نگاهی اجمالی به موقعیت ژئوپولتیک استان مرزی گلستان و برخورداری این استان از سه مرز زمینی، هوایی و حتی دریایی بیانگر آن است که این منطقه در زمره مستعدترین استان‌های کشور برای سرمایه‌گذاری جهت توسعه صادرات محسوب می‌شود.
استانی با ظرفیت‌های بالا در بخش کشاورزی و تولید سالانه پنج میلیون تن انواع محصولات زراعی، باغی و شیلاتی که می‌تواند علاوه بر تأمین نیازهای کشور، بخش عمده‌ای از نیازهای کشورهای مشترک‌المنافع (cis) را تأمین کند.
وجود معادن و صنایع متعدد در گلستان و نیازمندی‌های بازار ترکمنستان و کشورهای مجاور به محصول تولیدی استآن‌هم ازجمله دیگر ظرفیت‌های این استان شمالی است که در کنار نیروی کار ماهر و خدمات فنی و مهندسی زمینه توسعه صادرات از این استان را دوچندان می‌کند.
باوجود همه ظرفیت‌های متعدد گلستان سهم این استان در صادرات کالا و خدمات درخور جایگاه راهبردی این خطه نبوده و در صورت توجه به امر توسعه صادرات، می‌توان بر بسیاری از تنگناها و چالش‌های حوزه اقتصادی منطقه نظیر بیکاری و درآمد سرانه پایین غلبه کرد.
این موضوع مهم که موردتوجه مدیران دولت سیزدهم قرارگرفته و تلاش‌های برای تحقق آن در وزارت خانه‌های متعدد در حال اجراست.
آیت‌الله سید ابراهیم رئیسی در سخنان خود در برنامه تبلیغاتی موعد انتخابات در خصوص ظرفیت‌های گلستان گفت: چرا در استان گلستان بااین‌همه ظرفیت و امکانات شاهد بیکاری باشیم؟ آمار بیکاری در این استان معنا ندارد.
وی با اشاره به اینکه گلستان مرز ورود به ترکمنستان و آسیای میانه است، افزود: باید به صادرات در این استان شمالی توجه داشت و آن را فعال کرد.
نقش ایران در صادرات منطقه بسیار پایین است
رئیسی بابیان اینکه درمجموع نقش ما در صادرات منطقه خیلی پایین است، اظهار داشت: از یک هزار میلیارد دلار بازار صادراتی که در منطقه وجود دارد تنها ۲ درصد سهم ایران است. می‌توان این ۲۰ میلیارد دلار را به ۴۰ تا ۵۰ میلیارد دلار افزایش داد.
وی اضافه کرد: فعالان اقتصادی در استان باید حمایت و کمک عملی بشوند و راهکار آن‌هم پرداخت تسهیلات و حمایت حقوقی و قضائی برای کارآفرینان و تولیدکنندگان ضروری است.
رئیس دولت سیزدهم همچنین در جلسه ستاد هماهنگی اقتصادی دولت، اتخاذ سازوکارهای مناسب و عملی برای توسعه و رونق صادرات غیرنفتی را مورد تأکید قرارداد و گفت: باید با اتخاذ سیاست‌ها و اقدامات عملی و تشویقی روند توسعه صادرات غیرنفتی و بازگردانی ارز ناشی از صادرات به چرخه اقتصادی کشور پیگیری شود.
انگیزه‌های لازم برای توسعه صادرات تقویت شود
رئیسی با اشاره به لزوم اتخاذ راهکارهای مناسب برای رفع موانع موجود در مسیر فعالیت صادرکنندگان و تسهیل فعالیت آنان گفت: باید به‌گونه‌ای برنامه‌ریزی و عمل کرد که با حذف موانع و دشواری‌های فعالیت صادرکنندگان، انگیزه‌های لازم برای توسعه صادرات تقویت شود.
نایب‌رئیس کمیسیون کشاورزی اتاق ایران گفت: باوجوداینکه ظرفیت‌های گلستان در بخش کشاورزی و صنعت بیشمار است اما طی سال‌های اخیر بهره‌وری و استفاده مطلوبی از این پتانسیل حاصل نشده است.
