سیساب روستایی است از توابع بخش گرمخان که در ۴۳ کیلومتری شرق بجنورد مرکز استان خراسان شمالی قرار دارد. این آبادی دارای مختصات طول جغرافیایی ۵۷ درجه و ۶۵ دقیقه و عرض جغرافیایی ۳۷ درجه و ۴۵ دقیقه و ارتفاع ۹۸۲ متر از سطح دریاست. بر اساس کتاب مرآه البلدان سیساب ابتدا از بلوکات بجنورد بوده که در تقسیمات کشوری جدید جزء دهستان گیفان قرار گرفت و بعدها از توابع دهستان گرمخان محسوب گردید.
سیساب از اولین روستاهای منطقه است که ۲۰۰ سال پیش دارای پاسگاه انتظامی، مرکز جمع آوری مالیات و مرجع دادخواهی برای روستاهای اطراف بوده است. در حقیقت، این روستا از بدو تأسیس توجه حاکمان و فرمانروایان منطقه را به خود جلب کرده است. از جمله حاکمان این روستا محمد خان بیگ سیسابی بود که از طرف سهام الدوله به فرمانروایی آنجا منسوب گردید. (سفرنامه های سهام الدوله بجنوردی، ص ۹۹).
همچنین سیساب به دلیل برخورداری از موقعیت استراتژیک همواره محل تاخت و تاز ترکمنها و نیروهای روس بوده است. به عنوان نمونه در ۲۴ اردیبهشت ۱۳۰۴ مورد حملات ترکمانان قرار گرفت که توسط نظامیان قوچان به فرماندهی یاور صفرعلی خان باز پس گرفته شد و به دست و تصرف قوای محلی افتاد .(روز شمار تاریخ معاصر ایران، ج ۵، ص۱۰۰).
در مورد ریشه یابی واژه سیساب وجوه اشتقاق گوناگونی در ساحت عامیانه و شبه عامیانه پیشنهاد شده است که برحسب ترکیب تکواژهای آن، وجه تسمیه های متفاوتی برایش مطرح شده است.
برخی معتقدند که سیساب در اصل «سیس آباد» بوده است که به مرور دنباله «اد» حذف شده است. «سیس» در این ترکیب نام شخصی است که می گویند زمانی حاکم این منطقه بوده و آن را آباد کرده است.
برای تحلیل واژگانی وجه تسمیه مذکور، اگر به تاریخ گذشته مراجعه کنیم می بینیم که حاکمی به نام استاد سیس در قرون نخستین اسلام ظهور کرده است. طبق منابع تاریخی استاد سیس یک سردار ایرانی مجوسی بود که ادعای پیغمبری کرد و برای تجدید و احیای آیین زرتشت در سال ۱۵۰ هجری قمری اواخر عهد منصور خلیفه عباسی در سیستان و هرات و بادغیس خروج نمود (ظفرنامه مستوفی ج۳، ص۵۳). می گویند این روستا و سیس آباد (از محلات حاشیه شهر مشهد) از آبادی هایی است که استاد سیس بنا کرده است.
وجه تسمیه سیس آباد بی ارتباط با موقعیت جغرافیایی و سابقه تاریخی سیساب بجنورد است. زیرا این روستا آن قدر قدمت ندارد که به قرون اولیه اسلام باز گردد و شخص دیگری نیز به همین نام که حاکم و فرمانروای این منطقه بوده باشد در منابع نوشتاری و شفاهی دیده نشده است. بلکه اساساً کتابهای تاریخی و جغرافیایی قدیم ذکری از سیساب به عمل نیاورده اند و منابع متأخر نیز نتوانتسته اند سابقه سیساب را فراتر از دوره قاجار برسانند.
در تقطیع واژه سیساب ابتدا به طور ظاهربینانه اشتقاق (سی+ ساب ) مطرح می شود. در این ترکیب «سی» به معنای عدد ۳۰ و «ساب» از ریشه ساییدن یا ساویدن به معنای خرد کرد و ریز کردن است. حاصل این ترکیب برای واژه سیساب معنای محصلی به دست نمی دهد.
