استان سمنان ربع قرن است که دو فرودگاه در سمنان و شاهرود دارد، فرودگاه‌هایی که ساده‌لوحانه است اگر فکر کنیم برای مقوله گردشگری آن‌هم درزمانی که کل استان ۴۰۰ هزار نفر جمعیت نداشته، ساخته‌شده باشند. فرودگاه‌هایی که ایجاد شدند تا استانی که از مرز دریایی و هوایی محروم است را به دنیا متصل سازند.
ربع قرن گذشته است و هنوز فرودگاه‌های استان سمنان با مشکلات عدیده‌ای روبرو هستند که نگذاشته به آنچه برایشان ساخته‌شده، دست یابند. حتی فرودگاه شاهرود در دولت دوازدهم، بین‌المللی نیز شد و نخستین پروازش را به کربلا هم انجام داد اما هرگز برای ارسال جدی و مستمر محصولات تولیدی و کشاورزی به خارج از کشور و حتی خارج از استان، مورد بهره‌برداری قرار نگرفت.
مزیت‌های اقتصادی و توسعه‌ای
توسعه فرودگاه باهدف استفاده از مزیت‌های اقتصادی آن در استان، درگیر نگاه سیاست زده است، از یک‌سو فقدان این تفکر که قدرت داشتن هر دو فرودگاه سمنان و شاهرود در کنار هم می‌تواند این استان را به قطب بارانداز هوایی منطقه بدل سازد و محصولات هشت شهرستان استان بعلاوه مناطق مجاور را به خارج از کشور صادر کند و از سوی دیگر عزم ناکافی برای توسعه فرودگاه‌ها به این زیرساخت‌ها ضربه وارد کرده است.
توسعه‌ای که با توجه به زیرساخت‌های موجود در استان مانند مناطق ویژه اقتصادی، گمرک، امکان صادرات بیش از ۱۲۰ قلم کالا و ظرفیت‌هایی مانند صنعت، صنایع تبدیلی بخش صنعت و معدن، کشاورزی، پسته، پرورش گل و ده‌ها مورد دیگر، در دسترس قرار دارد اما هرروز از مردم استان سمنان دورتر می‌شود.
امروز در حالی فرودگاه شاهرود بین‌المللی شده که با بی‌تفاوتی مسئولان استانی و عجیب‌تر از آن شهرستانی، این ظرفیت در حال خاک خوردن است حال‌آنکه اگر نگرش اقتصادی بر نگرش سیاسی حاکم بر شرق استان که در تمام ابعاد زندگی مردم از ترافیک تا اشتغال نفوذ کرده، نباشد قطعاً می‌توانیم تأثیر بهتری را بر اقتصاد منطقه شاهد باشیم در سمنان نیز اوضاع بهتر نیست کارشکنی دولتی‌ها در تهران از یک‌سو و عدم درک درست از ظرفیت مهم فرودگاه از درون سمنان، باعث شده تا نتوانیم شاهد به ثمر نشستن میوه این درخت مهم و مثمر باشیم.
گردشگری از ابتدا در کار نبود
یک صاحب‌نظر حوزه اقتصادی استان سمنان بابیان اینکه از ابتدا در طراحی دو فرودگاه استان مقوله گردشگری مطرح نبود، گفت: به دلیل نزدیکی سمنان به تهران و همچنین وجود فرودگاه‌های بین‌المللی در تهران و کرج و قم و… اصلاً به نظر من نگاه مردم و مسئولان وقت در ۳۰ سال پیش نسبت به طراحی فرودگاه‌ها، مقوله گردشگری نبوده است.
محمدرضا سیادتی بابیان اینکه فرودگاه زیرساختی برای توسعه صادرات استان سمنان بود چراکه در آن زمان جمعیت استان به‌اندازه‌ای نبود که بتوان در مقیاس‌های استاندارد آن‌هم دو فرودگاه برایش ساخت که البته نگاه بسیار درستی نیز محسوب می‌شود، بیان داشت: اتفاقاً اصل هم باید بر همین باشد که ما از فرودگاه‌هایمان در استان برای کارگو استفاده کنیم اما متأسفانه زمانی که صحبت از بهره‌وری فرودگاه‌ها می‌شود مقوله فقدان مسافر پیش کشیده می‌شود و اصلاً قرار نیست این فرودگاه‌ها مسافر ببرند.
