«
محمدجواد ظریف» در پنجاه و هشتمین گردهمایی «یاران و دانش آموختگان دانشگاه تبریز و علوم پزشکی درباره مردم و امنیت ملی» که در سالن اجلاس جامعه مهندسان مشاور ایران برگزار شد، در پاسخ به سوالات متعدد حاضران به برخی ادعاهای سرگئی لاوروف وزیر امور خارجه روسیه واکنش نشان داد و با بیان اینکه نه تنها اسنپ بک برای روزهای آخر مذاکرات نبود بلکه اختصاص به گفت وگوهای بین بنده و جان کری وزیر خارجه آمریکا نیز نداشت، افزود: آقای لاوروف و فرانسوی‌ها پیشنهادی در مورد وضعیت قطعنامه‌های گذشته شورای امنیت علیه ایران دادند که خیلی بد بود و ما تلاش زیادی کردیم تا آن پیشنهاد را کنار بگذاریم.
وی ادامه داد: آمریکایی‌ها هیچ وقت از دبه ضرر نمی‌کنند و هر وقت بتوانند دبه می‌کنند. یک روز دیدیم آقای کری کاغذی در دست و پیشنهادی دارد مبنی بر اینکه بیاییم قطعنامه‌ها را ۶ ماه ۶ماه تعلیق کنیم یعنی هر شش ماه باید می‌رفتیم به شورای امنیت و اگرچه به طور اتوماتیک تمدید می شد اما با درخواست دو عضو شورای امنیت می‌توانست به رای‌گیری گذاشته شود که اگر این اتفاق افتاده بود ۶سال پیش برجام تمام شده بود. به کری گفتم این چه پیشنهادی است که آورده‌ای؟ به عقل و شعور من توهین می‌کنی؟ گفت نه من به شعور تو توهین نمی‌کنم این را رفیقت لاوروف داده است. او می‌دانست که من و آقای لاوروف از سال ۱۹۹۴ رفیق بودیم.
ظریف خاطرنشان کرد: در سال ۱۳۹۹ در حالی که ایران هیچ تعهد برجامی خود را انجام نمی‌داد، آمریکا خواست تا اسنپ بک را اجرا کند، ۱۳عضور شورای امنیت نامه زدند که آمریکا نمی‌تواند و در رای‌گیری، ۱۱ عضو رای ممتنع و روسیه و چین رای منفی دادند. اتفاقا تنها زمانی که روسیه و چین با ایران همراه شدند زمان من بود چون زمان آقای احمدی‌نژاد روسیه به همه قطعنامه‌های فصل هفتی شورای امنیت رای مثبت داده بود و همین روسیه به دلیل حضور ایران در فصل هفت منشور ملل متحد مانع عضویت ایران در سازمان شانگهای شده بود. آقای لاوروف اینها را یادش رفته است.
وزیرخارجه پیشین ایران تصریح کرد: در همین کتاب راز سر به مهر اسنادش وجود دارد که آمریکا و پنج قدرت دیگر می گویند ابزار ما شورای امنیت است و همین آقای لاوروف در جلسه تصمیم‌گیری می‌گفت من اجازه نمی‌دهم حق وتوی ما را از ما بگیرید. حالا می‌گوید ظریف رفته این کار را کرده، البته من تا الان ملاحظه کردم و چیزی نگفتم.
وی افزود: لاوروف می گوید من با تحریم تسلیحاتی ایران مخالف بودم در حالی که وقتی من داخل جلسه رفتم به من گفت جواد بیش از ۵ سال به تو مجوز نمی‌دهند می‌پذیری یا نه؟ گفتم نه. گفت پس چرا وقت ما را می‌گیری مگر مجوز از تهران داری؟ با تحکم گفتم به تو هیچ ربطی ندارد. همان شب برجام تمام شد و توافق کردیم در صورتی که به لاوروف دستور داده بودند نگذارد برجام نهایی شود برای همین رفت روسیه مصاحبه کرد و گفت ما با تحریم تسلیحاتی مخالف بودیم و ظریف ما را مجبور کرد بپذیریم. حالا ما همان را در داخل نقل می‌کنیم.
ظریف افزود : روس‌ها هم سفر حاج قاسم به مسکو را خبری کردند و هم ارسال پهپادهای ایرانی به روسیه در جنگ اوکراین را فاش کردند در حالی که بنده با حاج قاسم هم در عراق هم در ترکیه مذاکرات کردیم ولی جایی درز نکرد.
رییس تیم مذاکراتی ایران در برجام تاکید کرد : من همچنان اعتقاد به روابط راهبردی با روسیه و چین دارم اما اینها به خاطر ما کاری نمی‌کنند. روس‌ها عریان سیاست خود را بیان می‌کنند. روسیه کشور مهمی در همسایگی ماست ولی دو خط قرمزدارد اول اینکه ایران نباید هیچ وقت با دنیا روابط آرام داشته باشد و دوم اینکه نباید با دنیا به درگیری برسد برای همین روسیه طرفدار توافق موقت ژنو بود چون استخوان لای زخم نگه می‌داشت و مانع درگیری هم می‌شد.
