امروزه صنعت گردشگری بعنوان یکی از ارکان توسعه مناطق و کشورها شناخته شده و غفلت از آن نیز سبب کند شدن روند توسعه محسوب می شود. شاید بتوان گفت ایجاد اشتغال فراوان،افزایش درآمد،افزایش تولید،کاهش تورم،ارتقای فرهنگ و افزایش ارتباطات انسانی در مقیاس داخلی و خارجی تنها بخشی از اثرات صنعت گردشگری بر مناطق و کشورها می باشد.
اما یکی از ابزارهای تحقق توسعه از طریق گردشگری، استفاده از روابط عمومی و توجه به نقش و کارکرد آن در این صنعت می باشد. روابط عمومی نقش مهمی در ساخت، مدیریت و حفظ تصاویر مناسب از مقاصد گردشگری و همچنین گسترش ارتباطات در کسب و کارهای این صنعت دارد و صنعت گردشگری برای برقراری ارتباط با مردم، تبلیغات و بازاریابی گردشگری و جذب بازدیدکنندگان بیش از هر صنعت دیگری وابسته به روابط عمومی است. در این نوشتار کوتاه سعی شده بر نقش روابط عمومی بخش دولتی در صنعت گردشگری اشاره شود. شاید بتوان گفت یکی از عوامل انتخاب یک مقصد گردشگری به عملکرد روابط عمومی یک سازمان در معرفی منطقه جغرافیایی خود به دیگران بویژه مهمانان یک سازمان بر می گردد. البته ذکر این نکته ضروری است که انجام اقداماتی که در ادامه مطلب درخصوص نقش روابط عمومی در صنعت گردشگری اشاره می گردد بدون حمایت مادی و معنوی مدیریت یک سازمان و باور مدیریت به نقش روابط عمومی در این موضوع، میسر نخواهد بود.
امروزه دسترسی به شبکه های استانی مناطق مختلف از طریق دستگاه های گیرنده یا نرم افزارهای تلفن همراه، امری آسان برای مردم و ظرفیتی قابل توجه برای روابط عمومی ها در جهت انتشار عملکرد سازمان خویش و حتی مشارکت در رونق صنعت گردشگری منطقه می باشد؛ هدایت و جهت دهی رسانه های عمومی در تهیه گزارش های خبری موضوعی از سازمان که در آن بصورت هنرمندانه و با ظرافت از تصاویر برخی مناطق گردشگری استان استفاده شود ( مانند مصاحبه با مسئول با پشت زمینه ای از یک جاذبه گردشگری حتی وجود یک قاب عکس در پشت مسئول یا استفاده از تصاویر آرشیوی مناطق گردشگری در لابلای یک گزارش خبری تصویری ) یکی دیگر از عوامل ترغیب مخاطب برای برنامه ریزی سفر به آن استان باشد.
همچنین دعوت از خبرنگاران رسانه های کشوری برای تهیه از دستاوردها و اقدامات سازمان در استان نیز نقش مهمی در انعکاس جاذبه های گردشگری استان در سطح ملی در کنار اطلاع رسانی عملکرد سازمان دارد.
یکی از کارکردها و اثرگذاری روابط عمومی در صنعت گردشگری، آگاهی بخشی به مخاطبان و گردشگران درباره مقصد گردشگری و ترغیب آنان برای سفر به مقصد مورد نظر است.تهیه گزارش عملکرد دوره ای سازمان برای مدیران ستادی و همچنین سایر استان ها یکی از اقدامات معمول و مستمر روابط عمومی سازمانهای دولتی است که درج اطلاعاتی درباره استان به همراه تصاویری از مناطق گردشگری آن منطقه در ابتدای بولتن گزارش عملکرد یا درج نقشه استان منقش به جاذبه های گردشگری استان در انتهای بولتن عملکرد سازمان، می تواند یکی از راه های جذب مخاطب به مقصد گردشگری باشد.
یکی از عواملی که در جذب مسافر و گردشگر موثر است نقش روابط عمومی در حین برگزاری یک رویداد مانند همایشها،کنفرانس ها و یا گردهمایی سراسری مدیران یا کارشناسان یک سازمان است. هر سازمان یا نهاد دولتی با توجه به گستره بخش های مختلف موجود در آن سالانه با توجه به سیاستهای سازمانی،ضرورت آموزش و ارتقا بهره وری کارکنان اعم از مدیر و کارشناس اقدام به برگزاری گردهمایی یا جلسات مشترک با مدیران یا کارشناسان استانی خود می کند که معمولا به تناوب در استان های مختلف برگزار می گردد و البته در حاشیه آن نیز برنامه ریزی بسیار محدودی در صورت امکان برای بازدید مهمانان از مناطق گردشگری آن استان نیز صورت می پذیرد. اما آنچه که مهم است ثمره این رویدادها و برنامه گردشگری جانبی آن در ترغیب دوباره سفر مهمانان به آن استان یا تبلیغ سفر به مقصد آن استان به دیگران است و اینجاست که روابط عمومی سازمان میزبان، بعنوان یکی از اصلی ترین عامل ترغیب مهمانان برای سفر مجدد در مقصد است که در ادامه این نوشتار به بخشی از نقش ها و کارکرد روابط عمومی در جذب مسافر و گردشگر و توسعه این صنعت اشاره می شود.