گاهی ریشه یابی سیساب را به اشتقاق (سیس + آب) مربوط می کنند. در این ترکیب سیس به معنای جهنده از ریشه فعل «سیستن» است (فرهنگ ریشه شناسی زبان فارسی) و سیساب با این اشتقاق یعنی آب جهنده و فوران کننده. اگرچه وجود چشمه سارهای جهنده در دره های سیساب می تواند دلیل موجهی برای نامگذاری این روستا باشد ولی این اشتقاق با اشتقاق های جاینام های مشابه در منطقه سازگاری ندارد .
چنانکه در علم جاینام شناسی رایج است یکی از راههای کشف وجه تسمیه جاینامها بررسی تطبیقی توپونیمی مناطق مجاور است (مبانی توپونیمی، ص ۸۳). در منطقه مجاور روستای مورد بحث یعنی دهستان گیفان دو جاینام وجود دارد که وجه نامگذاری آنها برای ریشه یابی جاینام سیساب می تواند رهگشا باشد. یکی از آنها «میانزو» یا « میان زاب» است و دیگری «آسیازو» یا «آسیازاب» .
میانزو روستایی است که در ۷ کیلومتری غرب آب گرم ایوب قرار دارد چون میان دو زاب (زو) قرار گرفته است میانزو نامیده شده است و آسیازو دره ای است که در جنوب شرق آن قرار دارد آن هم دارای آب خروشانی است که باعث شده که زمانی بر بالای آن آسیابی راه بیندازند.
با بررسی تطبیقی ریشه های این دو جاینام که فاصله چندانی از یکدیگر ندارند می توان گفت جزء دوم ترکیب سیساب نیز باید «زاب» باشد. به همین دلیل برخی معتقدند این واژه، مرکب از (سو+زاب) است که به تدریج به سیساب تبدیل شده است. «سو» یک واژه ترکی به معنای آب است و «زاب» همان «زاو» یا «زو» است که در گویش های محلی به معنای دره سنگی می باشد.
البته این وجه تسمیه با یک اصل جاینام شناسی ناسازگار است و آن اینکه در گذشته تک واژهای جاینامها به طور طبیعی از یک زبان انتخاب می شده است؛ نه دو زبان. یعنی تعیین نام یک مکان جغرافیایی معمولاً توسط گروهی یا قومی انجام می گرفت که به یک زبان سخن می گفتند؛ حتی اگر آن قوم دو زبانه بودند باز هم از واژگان یک زبان استفاده می شد. این موضوع در مورد ترکیب (سیس+ آب) نیز صادق است که در آن سیس (به معنای سفید) در زبان کردی و آب هم یک واژه فارسی است. لذا به دلیل دو رگه بودن اشتقاق (سیس+ اب) وجه تسمیه آب سفید نمی تواند قابل قبول باشد.
برخی اشتقاق (سی+ زاب) را پیشنهاد می کنند که معنای سی دره پرآب را می رساند که چنین واقعیتی در طبیعت سیساب هرگز وجود نداشته است. اما سه دره (زاب) در این منطقه وجود دارد که در نزد مردم از اهمیت و جایگاه خاصی برخوردارند: یکی «زو» است که با طول دو کیلومتر در شرق روستا واقع است و دیگری «زندل زو» است که به طول حدود ۵۰۰ متر در جنوب روستا و سوم دامچیک است که به طول یک کیلومتر در جنوب روستا قرار دارد. به دلیل وجود این سه زاب (زاو) نام این روستا را سه زاب گذارده اند و کتاب فرهنگ جغرفیای ایران- خراسان که از این روستا به صورت «سه زو» نیز یاد کرده است مؤید این مطلب است.
واژه « سه زاب» به تدریج در اثر کثرت استعمال تبدیل به سیساب شده است. در توجیه زبانشناختی این تغییر می توان گفت در تلفظ فعلی آن، دو فرایند آوایی اعمال شده است: یکی همگونگی همخوان (ز) / z / به (س ) / s / است که طی آن (ز) / z / به (س) / s / تبدیل شده است؛ مانند لفظ «بازخانه» که در دهان به صورت «باسخانه» تلفظ می شود و دیگری تبدیل واکه اِ / e / به ای / i / است که در واژه هایی مانند جگر (جیگر) و شش (شیش) و هجده (هیجده) دیده می شود.
بنابراین سیساب در اصل «سه زاب » است یعنی جایی که دارای سه دره (زاب) می باشد.