در این میان سفر رافائل گروسي، مديركل آژانس بين‌المللي انرژي اتمي به تهران، برگزاري نشست شوراي حكام اين آژانس و همزمان افزايش رايزني‌هاي متنوع و متعدد مجازي و حضوري ميان مقام‌هاي اتحاديه اروپا و كشورهاي اروپايي و مقام‌هاي دولت جو بايدن با كشورهاي عضو شوراي همكاري خليج‌فارس و همچنين رژيم اسراييل از جمله موارد و اقداماتی است که نشان می دهد تا تاریخ هشتم آذر و ادامه مذاکرات در وین تحولات تاثیرگذاری در راه خواهد بود. در حالي كه ايران، ايالات‌متحده و 1+4 مي‌گويند در مسير احياي برجام جدي هستند اما همزمان هر دو طرف سناريوهايي هم براي شكست مذاكرات يا عدم پيشرفت قابل توجه در يك بازه زماني مشخص آماده كرده‌اند.
نتيجه خروج ايالات‌متحده از برجام و كاهش تعهدات برجامي ايران در پاسخ به اين اقدام، نتیجه ای جز افزایش تحریم ها برای کشورمان نداشته است. از سوي ديگر، «زمان» به فاكتور مهمي براي بازگشت تمام طرف‌ها به اجراي برجام تبديل شده که توانسته پروسه مذاكره براي مذاكره را پیش ببرد.
توافق موقت؟
ايده «توافق موقت» در واقع همان طرح «گام به گام» براي بازگشت به برجام است كه به نظر مي‌رسد در جريان 6 دور مذاكره در وين هم تلويحا به آن اشاره شده بود. در ارديبهشت ماه شبکه پرس‌تی‌وی به نقل از منابع آگاه گزارش داد که جمهوری اسلامی ایران طرح مورد نظر امریکاییها مبنی بر رفع تدریجی تحریم‌ها تحت عنوان «گام در برابر گام» را در دستور کار ندارد. این منبع آگاه تاکید کرده بود: سیاست ایران در موضوع لغو تحریم‌ها هیچ تغییری نکرده و باید تمام تحریم‌ها اعم از تحریم‌های دوره اوباما پس از اجرایی شدن برجام و تحریم‌های بازگردانده شده در دوره ترامپ و تحریم‌های دیگری که در دوره ترامپ با برچسب‌های دیگر وضع شده، لغو شوند و پس از راستی‌آزمایی توسط ایران، کشورمان اقدامات جبرانی را متوقف خواهد کرد. جمهوری اسلامی ایران همان‌گونه که بارها تاکید کرده، هیچ طرحی را که مبتنی بر ایده گام در برابر گام باشد، نمی‌پذیرد و در دستور کار ندارد.
کارشناسان معتقدند با ادامه تنش ها و چالش های پیش روی ایران با آمریکا و کشورهای 1+4 پايان برجام سناريوي مورد پذيرش هيچ كدام از طرفين از ايران تا 1+5 نیست. چرا که تبعات پايان برجام به عنوان توافقي كه ثمره 13 سال مذاكره ميان ايران و غرب است آنچنان براي تمام طرفين غيرقابل قبول است كه برخي به دنبال سناريويي موقت براي جلوگيري از تحقق آن به هر شكل ممكن هستند. در چنين شرايطي است كه وقتي شامگاه چهارشنبه، پايگاه خبري اكسيوس به قلم روزنامه‌نگاري موثق خبر از طرح بحث «توافق موقت» ميان ايران و 1+5 در صورت عدم احياي كامل برجام در زمان مناسب مي‌دهد، خبرنگاران آمريكايي و تحليلگران اين حوزه به زبان بي‌زباني از اين ايده حمايت يا حداقل براي جا انداختن آن در افكار عمومي تلاش مي‌كنند.
پشت پرده دیدار جیک سالیوان با مقام های اسراييلي
به گزارش پایگاه آکسیوس، مقام‌های امریکایی و اسراييلي مدعی شده‌اند «جیک سالیوان»، مشاور امنیت ملی کاخ سفید، ایده توافق موقت با ایران با هدف خرید زمان بیشتر در مذاکرات هسته‌ای را با همتای اسرايیلی خودش مطرح کرده است. دو منبع امریکایی گفته‌اند که سالیوان و هولاتا تنها در حال بررسی احتمالات مختلف بوده‌اند و سالیوان، ایده‌ای که از سوی یکی از کشورهای اروپایی مطرح شده بود را با همتای اسرايیلی خود در میان گذاشت. طبق گفته مقام‌های امریکایی، ایده مطرح شده از سوی امریکاییها این بود که امریکا و متحدانش در ازای توقف موقت بخش‌هایی از برنامه هسته‌ای خود، امکان آزادسازی بخش‌هایی از دارایی‌های مسدود شده ایران را فراهم خواهند کرد و یا اینکه برای مبادلات کالاهای بشردوستانه، معافیت‌های تحریمی صادر خواهند کرد. در بخشي از اين گزارش آمده است كه طرح توافق موقت با ایران، طرحی موقت است و موضع دولت «جو بایدن» کماکان اصرار بر احیای کامل برجام است.