امیر یوسفی ادامه داد: گلستان از قطب‌های کشاورزی کشور محسوب می‌شود و در بخش تولید محصولات زراعی دغدغه‌ای نداریم اما در بخش ارزش‌افزوده و افزایش درآمد کشاورزان اتفاقی محسوسی رخ نداده است.
نایب‌رئیس و عضو هیات رئیسه اتاق بازرگانی گرگان افزود: نام گلستان با سرسبزی و طراوت عجین شده است و هر فرد ایرانی با شنیدن نام این استان تصور می‌کند که با سرزمین رؤیایی مواجه می‌شود اما در این استان محرومیت و فقر زیر سایه سرسبزی جنگل آن پنهان‌شده است.
یوسفی تصریح کرد: در تولید گندم و مرغ درزمره ۲ یا سه استان نخست کشور هستیم و در سایر محصولات زراعی هم‌رتبه کشوری بالایی داریم اما درآمد سرانه پایینی در استان حاصل می‌شود.
وی یادآور شد: به‌عنوان‌مثال بهترین کیفیت گندم کشور مربوط به گندم گلستان است و ازنظر کمی هم تولیدات مطلوبی داریم اما در بخش فرآوری مشکلات عدیده‌ای را شاهد هستیم.
نایب‌رئیس و عضو هیات رئیسه اتاق بازرگانی گرگان ادامه داد: سیلو و کارخانه‌های آرد متعددی در گلستان وجود دارد که می‌تواند موجب ایجاد ارزش‌افزوده و اشتغال آفرینی شود اما برخی سیاست‌های اشتباه سبب شده تا شاهد خروج گندم به‌صورت خام از گلستان باشیم.
یوسفی گفت: همین تصمیمات غلط سبب شده تا همین صنایع تبدیلی اندکی که در بخش گندم وجود دارد هم با نصف ظرفیت نهایی خود به فعالیت مشغول باشند.
وی ادامه داد: قیمت گندم که توسط دولت تعیین می‌شود ناعادلانه است، نرخ تضمینی اعلانی توسط دولت طوری است که انگار کشاورز باید به دولت یارانه بدهد، قیمت تضمینی گندم به‌مراتب پایین‌تر از گندم وارداتی است.
ورود به کشورهای مشترک‌المنافع ظرفیت مهم گلستان
نایب‌رئیس کمیسیون کشاورزی اتاق ایران تصریح کرد: به‌صورت کلی ظرفیت‌های گلستان مغفول مانده است.
یوسفی اضافه کرد: هم‌مرز بودن گلستان با کشور ترکمنستان به‌عنوان یکی از دروازه‌های ورود به کشورهای مشترک‌المنافع ظرفیت بسیار مهمی برای این استان است که تاکنون از آن بهره مناسبی برای اهالی گلستان در پی نداشته است.
نایب‌رئیس کمیسیون کشاورزی اتاق ایران اضافه کرد: هم‌مرز بودن با ترکمنستان مانند چشمه جوشانی است که در دسترس گلستانی‌ها قرارگرفته اما تاکنون هیچ جرعه‌ای از آن برداشته نشده است.
وی ادامه داد به سبب برخی سیاست‌های حاکم در روابط با کشور ترکمنستان که در دولت قبلی ترسیم‌شده، مشکلاتی در امر تجارت با این کشور داریم.
در سال‌های قبل صادرات ۱۰۰ میلیون دلاری هم در سبقه تجاری ایران و ترکمنستان به ثبت رسیده است اما این رقم در برخی از سالها به ۲۰ میلیون دلار هم کاهش‌یافته است.
نایب‌رئیس کمیسیون کشاورزی اتاق ایران ادامه داد در سال‌های گذشته در نمایشگاه‌های متعددی در ترکمنستان شرکت می‌کردیم و بازار خوبی برای محصولات گلستان در ترکمنستان ایجادشده بود اما همه رشته‌ها و تلاش‌ها با چالش‌های حوزه دیپلماسی ایران و ترکمنستان پنبه شد.
هم‌جواری با ترکمنستان قیمت تمام‌شده کالای صادراتی را کاهش می‌دهد
یوسفی گفت: هم‌جواری با بازار ترکمنستان و کشورهای مشترک‌المنافع هزینه حمل و ترانزیت کالا را به حداقل رسانده و درمجموع قیمت تمام‌شده کالای صادراتی را در کشور مقصد کاهش می‌دهد.