وی افزود: البته خیلی‌ها هم در ایران خط می‌دادند که توافق موقت خوب است اما به محض اینکه مذاکرات جامع را شروع کردیم بازی روس‌ها هم شروع شد. ما در توافق موقت گفته بودیم نیاز غنی‌سازی ما برای بوشهر و ۱۹۰هزار سو است و نطنز را برای همین می‌خواهیم. در بهمن‌ماه ۱۳۹۲ در ابتدای مذاکرات جامع روس‌ها گفتند ما کل نیاز بوشهر را تا آخر عمر بوشهر تامین می‌کنیم یعنی یک خط بطلان روی نیاز ما کشیدند. ما گفتیم مگر قرار است همیشه نیازمند روس‌ها باشیم و گفتند ما اجازه نمی‌دهیم ایران سوخت تولیدی خود را در بوشهر بگذارد و اگر بگذارد ما امنیت هسته‌ای بوشهر را تایید نمی‌کنیم چون می‌دانستند اگر برجام به سرانجام برسد روابط ایران با دنیا عادی می‌شود و روابط عادی ایران با دنیا خط قرمز روس‌ها است. همه اینها در کتاب راز سر به مهر منتشر شده و مستند است.
ظریف بار دیگر با طرح این سوال که اسنپ‌بک چیست؟ گفت: از دور اولی که من در دهه ۸۰ مذاکره کردم، حالا پسری مثل آقای علی واعظ که در دهه ۸۰ که من رئیس هیات مذاکره‌کننده بودم احتمالاً دبیرستان می‌رفت می‌گوید برجام را من نوشتم ظریف از روی من کپی کرده است. در ۲۳ مارس ۲۰۰۵، ۳ فروردین ۱۳۸۴، ۴ ماه قبل از انتخاب آقای احمدی‌نژاد، پیشنهادی که من دادم هم در راز سر به‌مهر است هم همان زمان در نیویورک‌تایمز منتشر شد. پیشنهادی که من دادم آیا این پیشنهاد مبنای برجام نیست؟ ما که ثابت کردیم در همین برجام ۲۰ روز قبل از علی واعظ پیشنهادمان را به خانم اشتون دادیم که در رازد سربه مهر است بنابراین فکر آن برای آن زمان است.
وی افزود: این را می‌خواهم بگویم که روش ما این بود برای اینکه دو طرف به هم اعتماد ندارند باید چه کار کنیم؟ باید مرحله‌به‌مرحله انجام بدهیم. یعنی چی؟ یعنی مثلاً فردو را متوقف کنیم یا تبدیلش به ایزوتوپ پایدار کنیم و در قبال آن آنها نفت ما را متوقف کنند. نمی‌دانم غنی‌سازی و سانتریفیوژهای‌مان را پایین بیاوریم در قبال آن آنها بانک ما را متوقف کنند.
وزیر خارجه پیشین ایران عنوان کرد: براساس این، ۸ ماه مذاکره کردیم. ۳ ماه مذاکرات اولیه یعنی از شهریور تا اردیبهشت ما براساس این مذاکره کردیم مذاکراتی که منتج شد به توافق ژنو و بقیه مذاکرات که رسید به اردیبهشت ۱۳۹۳. در اجرای توافق موقت به این نتیجه رسیدیم که شما تحریم نفت را بردارید تحریم بانک باشد منفعتی ندارد. نفت و بانک را بردارید کشتیرانی باشد منفعتی ندارد. نفت و بانک و کشتیرانی را بردارید بیمه هنوز تحریم باشد منفعتی ندارد یعنی منفعت آن محدود است.
وزیر امور خارجه دولت یازدهم و دوازدهم بیان کرد: گزارش بیست‌ودوم من در مجلس شورای اسلامی را در تاریخ ۲۳ تیر ۱۴۰۰ مشاهد کنید. وضعیت هسته‌ای ما در زمانی که تحویل دادیم از زمانی که تحویل گرفتیم بهتر بود. هرکسی می‌گوید ما هسته‌ای را نابود کردیم آن گزارش را بخواند. هیچ ربطی هم به قانون راهبردی ندارد. چون اگر ما هسته‌ای را نابود کرده بودیم با ۲ ماه و ۳ ماه و ۴ ماه نه می‌شد اورانیوم فلزی تولید کرد نه می‌شد ۲۰٪ تولید کرد نه می‌شد ۶۰٪ تولید کرد. خمره رنگرزی نیست که به من و آقای صالحی گفتند می‌ذاریم تو اراک روی سرتاِن بتن می‌ریزیم. اگه ما این کارو کرده بودیم با برنامه هسته‌ای که با قانون راهبردی نه می‌شد برگشت نه می‌شد اورانیوم فلزی درست کرد.
