لبخند مذاکرات، این بار از قطر

جوزف بورل به تهران آمده است. سفری که از آن به‌عنوان «نخستین سفر مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا به تهران از زمان روی کار آمدن دولت سیزدهم» یاد می‌شود و در حالی بدون اعلام قبلی انجام شد و این مقام ارشد اتحادیه اروپا صبح دیروز با استقبال وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی وارد تهران شد که در ادامه روز پرکاری که پشت‌سر گذاشتیم، مذاکراتی به‌مدت 4 ساعت در محل ساختمان وزارت امور خارجه ایران انجام گرفت. مذاکراتی که خبرهای عصر دیروز حکایت از دستاوردهایی داشت که می‌توان آن را به‌نسبت مثبت ارزیابی کرد و این در حالی بود که در این مذاکرات علی باقری‌کنی معاون سیاسی وزیر امور خارجه و مذاکره‌کننده ارشد ایران در مذاکرات وین، رضا نجفی معاون حقوقی و بین‌المللی وزیر امور خارجه، مرضیه افخم مشاور وزیر و مدیرکل زنان و حقوق بشر با انریکه مورا، معاون جوزف بورل و نماینده اتحادیه اروپا در مذاکرات وین به گفت‌وگو نشستند و همزمان پس از اتمام 4 ساعت مذاکره، بورل و امیرعبداللهیان در یک نشست مطبوعاتی مشترک به تشریح نتایج این مذاکرات پرداختند. همزمان اما در شرایطی که بسیاری از ناظران معتقدند آن‌چه در نهایت قادر به ایجاد گشایش در مذاکرات احیای برجام، شکست بن‌بست و وقفه ایجاد شده در ماه‌های گذشته و نهایتاً بازگشت به میز مذاکرات خواهد بود، نه جوزف بورل و اتحادیه اروپا و گفت‌وگوهایش با وزیر امور خارجه ایران، بلکه دولت ایالات متحده آمریکا و البته رابرت مالی، نماینده ویژه کاخ سفید در امور ایران و مسئول تیم مذاکره‌کننده آمریکا در گفت‌وگوهای هسته‌ای است که جوزف بورل پیش از عزیمت به تهران در یک شام کاری با رابرت مالی به گفت و گو نشسته بود. گفت‌وگوهایی که انریکه مورا در قامت معاون مسئول روابط‌خارجی اتحادیه اروپا آن‌را «گفتگوی عمیق در مورد برجام و چشم‌اندازهای منطقه‌ای در خاورمیانه به طور وسیع» توصیف و همچنین تاکید کرد که «رابرت مالی» در جریان آن شام کاری تعیین‌کننده بر «تعهد قاطع آمریکا برای بازگشت به توافق» تاکید کرده است.

در جریان این گمانه زنی ها که هیات ایران، امریکا و اتحادیه اروپا برای از سرگیری مذاکرات و حل مسائل باقی مانده بین تهران و واشنگتن عازم دوحه و یا مسقط می شوند؟ خبرهایی منتشر شد که با توجه به تلاش‌های مستمر قطر برای از سرگیری مذاکرات رفع تحریم‌ها، شانس دوحه برای میزبانی مذاکرات آتی بیش از سایر کشورهای حوزه خلیج فارس است.

در همین راستا شبکه قطری الجزیره نیز به نقل از یک مسئول ایرانی اعلام کرد که احتمال دارد از سرگیری مذاکرات احیای برجام به جای وین در یکی از کشورهای حاشیه خلیج فارس انجام شود و قطر هم شانس بیشتر و هم تمام امکانات لازم برای میزبانی از مذاکرات احیای توافق هسته ای را دارد.

 به نظر می رسد انتخاب قطر به عنوان مکان دور بعدی مذاکرات بر اساس توافق صورت گرفته بین طرفین مذاکره کننده به دور از هیاهوی معمول در وین، از نظر ایران و آمریکا چند مزیت عمده می تواند به همراه داشته باشد.

یکی از شعارهای اصلی دولت سیزدهم در عرصه سیاست خارجی در راستای داشتن سیاست خارجی متوازن گسترش ارتباطات با کشورهای همسایه و منطقه بوده است چنان که در این مدت شاهد افزایش نسبی تبادل هیات ها بین ایران و کشورهای همسایه و منطقه و انعقاد توافق نامه هایی بین دو طرف بوده‌ایم که یکی از کشورهای هدف در این زمینه کشور قطر است، چنان که اولین سفر خارجی رییس دولت سیزدهم به یکی از کشورهای حاشیه خلیج فارس در اوایل اسفندماه۱۴۰۰، کشور قطر بود، رییسی در این سفر علاوه بر شرکت در نشست اپک گازی با "شیخ تمیم بن حمد آل ثانی" امیر ۴۲ ساله قطر نیز دیدار کرد و نتیجه این سفر امضای ۱۴ سند همکاری بین مقامات دو کشور در زمینه های هواپیمایی، تجاری، کشتی‌رانی، رادیو و تلویزیون، سیاست خارجی (لغو روادید)، برق، استاندارد و فرهنگی و آموزشی بود.

در پاسخ به سفر رییسی به قطر در۲۲ اردیبهشت ماه۱۴۰۱ در حالی که مذاکرات وین با وقفه ای دو ماه مواجه شده بود و تنش های لفظی بین تهران و واشنگتن در مورد سرنوشت مذاکرات و متهم کردن یکدیگر به زیاده خواهی در مذاکرات افزایش پیدا کرده بود، امیر قطر سفری کوتاه و مهم به ایران داشت و علاوه بر دیدار با رییس جمهور با مقام رهبری نیز دیدار و رایزنی کرد.

در همان زمان سفر امیر قطر به ایران برخی از رسانه های غربی و عربی در گزارش هایی با مضمون "پشت پرده سفر امیر قطر به تهران" عنوان کردند که با توجه به وفقه پیش آمده در برگزاری حضوری مذاکرات وین و باقی ماندن برخی چالش ها بین ایران و آمریکا در جریان برگزاری این مذاکرات، امیر قطر در این سفر با توجه رابطه خوبی که با مقامات دو کشور ایران و آمریکا دارد، تلاش خواهد کرد که به تسهیل ازسرگیری این مذاکرات کمک کند.

بر اساس اعلام این رسانه ها، محور اصلی گفت‌وگوها در تهران  "پر کردن حفره" مذاکرات هسته‌ای بود که از ماه مارس به حالت تعلیق درآمده است چنان که رویترز نیز در همان مقطع نوشت هدف سفر تمیم این است که طرفین توافق هسته‌ای با ایران را "به حد وسط جدیدی" برسانند.