مسکو روز دوشنبه 19 تیرماه میزبان نشست وزیران خارجه کشورهای همکاری خلیج فارس و روسیه تحت عنوان گفت‌وگوی راهبری بین مسکو و این کشورها بود
بیانیه پایانی نشست کشورهای شورای‌همکاری خلیج‌فارس و روسیه، به شکل رندانه‌ای از مذاکره و حل سوءتفاهم‌ها با ایران سخن گفته اما در بندی دیگر روی مسئله‌ای دست گذاشته که برای ایران و افکارعمومی ما حساسیت برانگیز است.
در این بیانیه، از تلاش‌های امارات برای ایجاد راه‌حل مسالمت‌آمیز برای مسئله جزایر سه‌گانه تنب کوچک، تنب بزرگ و ابوموسی از طریق گفت‌وگوهای دوجانبه و یا دادگاه عدل بین‌المللی بر اساس قوانین بین‌المللی و منشور سازمان ملل حمایت شده است.
اگرچه وزارت‌خارجه کشورمان به این بیانیه واکنش نشان داده و از مالکیت مطلق ایران بر این جزایر سخن گفته و بر لزوم حفظ روابط و حسن همجواری تاکید کرده اما واقعیت آن است که کشورهای عربی منطقه هر اندازه که به‌سمت تنش‌زدایی و برقراری رابطه با ایران حرکت کنند باز هم از ذات ستیزه‌جویانه خود دست نخواهند کشید.
هر اندازه که در ماه‌های گذشته روابط ایران و کشورهای حوزه خلیج‌فارس به سمت همکاری میل کرده اما باز هم در مقاطع این‌چنینی، کشورهای عربی که از قضا برخی از آنها مثل قطر و عمان که رابطه بسیار نزدیکی با ایران دارند هم حاضر به امضای بیانیه‌ای هستند که مربوط به چنین ادعاهایی واهی است. البته که این توهم امارات، مسئله‌ای بسیار قدیمی و ریشه‌دار است و این انتظار می‌رود که با توجه به تاکید طرفین در ماه‌های گذشته بر حفظ سیاست حسن‌همجواری و همسایگی، اعراب از اظهارات متوهمانه خود دست بردارند که گویا آنان تمایلی به این امر ندارند.
و اما در مورد روسیه؛ کشوری که شاید برخی تعجب کنند که با توجه به روابط عمیق خود با ایران، چگونه حاضر به امضای این بیانیه شده که باید گفت در دنیای سیاست این مسئله عجیب نیست. روسیه نه متحد استراتژیک ایران است و نه شریک آن؛ در مقاطعی و بنا به مقتضیات موجود و نفع طرفین، در حوزه‌های مختلف و به‌خصوص سیاسی، امنیتی و نظامی و با یکدیگر همکاری‌های تاکتیکی عمیقی داشته‌اند و البته در مسائل مختلفی هم در جهاتی متفاوت حرکت و عمل کرده‌اند.
بنابراین نباید انتظار داشت که به دلیل رابطه خود با ایران از امضای بیانیه‌ای خودداری کند که منافع دیگرش به خطر بیفتد. در حاشیه این نشست روسیه و کشورهای عربی منطقه بر افزایش تجارت و همچنین همکاری‌های صلح‌آمیز هسته‌ای تاکید کردند و بنابراین خطاست که تصور کنیم که روسیه به‌دلیل رابطه‌اش با ایران از میلیاردها دلار سود خود از تجارتی که با کشورهای حوزه خلیج‌فارس نصیبش می‌شود، چشم‌پوشی کند. همان‌طور که ایران هم حاضر نیست چشمانش را به روی هر اقدام روسیه ببندد و بی‌قید و شرط از این کشور حمایت کند و از منافع دیگرش چشم‌پوشی کند.
روسیه و آمریکا و چین و... ندارد، همه کشورها مترصد فرصتی برای کسب بیشترین منافع و بهره‌برداری از تحولات بین‌الملل و رابطه خود با دیگران هستند. برخلاف تصور موجود، ایران کشورهایی چون چین و روسیه را متحد خود نمی‌بیند بلکه درصدد همکاری با این کشورها برای تامین منافع خود با توجه به شرایط کنونی بین‌المللی و همچنین خدشه‌دار کردن سلطه مطلق آمریکا بر مناسبات جهانی است. آنچه که برای ما و دیگر کشورها اولویت دارد تامین منافع است و باید هر کنش و واکنشی را در این چهارچوب و نه قاب‌های ایدئولوژیک تفسیر کرد.
مجموع جزاير و شهرستان ابوموسى با وسعتى بيش از ۶۸ کيلومتر مربع مشتمل بر جزاير ابوموسى، جزيره تنب کوچک، سيرى، فرور بزرگ و فرور کوچک است. جزيره ابوموسى با وسعت ۱۲ کيلومتر مربع، تنب بزرگ با ۱۱ کيلومتر مربع و تنب کوچک با ۲ کيلومتر مربع مساحت همراه با ساير جزاير ايرانى خليج فارس، دنباله چين خوردگى هاى زاگرس محسوب مى شود.
