ذاکریان: عضویت در سازمان شانگهای یک شبه اتفاق نیفتاده است

مهدی ذاکریان در گفت‌وگو با ایسنا گفت: عضویت دائم ایران در سازمان شانگهای امری یک شبه نبوده بلکه طی یک روند اتفاق افتاده است. در روابط بین‌الملل امری را بزرگ می‌کنیم که از قبل آن نتایجی به دست بیاید مثلاً وقتی صحبت از برجام شد به این دلیل بود که کلیه قعطنامه های شورای امنیت درباره ایران عملاً کارکرد خودشان را از دست دادند. الان در سازمان شانگهای هم کشورهای زیادی عضو هستند، باید بررسی کرد که به واسطه عضویتشان در این سازمان تا چه اندازه منافع ملی‌شان تأمین شده است یا همان عضویت غیردائم تا چه اندازه منافع ایران را در بر داشته است.

وی افزود: سازمان شانگهای سازمانی مثل سازمان همکاری اسلامی، جنبش عدم تعهد و اکو است. سازمان شانگهای سازمانی نیست که بتواند مثل اتحادیه اروپا و ناتو تحولی در نظام بین الملل ایفا کند. سازمان‌هایی در سطح نظام بین الملل هستند که اصطلاحاً به آنها می گوییم سازمان‌های "میکروفونی" که مقامات کشورها در آن سخنرانی‌های قرا و آتشین می‌کنند اما نتایج قرا و آتشینی از آنها به دست نمی‌آید. در تحول جامعه بین‌الملل شانگهای نقش زیادی ایفا نکرده است و تنها نقش داخلی برای برخی کشورهای عضو داشته است. مثلاً روس‌ها دنبال این بودند امنیت را برای مناطقی که اسلام گرایان افراطی فعالیت دارند و با جدایی طلبی آنها مقابله کنند از این طریق استفاده کنند و چین هم به همین شکل و از این رو ایران هم نمی‌پذیرفتند و روی ایران حساسیت داشتند. الان هم که پذیرفتند اسباب و لوازم بهانه گیری به پایان رسیده است ایران تحت قطعنامه‌های سازمان ملل نیست.

این استاد دانشگاه گفت: یکی از علل و عواملی که پیوستن ایران به عنوان عضو دائم شانگهای را تسهیل کرد، مساله برجام بود که قطعنامه‌های شورای امنیت تحت قطعنامه ۲۲۳۱ را بلااثر کرد. به علاوه ایران در مقابله با افراط گرایی هزینه‌های فراوانی را در مقابله با طالبان و تروریسم بر خلاف سایر کشورها که بنیان‌گذار گروه‌های افراطی بوده پرداخت کرده است.

وی گفت: عده‌ای الان از عضویت دائم ایران در سازمان شانگهای خوشحال هستند و می گویند روسیه و چین دیگر با ایران مخالفت ندارند، اما معتقدم نباید نگاه کنیم آمریکا، روسیه، چین و کشورهای دیگر از چه چیز خوششان می‌آید، باید نگاه کنیم در قانون اساسی چه ارزش‌هایی در نظر گرفته شده است و بر اساس همان ارزش‌ها سیاست خارجی‌مان را شکل دهیم. طبیعی است که در این زمینه باید از ورود به سازمان‌هایی خوشحال بود که منافع ملی را ارتقا دهد. مأموریت اصلی ما این است که در نظام بین الملل دنبال اثرگذاری بیشتر باشیم.

این استاد دانشگاه در پاسخ به این پرسش که در شرایط متشنج منطقه‌ای عضویت ایران به لحاظ سیاسی می‌تواند به نفع ایران باشد؟ تصریح کرد: امارات، عربستان، بحرین و کشورهای دیگر در سطح منطقه هیچ وقت سیاستشان را به خاطر عضویت ایران در سازمان شانگهای تغییر نمی‌دهند. متاسفانه این خطا همیشه در دوره‌های مختلف سیاست خارجی ما بوده است که فکر می‌کردند موفقیت در یک قسمت به معنای موفقیت در قسمت‌های دیگر خواهد بود. البته موفقیت در یک قسمت می‌تواند سایر بازیگران روابط بین الملل را تحت تأثیر قرار دهد اما اینکه سیاست آن را تغییر دهد بعید است. اگر مثلاً سازمان ملل دفتر هماهنگی کمیساریای پناهندگان در غرب آسیا یا سازمان بهداشت جهانی دفتر منطقه‌ای آسیایی‌اش را در تهران قرار دهد این نشان دهنده تأثیر و نفوذ ایران در سطح جهانی است اما عضویت در شانگهای به معنای ورود ایران به جرگه بزرگ بین‌المللی شده است که سایر کشورها روی ما حساب باز کنند.

ذاکریان گفت: سازمان همکاری‌های شانگهای صرفاً یک تریبون است که مواضعمان را از این تریبون بیان کنیم و از این منظر موقعیت خوبی است وگرنه قرار نیست از عضویت در این سازمان توافق نامه همکاری چندجانبه اقتصادی، استراتژیک و فرهنگی به دست آید. نباید از این مساله دچار بزرگ‌نمایی شویم و فکر کنیم که به انتهای کار رسیدیم در حالی که دیگران مسیر زیادی را در حوزه‌های مختلف پشت سر گذاشتند و ما درگیر تبلیغات شویم در حالی که سرجای اول خودمان هستیم.