این سرمایه‌گذار گلستانی گفت یکی از روش‌های کسب بازارهای جدید کاهش قیمت محصولات صادراتی است که مسافت اندک گرگان با عشق‌آباد این بستر را مهیا کرده است.
به گفته وی سوء تفاهمات بین ایران و ترکمنستان و دیون ایران باید برطرف شود که مسئله به وزارت امور خارجه منعکس‌شده است تا این موضوع برطرف شود.
یوسفی افزود: تا زمانی که این چالش‌ها در بخش بازاریابی در کشورهای مشترک‌المنافع وجود دارد یعنی ما در یک‌شکلی خودتحریمی را در پیش‌گرفته‌ایم.
لزوم داشتن برنامه راهبردی برای صادرات
وی با اشاره به آغاز فعالیت دولت جهادی سیزدهم گفت: امیدواریم با عزم مدیران اجرایی با حل مشکلات دیپلماتیک با ترکمنستان دوباره به بازارهای هدف منطقه برسیم برای تحقق صادرات باید نگاهی وسیع و کلانی داشته باشیم، باید برنامه و راهبرد داشته باشیم، صادرات با نگاه مقطعی و بی‌برنامه محقق نمی‌شود.
نماینده مردم گرگان در مجلس شورای اسلامی نیز افزود: یکی از اصلی‌ترین چالش‌هایی که سبب عقب‌ماندگی گلستان در حوزه صادرات و یا به‌طورکلی توسعه استان شده است مقوله سیاست زدگی در استان است.
رمضانعلی سنگدوینی گفت: ظرفیت‌های بیشمار گلستان در بخش‌های صنعت کشاورزی و گردشگری بر کسی پوشیده نیست اما برخی بزرگان استان با دامن زدن به کارهای جناحی و سیاسی جلوی بهره‌مندی حداکثری از این فرصت را می‌گیرند.
وی تأکید کرد: برای تحقق توسعه و استفاده از مزیت‌های اقتصادی گلستان در حوزه صادرات ابتدا باید به یک اجماع و پیگیری فراگیر برسیم تا نتیجه‌بخش باشد.
به تأکید وی بزرگان استان از همه جناح‌ها و طیف‌های سیاسی باید قدم در میدان عمل بگذارند.
نماینده مردم گرگان در مجلس شورای اسلامی تصریح کرد: با تولید سالانه پنج میلیون تن انواع محصولات زراعی و باغی، وجود جاذبه‌های گردشگری شرایط گلستان در کشور جایگاه خوبی نیست.
بسترسازی صادرات نیازمند سرمایه‌گذاری است
سنگدوینی بیان کرد: سرانه اهالی گلستان از بسیاری از استان‌ها کمتر است و از بسیاری از مواهب کم برخوردار و محروم هستیم.
وی گفت: متأسفانه برخی رفتارهای غلط سبب شده تا در جذب سرمایه‌گذار موفق نباشیم، برای بسترسازی صادرات باید سرمایه‌گذاری کرد باید اعتبار و پول وارد بخش‌های کشاورزی و صنعت کنیم.
گلستان با وحدت و همگرایی به مرکز صادرات شمال تبدیل می‌شود
سنگدوینی افزود: در زمان حاضر سرمایه‌گذاران گلستانی پول و سرمایه خود را در سایر استان‌ها هزینه می‌کنند درحالی‌که با رفع برخی کارشکنی‌ها و ایجاد همگرایی و وحدت می‌توانیم گلستان را به مرکز صادرات شمال کشور تبدیل کرد.
سنگدوینی اشاره‌ای به مشکلات فی‌مابین با ترکمنستان کرد و گفت: برای حل دغدغه‌های موجود با وزرای نفت و امور خارجه مذاکرات انجام‌شده است و تلاش داریم با رایزنی فشرده این چالش در تعاملات با کشور همسایه برطرف شود.
وی با اشاره به بافت جمعیتی استان گلستان گفت: حدود ۳۵ درصد افراد ساکن در گلستان از قومیت ترکمن هستند و این فرصت خوبی برای ارتقای تعاملات بین ۲ کشور ایران و ترکمنستان است.