وی بابیان اینکه مرز هوایی از ابتدا برای استان سمنان یک امر بسیار استراتژیک محسوب می‌شد، گفت: شگفت‌آور است که برخی مقیاس فعالیت فرودگاه‌های استان را مسافر می‌پندارند درصورتی‌که امروز فرودگاه‌های بزرگ کشور هم درگیر همین مشکل هستند درنتیجه باید خلأها را با باربری پر کرد که در این زمینه عزمی متأسفانه دیده نمی‌شود.
مردمی که از مسئولان جلوتر هستند
این تحلیل‌گر مسائل روز استان سمنان بابیان اینکه خجالت‌آور است که فرودگاه بین‌المللی شاهرود توسط پول مردم ساخته‌شده و دولت دو سال قبل آن‌هم فقط درزمانی که مجبور شد در مقابل فشارهای مسئولان محلی و نماینده وقت مجلس سر خم کند، اعتبارات ریالی به آن پرداخت کرد، گفت: این نشان می‌دهد که مردم ما چندین گام از مسئولان کشوری جلوتر هستند و اهمیت کارگو بودن فرودگاه را از ربع قرن پیش درک کرده‌اند مقوله‌ای که هنوز هم مسئولان از درک آن عاجز هستند.
سیادتی بابیان اینکه در سمنان نیز همین‌گونه است، افزود: تصویب مرز هوایی علی‌رغم اینکه مردم و مسئولان محلی بسیار زحمت‌کشیده‌اند درگیر و دار بازی‌های سیاسی و عدم نگاه درست دولت در حوزه حمل‌ونقل هوایی درگیر است و مشخص نیست تکلیف آنچه می‌شود و این نشان می‌دهد که مشکل از مردم نیست بلکه از مسئولان است.
اهمیت فرودگاه‌ها
دیگر کارشناس اقتصادی نیز بابیان اینکه داشتن فرودگاه برای استان سمنان ازلحاظ توسعه صادرات دارای اهمیت فراوانی است، گفت: این استان مزیت‌های اقتصادی پرشماری دارد که صادرات محصولات معدنی، کشاورزی، صنعتی و… از آن جمله است.
حسن همتیان افزود: سال گذشته گردش مالی پسته دامغان از سوی مسئولان سه هزار میلیارد تومان اعلام شد حال فرض کنید اگر هواپیمایی وجود داشت که می‌توانست این پسته را به‌صورت تازه خوری به دست مشتری در مسکو یا استانبول یا کویت برساند آیا ارزش‌افزوده‌ای که پیدا می‌کرد چندین برابر بودجه عمرانی یک سال استان سمنان نمی‌شد؟
وی تأکید کرد: اقلیم استان به دلیل قرارگیری در پایه جنوبی البرز مستعد پرورش گل‌های تزئینی است و جالب‌تر اینکه یک سرمایه‌گذار و کارآفرین این حوزه نیز در دامغان اعلام آمادگی کرده بود که مشغول به فعالیت شود اما شرط وی برای سرمایه‌گذاری راه افتادن مرز هوایی شاهرود بود تا بتواند گل‌های تزئینی را با قید سرعت صادر کند اما این مزیت‌ها یکی پس از دیگری از دست رفتند.
نیم‌نگاهی به گردشگری
این کارشناس اقتصادی بابیان اینکه در کنار مقوله صادرات می‌توان به حوزه گردشگری نیز توجه ویژه‌ای کرد، بیان داشت: یکی از مزیت‌های استان سمنان گردشگری است که در زمره هشت اولویت توسعه‌ای استان نیز قرار دارد و هم پای آب و اشتغال بر روی آن سرمایه‌گذاری شده است درنتیجه چرا نباید در کنار صادرات محصولات، نیم‌نگاهی هم به مقوله پرسود گردشگری داشت؟ امروز با تلاطم‌های ارزی، تقاضا برای سفر به ایران از سوی روس‌ها و حتی حاشیه خلیج بیشتر شده است لذا کسی در این بازی برنده است که بتواند جذب بیشتری داشته باشد.
