مجموع این رویدادها از سوی تحلیلگران مثبت و نشانهای از آغاز دوباره گفتوگوهای لغو تحریمها میان ایران و غرب ارزیابی میشد. با این وجود شک تاریخی جمهوری اسلامی به سیاستهای آمریکا، اجازه پذیرش پیشنهاد مذاکره مستقیم را نمیداد و به نظر میرسد با توجه به ادعاهای منتشر شده در یکی از پایگاههای اینترنتی آمریکا نشان داد این شک چندان هم بیدلیل نبوده و جو بایدن هم نسخه دیگری از دونالد ترامپ است.
تشریح مواضع ایران در 50 ملاقات
مواضع جمهوری اسلامی در قبال انواع و اقسام موضوعات جهان از آنچه در داخل میگذرد تا بحران اوکراین و افغانستان و گرمایش زمین، در یک سفر چند روزه هیات ایرانی به نیویورک مورد پرسش و پاسخ بود و تنها امیرعبداللهیان در بیش از ۵۰ ملاقات با رهبران سیاسی، دیپلماتها، کارشناسان و روزنامهنگاران، به تشریح مواضع ایران پرداخت که این میان موضوع هستهای و گفتوگوهای رفع تحریمها از مهمترین آن بود.
اما حالا واشنگتن فری بیکن مدعی شده است که مقامهای ارشد دولت آمریکا طی جلسه توجیهی محرمانه به کنگره آمریکا اطلاع دادند مذاکرات غرب با ایران برای احیای برجام به بنبست رسیده است.
معامله ای در کار نیست
بر اساس این گزارش، دارل ایسا نماینده جمهوریخواه کالیفرنیا در این باره گفت: دولت دو هفته پیش تصور میکرد به توافقی دست یافته اما اکنون میدانند معاملهای در کار نیست و کار دیگری هم نمیشود کرد. چرا که تمام راهها را رفتهاند و ایران قصد ندارد معامله کند.
وی افزود: مشکل اصلی در جریان این مذاکرات، تحریمهای مرتبط با تروریسم علیه ایران و همپیمانان است و تهران امتیازاتی در این راستا میخواهد که نه جمهوریخواهان و نه دموکراتها حاضر به پذیرش آنها نیستند. با نظر به زیادهخواهی ایران، ادامه دادن مذاکرات بیهوده است.
فیری بیکن در ادامه گزارش خود آورده است که مقامات جمهوری اسلامی ایران تاکید دارند که پیشنهادات آمریکا برای حصول توافق جدید به اندازه کافی موجب رفع تحریمها علیه تهران نمیشود و عدم خروج مجدد واشنگتن از توافق احتمالی را تضمین نمیکند.
یک بام و دو هوای مذاکرات
این در حالیست که حسین امیرعبداللهیان وزیر امورخارجه ایران در دیدار با آنتونیو گوترش دبیرکل سازمان ملل درخصوص گفتوگوهای رفع تحریم ها اظهار داشت: پیشرفت های زیادی در مذاکرات انجام شده و ما معتقدیم که توافق دست یافتنی است اگر طرف آمریکایی واقعبینانه برخورد کند.
آنتونیو گوترش نیز تاکید کرد: ما همواره از بازگشت همه طرفها به توافق حمایت کردهایم و امیدوارم بزودی شاهد تحقق آن باشیم.
از این رو تقریبا قطعی است که مذاکرات دوجانبه غیرمستقیم بین ایالات متحده آمریکا و ایران با میانجی گری اتحادیه اروپا بدون نتیجه مثبت به پایان رسیده است ولی دو طرف مذاکره و ترویکای اروپایی حاضر به اعلام مرگ مذاکره برای احیای برجام نیستند. خودداری از اعلام مرگ مذاکرات، ریشه در عوامل متعددی دارد که می توان آنها را ابزارهای قدرتی توصیف کرد که هر دو طرف در اختیار دارند. همچنین می توان آژانس بین المللی انرژی اتمی را کنار گذاشت یا آن را به نوک پیکان برای تشدید تنش ها تبدیل کرد.
در همین راستا رابرت مالی روز جمعه طی اظهاراتی درباره سرنوشت مذاکرات وین مدعی شد: «مذاکره با کشوری که از گفتگو با ما امتناع میورزد، دشوار است؛ که همه چیز را دشوارتر، زمانبر و مستعد سوءتفاهم کرده است. ما آماده گفتگوی مستقیم هستیم ولی آنها نیستند».