جزيره ابوموسى يکى از ۱۴ جزيره استان هرمزگان و نزديک ترين و پهنه خشکى از خاک ايران به خط استوا است که در طول ۲۲۲ کيلومترى بندرعباس و ۷۵ کيلومترى بندر لنگه واقع است.
نام جزيره ابوموسى به صورت هاى مختلف در تاريخ ايران به کار گرفته شده است که از آن جمله مى توان به ابوموسا، غضنفر، بوم موسى - بوموف، بابا موسى، و گپ سبزو اشاره کرد.
اين جزيره با طول و عرض حدود ۵/ ۴ کيلومتر به عنوان يکى از مراکز صدور نفت خام کشور با ظرفيتى قابل توجه محسوب مى شود. به دليل نبود آب شيرين و اراضى مناسب کشاورزى بيشتر مردم ابوموسى ماهيگيرند. در اين جزيره، معدن خاک سرخ نيز وجود دارد.جزيره تنب بزرگ به مساحت بيش از ۱۰ کيلومتر در فاصله ۱۴ مايل دريايى از جنوب غربى جزيره قشم واقع شده است.
جزيره تنب کوچک مثلث شکل و در ۶ مايلى غرب جزيره تنب بزرگ قرار دارد. فاصله آن تا مرکز استان از طريق دريا حدود ۱۰۵ مايل دريايى و مساحت آن حدود ۲ کيلومتر مربع است.
اين جزيره غيرمسکونى است.خليج فارس و جزاير آن از جمله ابوموسى در روزگار عيلاميان به ويژه در زمان سلطنت «شيلهک اين شوشيناک» در ۱۱۶۵ سال پيش از ميلاد تحت تسلط اين سلسله بوده است.
در دولت ماد نيز جزاير خليج فارس جزو يکى از ايالت هاى جنوب غربى و سپس جزو ساتراپ (استان) چهاردهم دولت ماد به نام «درنگيانه» و بخشى از کرمان بود. در دوران هخامنشيان اين جزاير از جمله جزاير ابوموسى و تنب کوچک و بزرگ به موجب بند ۶ ستون اول کتيبه بيستون جزو استان پارس بوده است.
همچنين در دوران اشکانيان در روزگار سلطنت مهرداد اول (۱۷۱- ۱۳۸ پيش از ميلاد) بنادر و جزيره هاى پارس تحت حکومت اين سلسله قرار گرفت.
در عهد ساسانيان جزاير و بنادر خليج فارس جزو قلمرو ايران و شهر اردشير از استان پارس و جزو پادکيسان نيمروز بود.پس از ورود اسلام به ايران در دوره اقتدار آل بويه از ۳۲۲ هجرى قمرى بنادر و جزاير سراسر کرانه هاى خليج فارس در قلمرو فرمانروايى آنها قرار داشت.
اين فرمانروايى به دست سلجوقيان کرمان ادامه داشت تا اين که پس از انقراض ملوک کيش در سال ۶۲۶ هجرى قمرى در روزگار اتابکان فارس و ايلخانان مغول والى هاى درياى فارس يا ملوک هرمز در جزيره کيش سکنى گزيدند و تا سال ۷۷۹ هجرى قمرى بر تمام جزاير خليج فارس و درياى مکران- عمان- حکومت کردند.
تيموريان نيز خراج جزيره کيش و ساير جزاير خليج فارس را تا سال ۸۷۳ هجرى قمرى که در ايران حکومت داشتند، جزو فارس محسوب و وصول مى کردند.با ورود پرتغالى ها به خليج فارس و آغاز فعاليت هاى استعمار نوين در منطقه، جزاير اين خليج از جمله ابوموسى به اشغال دريانوردان پرتغالى درآمد.
در روزگار سلطنت شاه عباس صفوى، پس از يک دوره طولانى نبرد، جزاير و بنادر ايرانى در خليج فارس از جمله ابوموسى، قشم، هرمز و بحرين به وسيله نيروهاى ايرانى آزاد شد که به همين مناسبت بندر گمبرون به بندر عباس تغيير نام يافت.در سال ۱۱۴۷ هجرى قمرى (۱۷۳۵ميلادى ) نادرشاه افشار، لطيف خان دشتستانى را به سمت حاکم ايالت هاى جنوب ايران و کاپيتانى کل سواحل و بنادر و جزاير خليج فارس منصوب کرد که اين فرد در سال ۱۷۳۶ ميلادى به بحرين لشکر کشيد و شيخ جبار هوله، ياغى بحرين را شکست داد و کليد دژ بحرين را براى نادرشاه فرستاد.
کريم خان زند نيز در سال ۱۱۷۹ هجرى قمرى (۱۷۶۵ ميلادى) بر سراسر منطقه فارس و جزاير خليج فارس از جمله ابوموسى و بحرین و ... اعمال حاکميت کرد.در دوره قاجاريه آقامحمدخان پس از شکست دادن جانشينان کريم خان زند، موفق شد بر تمام ايران از جمله بنادر و جزاير خليج فارس مسلط شود.
