روز خبرنگار، تبریک نمی‌خواهد… عمل می‌خواهد
محمد شکاری – مدیرمسئول روزنامه اترک
هفدهم مرداد، دوباره نام «روز خبرنگار» را بر سر زبان‌ها انداخته است. روزی که قرار است از تلاش بی‌وقفه مردان و زنانی گفته شود که قلمشان را در برابر فراموشی می‌کارند و صدایشان را در برابر سکوت بلند می‌کنند. اما واقعیت تلخ این است که «روز خبرنگار» اگر رسانه‌ای در کار نبود، وجود خارجی نداشت. خبرنگاری زمانی معنا دارد که رسانه‌ای باشد تا روایت‌ها را به گوش جامعه برساند و اگر رسانه از پا بیفتد، خبرنگار هم جزوی از تاریخ می‌شود.
امروز رسانه‌های کشور، به‌ویژه رسانه‌های مکتوب مانند روزنامه‌ها، بیش از هر زمان دیگری درگیر بحران هستند. بحران‌هایی که بعضاً حاصل شرایط اقتصادی و بعضاً نتیجه تصمیمات اشتباه دولتی است.
گرانی کاغذ، اولین و بزرگ‌ترین معضل روزنامه‌هاست. زمانی نه‌چندان دور، کاغذ در فهرست کالاهای اساسی بود و ارز دولتی به واردات آن اختصاص می‌یافت. اما با تصمیم دولت برای حذف کاغذ از این فهرست، واردات آن به شکل آزاد و با قیمت‌های سرسام‌آور انجام می‌شود. نتیجه روشن است: کاغذ کمیاب شده، قیمت آن چندین برابر افزایش یافته و هزینه چاپ روزنامه به‌قدری بالا رفته که ادامه حیات بسیاری از نشریات در هاله‌ای از ابهام قرار گرفته است. اگر چنین روندی ادامه پیدا کند، در آینده نه‌چندان دور، باید فاتحه روزنامه‌های مکتوب را خواند و برای بیکار شدن ده‌ها خبرنگار و کارمند رسانه آماده شد.
از سوی دیگر، تصمیم سازمان تأمین اجتماعی برای افزایش حق بیمه خبرنگاران از ابتدای سال ۱۴۰۴، زخم دیگری بر پیکر نحیف رسانه‌هاست. بسیاری از روزنامه‌ها و پایگاه‌های خبری توان پرداخت این هزینه‌های جدید را ندارند و ناچار به تعدیل نیرو می‌شوند. یعنی نه‌تنها شغل خبرنگار از بین می‌رود، بلکه تجربه، تخصص و انگیزه‌ای که سال‌ها برای آن زحمت کشیده شده، به سادگی نابود می‌شود.
این همه ماجرا نیست. فشارهای غیرمستقیم هم کم نیست. تهدید یا شکایت از رسانه‌ها به خاطر انتشار مطالب «غیر مدیران‌پسند» باعث شده بسیاری از رسانه‌ها برای جلوگیری از درگیری‌های قضایی، به خبرنگاران خود خط‌قرمزهای تازه تحمیل کنند. این خط‌قرمزها اغلب به‌معنای محدود شدن مطالبه‌گری و خاموش شدن صدای اعتراض است. در چنین فضایی، خبرنگار دیگر جرات نمی‌کند سوال سخت بپرسد یا به دنبال حقیقت‌های تلخ برود.
حرف من به‌عنوان مدیرمسئول روزنامه اترک این است که اگر می‌خواهیم جامعه‌ای با خبرنگاران پویا، مستقل و شجاع داشته باشیم، ابتدا باید رسانه‌های قوی داشته باشیم. رسانه قوی، نه به‌معنای رسانه‌ای که دولت هر ماه به آن بودجه بدهد، بلکه رسانه‌ای که دولت به تعهدات قانونی و اخلاقی خود در قبال آن پایبند باشد. حذف کاغذ از فهرست کالاهای اساسی، افزایش بی‌دلیل حق بیمه، و فشارهای سیاسی و قضایی، همه اقدامات و تصمیماتی است که دولت می‌تواند اصلاح کند.
در کنار این اصلاحات، باید به فکر راه‌حل‌های پایدار هم بود. با توجه به افزایش سرسام‌آور هزینه‌های کاغذ، پیشنهاد می‌شود قانونی تصویب شود تا مانند بسیاری از کشورهای پیشرفته، روزنامه‌ها بتوانند به‌صورت الکترونیک منتشر شوند و نسخه‌های دیجیتال رسمی، جایگزین یا مکمل نسخه‌های چاپی شوند. این کار نه‌تنها هزینه‌های تولید و توزیع را کاهش می‌دهد، بلکه دسترسی سریع‌تر و گسترده‌تر مردم به اخبار را هم فراهم می‌کند و به بقای رسانه‌های مکتوب کمک خواهد کرد.
آقایان مسئول! خبرنگار روز خبرنگار نمی‌خواهد؛ حمایت واقعی می‌خواهد. می‌خواهد که دولت، به جای پیام تبریک، در عمل موانع پیش روی رسانه‌ها را بردارد. می‌خواهد که دولت، به جای عکس یادگاری با خبرنگاران، از تعطیلی روزنامه‌ها و بیکاری اهالی رسانه جلوگیری کند.
اگر روزی برسد که رسانه‌ها خاموش شوند، روز خبرنگار هم فقط یک نام روی تقویم خواهد بود؛ بی‌صدا، بی‌رنگ و بی‌اثر.