تضمینی در کار نیست
به نوشته رسانههای آمریکایی، وی درباره تضمینی که مقامات ایرانی مبنی بر عدم خروج هر رئیس جمهور آینده آمریکا از هر توافقی با تهران میخواهند، اذعان کرد: «اگر یک رئیس جمهور آینده در آمریکا بار دیگر بی پروا تصمیم بگیرد که به طور یکجانبه از توافق خارج شود، آنهم در زمانی که توافق موفقیت آمیز بود، هیچ کاری نمیتوان برای جلوگیری از آن انجام داد».
این مقام آمریکایی در مصاحبه با برنامه رادیویی «ورلد» اظهار داشت: «در حال حاضر بهنظر نمیرسد که ایران تصمیمی برای دستیابی به سلاح اتمی گرفته باشد. این بدان معنا نیست که آنها تا زمانی که در آستانه انجام این کار نباشند برنامه خود را گسترش نمیدهند».
در واکنش به انتشار خبرها مبنی بر شکست مذاکرات فریدون مجلسی دیپلمات اسبق ایرانی عنوان کرد: برجام یک سیاست تنبیهی بود که به ایران تحمیل شد. دلیل این امر نیز تخطی از تعهدات ایران در چارچوب NPT است. هرچند ممکن است این تخطی مورد تایید جمهوری اسلامی نباشد اما آنچه مهم است تایید این تخطی از سوی جامعه جهانی است. از همین رو است که ما در طول سالهای گذشته شاهد صدور ۶ قطعنامهای بودیم که برعلیه ایران صادر شدند.
شاید توافقی دیگر
وی یادآور شد: منطق برجام این بود که دنیا ضمن در نظر داشتن تخطیهای ذکر شده، مجددا ایران را در جامعه بینالملل بپذیرد و تنبیهات به مراتب کمتری را برای ایران در نظر بگیرد.
این تحلیلگر سیاست خارجی با اشاره به احتمال توافق طرفین روی برخی موارد محدود و در قالبی غیر از برجام، اظهار کرد: البته یک احتمال وجود دارد و آن هم تحقق توافقی غیر از برجام است. آن هم به دلیل جنگی که در اوکراین جریان دارد و ایران میتواند امیدوار باشد که در عرصه بینالمللی حضور داشته باشد و گشایشهایی در حوزه اقتصادی حاصل شود.
مجلسی در پایان خاطرنشان کرد: آنچه برای دولت ایدهآل است برقراری روابط بانکی و تجاری با کشورهاست اما در عین حال میخواهد جنگ با امریکا هم کماکان جریان داشته باشد. در واقع دولت خواستار شرایط مشابه دوران قبل از برجام است که هنوز تحریمهای بانکی و نفتی وضع نشده بودند. اما اینکه حصول یک چنین توافقی چقدر است بستگی به موارد بسیاری دارد که باید منتظر مشخص شدن نتیجه تحولات سیاسی در ایران و جهان بود.
بن بست تضمین
بر این اساس گفتنی است واقعیت آن است که در مسیر احیای برجام و برخلاف هجمه سنگین رسانهای علیه ایران، این دولت دموکرات آمریکاست که برجام را به موضوعات داخلی خود، مانند انتخابات کنگره یا موضوعات داخلی ایران مانند اعتراضات گره زده و در اشتباهی استراتژیک از یک سو نگران از دست رفتن کرسیهای دموکراتها در انتخابات کنگره و از سوی دیگر منتظر اتفاقی خارقالعاده! در داخل ایران به واسطه اعتراضات است!
نقش پررنگ موضوعات داخلی آمریکا در مذاکرات وین آن اندازه است که امیرعبداللهیان در توصیف آن میگوید که آنها گاهی اوقات از مشکلاتشان در درون آمریکا و کنگره میگویند. اینها مشکلات طرف آمریکایی است. من هم هر هفته به مجلس میروم و به مخالفان برجام پاسخ میدهم لذا در مورد برجام اگر طرف آمریکایی مشکل داخلی دارد، ما هم مشکل داخلی داریم ولی ما شجاعانه پای میز مذاکره آمدهایم و مذاکره میکنیم.
به گزارش اترک، بهنظر میآید بنبست برجام بر سر واژه«تضمین» گیر افتاده باشد. جایی که ایران از آمریکا تضمین میخواهد و آمریکا نیز زیر بار تضمین نمیرود. در تمام این عوامل ایجاد کننده بنبست، صرفنظر از پروپاگاندای رسانهای خارجی و داخلی، مقصر اصلی آمریکاست و نباید فراموش کرد که رفتار چهل ساله واشنگتن در قبال تهران، عامل اصلی بیاعتمادی و اقدامات کنونی آنها هم تشدید کننده آن است.