در روزگار فتحعلى شاه هم جزاير درياى پارس از جمله کيش، بحرين، ابوموسى، هندرابى، تنب بزرگ و تنب کوچک، فارور و ... جزو ايالت فارس محسوب مى شد و در سال ۱۲۶۳ ه.ق کرانه ها و جزيره هاى خليج فارس از جمله جزيره ابوموسى بخشى از ايالت «بنادر خليج فارس» شد.
در سال ۱۸۵۳ اسعتمار بريتانيا که از سال ۱۸۱۹ به بهانه حفظ امنيت در خليج فارس استقرار يافته بود در راه تثبيت سلطه خود، حکام منطقه را در کنفراسى جمع کرد و آنها قراردادى را تحت عنوان صلح جاويدان امضا کردند که به موجب آن بريتانيايى ها اجازه يافتند نه تنها به بهانه مبارزه با دزدان دريايى بلکه به بهانه حفظ امنيت خليج فارس بتوانند در هر حادثه اى که در کرانه هاى خليج فارس اتفاق مى افتد مداخله کنند. در سال ۱۸۱۹ ميلادى بريتانيا در پى اين کوشش ها جزاير ابوموسى و تنب بزرگ و کوچک را که از روزگار کهن در تملک ايران و جزو لاينفک خاک آن بود به اشغال خود درآورد.
دولت ايران در دهه نخست قرن ۱۳ بارها حق حاکميت خود را بر جزاير تنب و ابوموسى اعلام کرد و در تاريخ ۵ اسفند ۱۳۰۸ هم وزارت خارجه ايران، نامه اعتراضى را مبنى بر برافراشتن پرچم بريتانيا بر فراز جزاير ابوموسى و تنب بزرگ به وزير مختار بريتانيا در تهران نگاشت.
حکومت ايران در طول سال هاى بعد نيز همواره ضمن انجام اقدام هايى مشابه و نامه نگارى هاى متعدد که همگى از اسناد معتبر حق حاکميت ايران محسوب مى شوند، بر احقاق حق خود پاى مى فشرد.تا اين که در نيمه دوم سال ۱۹۷۱ دو کشور توافق کردند که يک روز پيش از خروج نيروهاى بريتانيايى از خليج فارس، ايران نيروهاى خود را به جزاير مسکونى ابوموسى و تنب بزرگ و جزيره غيرمسکونى تنب کوچک اعزام کند و بدين ترتيب پس از حدود ۸۰ سال که سياست استعمار برخلاف حقوق مسلم تاريخى مانع اعمال حاکميت ايران بر اين جزاير شده بود، پس از گفت وگوهاى طولانى و پيگير، بار ديگر اين جزاير تحت حاکميت بر حق ايران قرار گرفت.
امارات متحده عربى اينک بر پايه همين توافق است که پس از 34 سال بر ادعاهاى خود مبنى بر مالکيت جزاير سه گانه ايرانى اصرار مى ورزد. در واقع ادعاهاى امارات پس از نزديک به ۳۰ سال بر اساس خلقيات ناسيوناليستى اعراب يک ادعاى حيثيتى فاقد مبناى حقوقى و سياسى است که خود امارات هم به آن واقف است اما به اصرار اين کشور در متن برخى بيانيه ها گنجانده مى شود تا عقب نشينى عرب در برابر عجم تعبير نشود.
اماراتى ها فراموش نمى کنند که رابطه کشورشان با ايران طى چند سال گذشته بر اثر اصرار بر همين ادعا تيره بود و همين موضوع اثرات اقتصادى و سياسى منفى اى براى دو همسايه در پى داشت. ايرانى ها نيز که سه جزيره را جزو لاينفک خاک ايران مى دانند به خاطر دارند که تکرار ادعاهاى موهوم امارات خريدارى در بين اعراب نيز ندارد
با رد بیانیه مشترک شورای همکاری خلیج فارس و روسیه
جزایر سه‌گانه تعلق ابدی به ایران دارد
سخنگوی وزارت امور خارجه مطالب مندرج در بیانیه مشترک کشورهای شورای همکاری خلیج فارس و روسیه در خصوص جزایر سه گانه ایرانی را مردود دانست.
ناصر کنعانی اظهار داشت: این جزایر تعلق ابدی به ایران داشته و صدور اینگونه بیانیه‌ها با روابط دوستانه ایران و همسایگان مغایرت دارد.
سخنگوی وزارت امور خارجه افزود: جمهوری اسلامی ایران با تأکید بر استمرار سیاست حسن همسایگی و احترام متقابل، توسعه و ثبات منطقه را مسئولیت جمعی کشورهای منطقه می‌داند.
در بیانیه پایانی ششمین نشست مشترک وزرای امور خارجه کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس و روسیه از تلاش‌های امارات برای ایجاد راه حل مسالمت‌آمیز برای مساله جزایر سه گانه تنب کوچک، تنب بزرگ و ابوموسی از طریق گفت‌وگوهای دوجانبه و یا دادگاه عدل بین‌المللی بر اساس قوانین بین‌المللی و منشور سازمان ملل حمایت شده است.