همتیان بابیان اینکه استان سمنان دارای جذابیت‌های سرمایه‌گذاری به‌خصوص درزمینهٔ انرژی خورشیدی، دانشگاه‌های معتبر، گردشگری، صنایع‌دستی، معادن مهم مانند گچ و نمک، سیلیس، کرومیت، بالزامیت، بوکسیت و مس و ده‌ها مورد دیگر است که همگی برای تردد اساتید دانشگاه، گردشگران، سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی و… نیازمند زیرساخت فرودگاهی هستند، بیان کرد: فرودگاه یکی از الزامات تجارت بین‌الملل محسوب می‌شود که در کنار مقوله صادرات امکان تردد و حضور در محیط را به صاحبان سرمایه و مشاغل می‌دهد.
وی بابیان اینکه داشتن ظرفیتی مانند جنگل ابر، اولنگ، کالپوش، دیباج، شهمیرزاد، مهدی‌شهر و سرخه، افتر و صیدوا و پارک ملی کویر و توران، بایزید بسطامی و ابوالحسن خرقانی و… که هرکدام برای یک استان کافی هستند، سبب شده تا سمنان در شرایط ویژه‌ای ازلحاظ ضرورت تردد و تبادل مسافر و تعاملات تجاری قرار گیرد، گفت: یکی از نیازهای توسعه فرودگاه‌های استان تغییر نگاه مسئولان به سمت اقتصادمحور است.
مرز هوایی سمنان در دست پیگیری است
از فرودگاه سمنان خبرهای خوبی می‌رسد نماینده سمنان، مهدی‌شهر و سرخه در مجلس چندی پیش بابیان اینکه مصوبه بسیار مهمی در خصوص مرز هوایی اخذشده است، گفته بود: پس از اخذ مجوز مرز هوایی، در تلاش هستیم تا پروازهای داخلی و خارجی را در فرودگاه سمنان برقرار کنیم و امیدواریم امکان پرواز به سوریه یا عراق فراهم شود و در دوره جدید وزارت خارجه می‌کوشیم تا دفتر نمایندگی وزارت در استان مستقر شود و امور بازرگانی و تجاری مابین سمنان و دیگر کشورها با سهولت بیشتری پیگیری شود.
وی اوایل شهریورماه ۱۴۰۰ نیز بابیان اینکه در یک سال گذشته تلاش‌های بسیاری برای ارتقای وضعیت فرودگاه سمنان صورت گرفت و در حال حاضر عملیات احداث مخزن سوخت فرودگاه در شرف آغاز است، ابراز داشت: در هفته گذشته پس از مدت‌ها پیگیری، موفق شدیم مجوز مرز هوایی را اخذ کنیم و بدین ترتیب امکان راه‌اندازی پروازهای بین‌المللی در فرودگاه سمنان فراهم‌شده است.
یک ماه قبل نیز امیر مکری، رئیس هیئت‌مدیره و مدیرعامل شرکت فرودگاه‌ها و ناوبری هوایی ایران از فرودگاه سمنان بازدید و در این بازدید اعلام کرد که زیرساخت‌های خوبی در فرودگاه سمنان پیش‌بینی و تعبیه‌شده است. از سوی دیگر عباس گلرو نماینده سمنان، مهدی‌شهر و سرخه در حاشیه این دیدار اعلام کرده بود: تأمین اعتبار برای راه‌اندازی جایگاه سوخت فرودگاه سمنان انجام‌شده و به‌زودی ۵۰ میلیارد ریال ابلاغ می‌شود.
برقراری پرواز حج از سمنان
نماینده سمنان، مهدی‌شهر و سرخه در مجلس می‌گوید: اخذ مرز هوایی و بین‌المللی شدن فرودگاه سمنان دارای مزیت‌های فراوانی است که یکی از آن‌ها می‌تواند استفاده حجاج بیت‌الله الحرام، عتبات عالیات و حتی دلدادگان حرم حضرت زینب (س) در سوریه و دمشق باشد که امیدواریم با پیگیری‌های صورت گرفته این زیرساخت در سمنان محقق شود.
گلرو بابیان اینکه توجیه اقتصادی برای تکمیل فرودگاه سمنان وجود دارد، بیان کرد: یکی از مهم‌ترین موارد در کنار مسائل تجاری، وجود واحدهای صنعتی و تولیدی فراوان در سمنان است که ظرفیت و مزیت اقتصادی خوبی محسوب می‌شوند از سوی دیگر دانشگاه‌ها و ظرفیت‌های تحصیلی نخبگان و اندیشمندان و توجه به جاذبه‌های گردشگری سمنان نیز مدنظر قرار دارد.