همانطور که در چند سطر قبل اشاره گردید روابط عمومی آگاه یک سازمان با استفاده از خلاقیت و البته با پشتیبانی مالی و معنوی مدیریت سازمان می تواند نقشی اثر گذار و انکار ناپذیر در صنعت گردشگری یک منطقه و رونق آن داشته باشد. در هنگام برگزاری یک گردهمایی یا همایش که بخش عمده ای از شرکت کنندگان آن از شهرهای دیگر می باشند، از بدو ورود آنان تا زمان خروج، روابط عمومی با انجام اقداماتی متنوع می تواند سیمایی جذاب و خاطره انگیز از منطقه در ذهن مهمانان ایجاد نماید که سبب سفر مجدد آنان و حتی تبلیغ آن مقصد توسط مهمانان برای دیگران شود.
تهیه و در اختیار دادن بسته ای شامل نقشه منطقه، بروشور معرفی منطقه و جاذبه های گردشگری آن به مهمانان بصورت فیزیکی یا در قالب نرم افزار برای گوشی های همراه آنان، نصب تصاویر مناطق گردشگری در محل اقامت مهمانان، از دیگر اقدامات یک روابط عمومی حرفه ای است که سبب انتخاب منطقه بعنوان مقصد بعدی سفر مهمانان می شود. در تکمیل این اقدام می توان به نصب تصاویر مناطق گردشگری استان در بخشهای مختلف یک سازمان از قبیل راهروها،سالن جلسات و یا اتاق انتظار ارباب رجوع نیز اشاره کرد. همچنین ارسال تصاویر ذکر شده به ستاد مرکزی یک سازمان برای نصب در بخش های عمومی آن که فضای فیزیکی وسیع تری دارد می تواند نقش مهمی در انتخاب آن منطقه بعنوان مقصد گردشگری و رونق آن صنعت در آنجا داشته باشد.
برنامه ریزی درست و دقیق برای استفاده بهینه از زمان برای مهمانان جهت بازدید از جاذبه های گردشگری و یا گردش در شهر مقصد برای دیدن یا خرید سوغات، بدون شک سبب ترغیب دوباره آنان برای سفر به مقصد می شود.البته آنچه که به شکل گیری تصویر و ذهنیتی جذاب از مقصد گردشگری می شود، مشارکت روابط عمومی دیگر سازمانها می باشد؛ بعنوان مثال در اختیار گذاشتن راهنمایان گردشگری توسط اداره کل میراث فرهنگی،صنایع دستی و گردشگری در جهت بهتر شناساندن مقصد به مهمانان در هنگام گشت شهری یا تفریحی جانبی یک رویداد، در اختیار گذاشتن یک یا چند دستگاه اتوبوس یا ون درون شهری توسط شهرداری از جمله اقداماتی است که می توان در این مقوله به آن اشاره کرد.البته این هم افزایی برای رونق گردشگری را صرفا با مشارکت دیگر روابط عمومی های بخش دولتی نمی باشد، بعنوان مثال هماهنگی روابط عمومی سازمان میزبان با برخی اصناف یا فروشگاه های صاحب نام و یا هتل ها و مراکز اقامتی بوم گردی برای در اختیار گذاشتن بن های تخفیف خرید(بویژه بن های مدت دار) نیز می تواند در جذب و ترغیب مهمانان برای انتخاب آن منطقه بعنوان یک مقصد گردشگری موثر باشد.
انتخاب مسیر تردد مهمانان یک سازمان از بدو ورود تا محل اقامت و از محل اقامت تا محل برگزاری رویداد به ترتیبی که تصویر زیبایی از منطقه را برای مهمانان خلق نماید نیز یکی دیگر از مهمترین نقش ها و کارکردهای روابط عمومی در صنعت گردشگری و رونق آن است.
تولید خبر موضوعی از مهمانان(که البته در سطح مدیران پیشنهاد می شود)در قالب مصاحبه با رعایت پشت زمینه مناسب مانند تصاویر جاذبه های گردشگری که در سطرهای قبلی اشاره شد و یا تولید خبر از سخنرانی مهمانان در رویداد و ارسال خبر آنان به روابط عمومی سازمان استان های مهمانان برای انتشار در رسانه های استانهای دیگر نیز می تواند از دیگر خلاقیت ها و نقش های یک روابط عمومی سازمان برای ترغیب دیگران برای سفر به مقصد و رونق گردشگری باشد. همچنین از دیگر کارکرد ها و نقش یک روابط عمومی، هماهنگی با صدا و سیمای استانی برای حضور آنها در محل برگزاری رویداد و برقراری ارتباط زنده از آنجا(که البته این مورد معمولا در هنگام برگزاری رویدادهای بزرگ و مهم مانند همایش های بین الملل یا ملی که مسئولان ارشد از استان های مختلف نیز حضور دارند، قابل توجیه می باشد)با دیگر مراکز صدا و سیما در قالب گزارش خبری یا ارتباط زنده رادیویی نیز از دیگر اقدامات اثر گذار روابط عمومی یک سازمان است که می تواند جمعیت قابل توجهی را متوجه محل برگزاری رویداد بعنوان یک مقصد گردشگری نماید.
بطور کل آنچه که در سطرها و پاراگراف های قبلی اشاره شد تنها بخشی از کارکرد و نقش روابط عمومی بخش دولتی در صنعت گردشگری می باشد و می توان نتیجه گرفت که اگر روابط عمومی یک سازمان توانمند،خلاق و آگاه به اهمیت و نقش گردشگری و اثر متقابل آن بر منطقه و سازمان باشد و مدیریت آن سازمان نیز درک درستی از روابط عمومی و کارکرد آن داشته باشد، روابط عمومی می تواند نقشی مهم و بازویی توانمند برای متولیان بخش گردشگری و جذب مسافر و گردشگر به منطقه و همچنین رونق دیگر کسب و کارهای مرتبط به این صنعت داشته باشد؛ موضوعی که شاید بتوان گفت تاکنون متولیان بخش گردشگری از این بازوی توانمند در سازمانهای دولتی غافل یا کم توجه بوده اند.