخی از شرکت های صادرات محور بورس نیاز به ارتباط با سایر کشورها دارند. امکان بروزرسانی دستگاها برای برخی از شرکت ها فراهم می شود. بر این اساس باید گفت شرایط اقتصادی ربطی به تحریم ندارد. وضعیت نقدینگی، کسری بودجه، انتشار اوراق و … به سیاست خارجی ربط ندارد. در حال حاضر بزرگترین درد بازار سرمایه عدم اعتماد مردم به دلیل ابهامات موجود در سیاست گذاری و تصمیمات دولت است.

در پاسخ به این اظهارنظرها تحت تاثیر جو سیاسی کشور، برزو حق‌شناس، کارشناس بازار سهام گفت: «بازار سرمایه هر سناریو بد ممکن در اقتصاد و سیاست خارجی را پیشخور کرده است. اتفاقات بد ممکن در آینده نیز برای بازار سهام افتاده. این بازار طی ۱۶ ماه گذشته در یک واگرایی محض با تورم و سایر بازار ها قرار گرفته است. بسیاری معتقدند به نتیجه رسیدن مذاکرات برجام بر قیمت دلار تاثیر گذار است. من این موضوع را نفی نمی‌کنم ولی معتقدم این تاثیرات بیشتر روانی است. اگرچه انتظارات تورمی کاهش پیدا می‌کند ولی تاثیرات آن موقتی است. ما در خصوص دلار بحث رشد نقدینگی و مسائل تورمی را داریم که ریشه آن در جای دیگری است. اگر برجامی شکل بگیرد ممکن است گروه‌های دلاری در بازار سهام به صورت کوتاه و حتی میان‌مدت تحت تاثیر قرار بگیرند. اما در نهایت آنچه واقعیت دارد این است که مبنای فروش گروه‌های بزرگ مثل پتروپالایشی و فولادی‌ها نرخ نیما است و بعید است در این حوزه افت داشته باشیم.

 این گروه‌ها در میان‌مدت به بازار نشان می‌دهند که سودسازی‌شان تحت تاثیر قرار نگرفته است. حتی به دلیل یک سری گشایش‌ها ممکن است افزایش درآمد دلاری نیز داشته باشند. بر اساس تجربه وقتی توافقی حاصل می‌شود سایر گروه‌های ریالی مثل بانکی‌ها و خودرویی‌ها رشد می‌کنند. با توجه به اینکه این گروه‌ها پیش از این افت داشتند این موضوع در کنار محرک افزایش نرخ که ظاهرا قرار است تصویب شود، در میان‌مدت می‌توانند مفید باشند.

جدای از اینکه به نظر من امکان حصول توافقات در این دولت نیست، اقتصاد ما قبلا هم برجام را تجربه کرده است. در گذشته نیز حصول توافقات چیز زیادی عاید اقتصاد نکرده است. تنها کاهش انتظارات تورمی و بهبود یک سری المان‌ها را شاهد بودیم. این موارد در بلندمدت تاثیر خاصی ندارند. یکی از بحث‌های مهمی که اقتصاد و به خصوص گروه بانکی را با مشکل مواجه کرده بحث FATF است. اگر در آن حوزه اتفاقات مثبتی رخ دهد، تاثیرات معناداری را در اقتصاد شاهد خواهیم بود.

براساس این گزارش باید یادآور شد که بازار سهام در شهریور امسال تنها بازار با بازدهی منفی بوده و در تابستان امسال هم نسبت به دیگر بازارها از نظر بازدهی عقب مانده است. از سوی دیگر برخلاف انتظارات در ۱۰۰ روز نخست دولت سیدابراهیم رئیسی بورس کمترین بازدهی را میان بازارهای مالی داشته است. این در حالیست که اکنون در هشتمین ماه از سال 1400 بازار سرمایه با 6 درصد، کمترین رشد را در میان بازارها تجربه کرده است.

برآوردها حاکی از این است که متاسفانه سال 99 مردم ما در بورس بسیار هیجانی رفتار کردند و اتفاقاتی که در سال ۹۹ افتاد در تاریخ بورس ایران رقم خورد بی‌سابقه بود و متاسفانه همانطور که در سال ۹۹ هیجانی خرید شد حالا هیجانی سهام ها به فروش می رسد. در عمل کاهش ریسک‌های سیاسی و به تبع آن افت احتمالی قیمت ارز به زیان بورس و بازارهای دارایی نیست، چراکه در میان‌مدت و بلندمدت آرامش فضای سیاسی می‌تواند از شدت سیاست‌های پوپولیستی دولت‌ها نظیر نرخ‌های ترجیحی و قیمت‌گذاری دستوری بکاهد و با از میان رفتن محدودیت‌ها و افزایش بهبود حقیقی ورود ارز به کشور در عمل بسیاری از مشکلات قبلی بالاخص در مورد واردات کالاهای سرمایه‌ای و حتی مواد اولیه از بین می‌رود و دیگر نیازی به پافشاری بر رانت پراکنی از سفره کوچک مردم نیست.

 شاید باورها مبنی بر این باشد که اگر برجام به نتیجه برسد دلار ارزان می‌شود و احتمال ریزش بازار وجود دارد اما باید توجه کرد که شاخص کل بورس از یک میلیون و ۲۰۰ هزار واحد ریزش بیشتری داشته باشد. از این رو پیش‌بینی ها مبنی بر این است که اگر دولت اوراق عرضه نکند شاخص کل می‌تواند تا محدوده یک میلیون و ۶۰۰ هزار واحد رشد کند.