می‌توان به بازار چین و کشورهای اوراسیا متصل شد
سنگدوینی گفت: نخبگان گلستان در امر خدمات فنی مهندسی می‌توانند بسیاری از نیازهای کشور ترکمنستان را برطرف کنند، از منظر تجارت کالا و تبادلات مالی ترکمنستان این امکان را به ما می‌دهد که به بازار چین و کشورهای اوراسیا متصل شویم.
نماینده مردم گرگان در مجلس شورای اسلامی ابراز امیدواری کرد که در دولت سیزدهم و با اهتمام شخص رئیس‌جمهوری تنگناهای اقتصادی گلستان برطرف شود.
تنگناههای اقتصادی گلستان با اهتمام شخص رئیس‌جمهور برطرف می‌شود
به گفته وی همه وزارت خانه‌های اقتصادی دولت مانند صمت، جهاد کشاورزی، اقتصاد و دارایی و وزارت کشور در تلاش هستند تا برخی خلأهایی که در دولت گذشته وجود داشته را برطرف کنند.
کارشناسان حوزه اقتصادی بر این اعتقادند که با رفع چالش‌های سیاسی بین ایران و ترکمنستان و عملیاتی شدن فعالیت‌های اقتصادی در منطقه آزاد اینچه برون زمینه افزایش صادرات از گلستان امری بسیار سهل و پرسود است.
جمعیت سیصدمیلیونی کشورهای مشترک‌المنافع و نیازمندی‌های محسوس کشورهای این حوزه در حوزه کشاورزی و خدمات فنی و مهندسی فرصتی بی‌بدیل برای گلستان تا با استفاده از ظرفیت‌های موجود رونق در این استان کم برخوردار را به واقعیت تبدیل کند.
توسعه گلستان با استفاده از پتانسیل‌های موجود می‌تواند پیشرانی مناسب برای توسعه استان‌های مجاور هم محسوب شود موضوعی که با توانمندی‌های استآن‌همخوانی دارد.
تولید سالانه حدود پنج میلیون تن محصول در حوزه‌های دام، زراعت، باغبانی، شیلات و آبزیان و جنگل و مرتع، کسب رتبه‌های اول تا چهارم در تولید سویا، خاویار، کلزا، گندم، مرغ، آفتابگردان، پنبه، توتون، پیله تر ابریشم، برنج، هلو، آلو قطره‌طلا و خرمالو ِتولید روزانه مرغ گوشتی بین ۸۰۰ تا ۷۰۰ تن و بهره‌مندی از کشتارگاه‌های صنعتی طیور و متناسب با استاندارد صادرات، توان تولید جوجه یک‌روزه برای صادرات، تولید تخم‌مرغ، پای مرغ، گیاهان دارویی ازجمله زعفران، میگو و مرکبات و ادوات کشاورزی و وجود صنایع ارزشمندی همچون کارخانه سیمان، محصولات خانگی و ید ازجمله ظرفیت‌های محسوس گلستان درزمینهٔ صادرات است.
گلستان با بیش از ۲۰ هزار کیلومترمربع وسعت و جای دادن هفت‌اقلیم از ۱۳ اقلیم دنیا در همسایگی سه استان مازندران، خراسان شمالی و سمنان و کشور ترکمنستان قرار دارد و در تولید محصولات کشاورزی از جایگاه ممتازی در کشور برخوردار است به‌طوری‌که بخش کشاورزی این استان ۲۱۴ هزار خانوار بهره‌بردار معادل ۳۸ درصد اشتغال خالص را به خود اختصاص داده است.
مرز مشترک زمینی با کشور ترکمنستان و برخورداری از گمرک اینچه برون گنبدکاووس، ارتباط ریلی با ترکمنستان و آسیای میانه در سال‌های اخیر، دسترسی به گمرک امیرآباد بهشهر در مازندران، وجود فرودگاه بین‌المللی گرگان و فعالیت بیش از ۸۰۰ بازرگان دارای کارت فعالیت، از دیگر ظرفیت‌های صادرات محصولات تولیدی بخش کشاورزی گلستان است./ایرنا