اسرائیل مخالف هرگونه توافق حتی توافق موقت
یک مقام اسراييلي به اكسيوس گفته، اسرايیل با این پیشنهاد موافق نبوده و معتقد است هر توافق موقت با ایران به توافقی دائمی تبدیل خواهد شد که به ایران اجازه خواهد داد زیرساخت‌های هسته‌ای و ذخاير اورانیوم خودش را حفظ کند. در حالي كه فاصله ديدارهاي مقام‌هاي اسراييلي با اعضاي دولت بايدن كمتر شده، خبرهاي رسيده حاكي از آن است كه در تمام اين ديدارها، مقام‌هاي رژيم اسراييل تاكيد مي‌كنند كه واشنگتن بايد بر ميزان فشار بر تهران بيفزايد.
در حالي كه تاكنون مقام‌هاي وزارت خارجه ايران واكنشي نسبت به ايده توافق موقت نداشته‌اند اما «جنیفر ساکی»، سخنگوی کاخ سفید شامگاه پنجشنبه در پاسخ به سوالی درباره گزارش‌های منتشرشده در یک رسانه آمریکایی درباره احتمال تلاش دولت «جو بایدن» برای رسیدن به توافق موقت با ایران گفت: «اطلاعی از اینکه موضع یا رویکرد ما درخصوص مذاکرات تغییری پیدا کرده باشد، ندارم».
آمریکا طرف مذاکره ایران نیست
در واکنش به این اظهارنظرها ابوالفضل عمویی عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی در مورد امکان توافق موقت ایران و ۱+۴ اظهار داشت: «آنچه در رسانه‌های آمریکایی به عنوان توافق موقت منتشر شده هنوز به صورت جدی از سوی مقامات 1+۴ اعلام نشده است. ما با آمریکایی‌ها مذاکره‌ای نداریم و طرف مذاکره ما ۱+۴ است.»
نماینده مردم تهران در مجلس شورای اسلامی ادامه داد: «مذاکرات ایران با ۱+۴ هشتم آذر ماه در وین انجام می‌شود و موضوع مذاکرات لغو تحریم‌ها علیه ایران است. بدون لغو تحریم‌ها امکان اینکه ایران به توافق برجام برگردد و اجرای پاراگراف ۲۶ و ۳۶ را کنار بگذارد، وجود ندارد.»
عمویی با بیان اینکه ایران تعهدات خود در برجام را اجرا کرده است، گفت: «گام‌های کاهش تعهدات از سوی ایران بر اساس توافق‌نامه برجام برداشته شده است. توافق موقت فعلاً موضوع جدی نیست.»
وی با بیان اینکه مذاکرات وین با دستور کار لغو تحریم‌ها انجام خواهد شد، گفت: پیشنهادهایی که انتفاع اقتصادی ایران در آن در نظر گرفته نشود مورد توجه مذاکره کنندگان قرار نخواهد گرفت. انتفاع اقتصادی ایران باید به صورت موثر و قابل اندازه گیری باشد.
تلاش آمریکا برای توافق موقت
بر اساس این گزارش باید گفت برخی کشورها اعاده برجام را به صلاح منافع و امنیت خودشان نمی‌بینند؛ مهم‌ترین آنها یعنی اسرائیل سال‌ها است با استراتژی ابهام، تنها ناقض راهبرد «منطقه عاری از سلاح هسته‌ای» محسوب می‌شود. اسرائیل با تمام توان می‌کوشد تا این انحصار حفظ شود. حمله به تاسیسات و دانشمندان هسته‌ای عراق، سوریه و ایران در همین راستا بوده است. آمریکا با اشراف به زمانبر بودن روند احیای برجام، می‌کوشد با این طرح (توافق موقت) اسرائیل را قانع کند که دست از مخالفت رو به تزاید بردارد و اخلال جدی در روند مذاکرات ایجاد نکند. از سوی دیگر هدف دیگر آمریکا از «توافق موقت» این است که با رفع قطره‌چکانیِ بخشی از تحریم‌ها، پروسه افزایشیِ فعالیت‌های هسته‌ای ایران را متوقف کند. با این ترفند که مشخص نیست مورد موافقت تهران قرار گیرد، واشنگتن موفق می‌شود با مکانیزم خرید زمان سرعتِ فعالیت‌های هسته‌ای ایران را کُند سازد تا بتواند در برهه مذاکرات به توافق درازمدتی دست یابند.