به گفته نماینده سمنان «برقراری پرواز مستقیم از فرودگاه سمنان به عتبات عالیات و حج در آینده نزدیک برنامه‌ریزی‌شده است» زیرساختی که اگر انجام شود علی‌رغم وجود یک فرودگاه بین‌المللی در شرق، برای نخستین بار در سطح استان رقم خواهد خورد آن‌هم درحالی‌که مسئولان نظاره‌گر خاک خوردن این بستر مهم حمل‌ونقل هستند.
افزایش صادرات در استان سمنان
در سال ۹۹ درآمد گمرک استان بیش از ۲۵۱ میلیون دلار بوده که نشان از فعالیت خوب شرکت‌های صادراتی استان است از سوی دیگر مدیرکل گمرک استان سمنان می‌گوید: ۱۶۹ میلیون دلار کالا در شش ماه نخست سال جاری از استان صادرشده است.
علی سعدالدین بابیان اینکه صادرات کالا از استان سمنان طی شش ماه نخست سال ۱۴۰۰ نسبت به سال گذشته افزایش ۴۰ درصدی داشته است، تأکید کرد: ۱۱۲ هزار تن کالا طی شش‌ماهه اول سال جاری به ۳۳ کشور دنیا شامل عراق، امارات، ترکیه و… صادرشده و در صورت تقویت زیرساخت‌ها می‌توانیم اقلام متنوع‌تری را نیز از گمرک استان به خارج از کشور صادر کنیم.
نکته قابل‌توجه این است که فقط در سه‌ماهه اول سال جاری نزدیک به ۱۰۰ میلیون دلار کالا از استان سمنان صادرشده است این امر نشان می‌دهد که ظرفیت‌های صادراتی استان با تقویت زیرساخت‌ها می‌توانند ارتقا نیز پیدا کنند و همچنین فرودگاه می‌تواند دست‌یابی ما به بازارهای جدید را نیز بیشتر کند.
نگاه‌ها باید تغییر کند
بی‌راه نیست اگر استان سمنان را سیاست زده ترین استان کشور بدانیم اینجا استانی است که همه‌چیزش به سیاست گره‌خورده و حتی کوچک‌ترین شئون زندگی مردم از بازار خریدشان تا تعیین شهردار و جذب سرمایه‌گذار سیاسی است درحالی‌که امروز اگر نگاه‌ها تغییر و مسئولان ما بدانند که به‌جای سیاست باید اقتصاد بدانند، قطعاً برای این استان مستعد می‌توان آینده‌ای بهتر را متصور بود.
نکته‌ای که مسئولان ما امروز نمی‌دانند این است که استان سمنان برای توسعه محکوم‌به تغییر رویکرد است و لذا نگاهی که چند دهه بر این استان حاکم است و هنوز هم در سطح نمایندگان مجلس و فرمانداران و… وجود دارد می‌بایست شکسته شود. امروز استان سمنان محکوم‌به توسعه گردشگری در روستاها است چراکه هیچ‌چیزی در روستاها باقی نمانده که دستخوش بازی‌های سیاسی قرار نگرفته باشد. روستاها امروز نه آب‌دارند، نه دامداری دارند و نه اشتغال… لذا محکوم هستیم که به سمت گردشگری پیش برویم و باید تمام پیوست‌هایمان به سمت گردشگری برود و حتی ورزش و جوانان ما هم درصورتی‌که طرحی ارائه می‌دهد می‌بایست پیوست گردشگری داشته باشد.
امروز ساختار مولد روستا به مصرف گرایی بدل شده درنتیجه این شهرها هستند که تولید می‌کنند پس در کنار توسعه گردشگری روستایی، باید در شهرها اقتصاد مبتنی بر بازارهای جدید تعریف شود یعنی بتوانیم با استفاده از فرودگاه زعفران و عناب و گلاب و ده‌ها محصول کم آب بر را صادر کنیم اما کجا است گوش شنوا؟ متأسفانه شرایط در استان سمنان روزبه‌روز به دلیل بازی‌های سیاسی و عدم وجود درک درست از شرایط و آمایش سرزمینی بدتر می‌شود و کسی نیست که بتواند جلوی این وضعیت را بگیرد./مهر