وزیر خارجه پیشین ایران افزود: یک قسمت این بود که ما بتوانیم به برنامه‌هایمان برگردیم که برگشتیم. قسمت دیگرش این بود که آنها بتوانند برگردند. آنها ۲ آورده داشتند که آورده ما برنامه هسته‌ای‌مان بود می‌توانستیم برگردیم، شروع بند ۳۶ ماده ۳۶ برجام می‌گوید اگر ایران یعنی با ایران شروع می‌شود اگر ایران فکر کند طرف مقابل اجرا نکرده است. مااین فکر را کردیم سند ثبت کردیم آمریکا هم خارج شده بود گفتیم آمریکا خارج شده اروپا هم به تعهداتش اجرا نکرده است، سند پشت سند ثبت کردیم، من این سندها را به‌عنوان سند سازمان ملل متحد ۱۴۰ سند منتشر کردم.
ظریف ادامه داد: رسیدیم به دی‌ماه ۱۳۹۸، در نامه‌ای به خانم موگرینی اعلام کردم که از امروز جمهوری اسلامی به هیچ محدودیتی پایبند نیست. براساس ماده ۳۶ این کار را کردم. اروپایی‌ها صبر کردند، خانم موگرینی که در جریان بود رفت آقای بورل آمد، فوری در برجام آمدند درخواست اسنپ‌بک کردند. آقای بورل هم چون از گذشته چیزی نمی دانست یک نامه به من داد که اروپایی ها درخواست اسنپ‌بک کردند. می‌دانید چه اتفاقی افتاد؟ مجبور کردم آقای بورل را که نامه اش را پس بگیرد. این سابقه من است.
وی گفت: در مردادماه ۱۳۹۹ زمانی که ایران حتی یک محدودیت برجامی را اجرا نمی‌کرد آمریکا همه توان خود را به کار برد، رئیس‌جمهورش، معاون رئیس‌جمهورش و وزیر خارجه‌ش انواع اقسام کشورهای شورای امنیت را رفتن که تحریم تسلیحاتی ایران که قرار بود در تیرماه در مهرماه ۱۳۹۹ تمام شود ادامه پیدا کند، می‌دانید چند تا رای آورد؟ ۲ رای. ۱۱ رای ممتنع دادند گفتند ما قبول نداریم ۲ رای منفی هم روسیه و چین بود. کسایی که می گویند من ضد روس هستم تنها زمانی که ما توانستیم روسیه و چین را همراه خودمان کنیم زمان من بود، وگرنه در دوران آقای دکتر احمدی‌نژاد که آنها ۶ تا قطعنامه صادر کردند قطعنامه فصل هفتمی علیه ایران رای مثبت دادند.
وزیر خارجه پیشین ایران در ادامه تصریح کرد: بنابراین این اسنپ بک این هم برجام حالا هم که به رحمت ایزدی پیوست. دیگر خیالتان راحت شد.
وی ابتدای سخنرانی خود گفت: از ابتدای انقلاب اسلامی تا امروز به ما حمله کردند، ما به برکت شهدا ایستادیم، تحریم کردند ما به برکت مردم ایستادیم. در جنگ اخیر هزینه زیاد دادیم، آدم‌های بسیار بزرگی را از دست دادیم من با شهید باقری و سردار رشید کار کردم، اینها تکرار شدنی نیستند، کما اینکه سردارسلیمانی و سید حسن نصرالله قابل تکرار نیستند. اما در این جنگ توانستیم اسراییل را با تهدید مواجه کنیم. در این جنگ ۲۲ استان ما صدای گلوله را نشنید اما ما کل اسراییل را تهدید کردیم.
وی بیان کرد: آنچه باعث شده در این مدت بایستیم فرهنگ ایثار و شهادت مردم است. ۳ راهبرد در مورد ایران وجود دارد این راهبردها همسو هستند اما همسان نیستند. راهبرد اسراییل این است که ایران نباشد، لذا اسراییل زمان شاه هم با تجزیه‌طلبان ایران همکاری داشته است. اروپا و آمریکا به دنبال فروپاشی ایران نیستند. سوم کشورهای عرب را به دامن آمریکا هول ندهیم. ما تلاش کنیم اختلافات کمتر شود نه اینکه گسترده‌تر شود. قرار بود با برجام یکی از مشکلات آمریکا در این منطقه کم شود و سراغ چین بروند.
وزیر خارجه پیشین ایران افزود: تحریم اول من به دلیل حمایت از رهبری و تحریم دوم به دلیل حمایت از سپاه قدس است، کدام یک از افرادی که به من توهین می‌کنند این تحریم‌ها را دارند؟. هیچ چیز در دنیا دائمی نیست. منطقه را دریابیم، ایران بزرگ‌ترین کشور منطقه است، بزرگ‌تر با تهدید کوچک‌تر را حفظ نمی‌کند. با اعتماد به نفس مذاکره کنید کما اینکه هیچ جنگی بدون مذاکره پایانی نیافته و هیچ پیروزی بدون مذاکره به دست نیامده است، از چه چیز در مذاکره می‌ترسیم؟ از مذاکره نترسید اگر مذاکره نکنیم مجبوریم آنچه در مذاکره می‌توانیم بدهیم و برای آن امتیاز بگیریم را بدون دادن امتیاز در جنگ بدهیم.