فاجعه زیست‌محیطی بجنورد در میان پاس‌کاری مسئولان
اترک/ وحدانی: امروزه معضلات زیست‌محیطی شهرها جزو دغدغه‌های مدیران و برنامه ریزان شهری است چرا که یک شهر در صورت مطلوب بودن منظر زیست‌محیطی به توسعه پایدار شهری خواهد رسید.
به گزارش اترک، برای توسعه پایدار شهری عوامل مختلفی از سوی مدیران و برنامه ریزان شهری بررسی و اجرا می‌شود از جمله اجرای طرح‌ها بر اساس ظرفیت هر شهر، بررسی دورنمای آینده شهری، بررسی ابعاد و وجوه مختلف شهری و... اما در این میان یکی از مهم‌ترین وجوه، دستیابی به توسعه پایدار شهری، توجه به ظرفیت‌های زیست‌محیطی آن شهر است تا روزی شاهد تخریب محیط زیست شهری نشویم چرا که اگر فعالیت‌های زیست‌محیطی بیشتر از ظرفیت و خارج از حد توان محیط شهری باشد با مشکلات و چالش‌های جدی و کاهش تاب آوری شهر مواجه خواهیم شد.
مدیران شهری بجنورد به عنوان مرکز خراسان شمالی، برای توسعه شهری بجنورد طی سال‌های اخیر برنامه‌های مختلفی را اجرا کرده از جمله ایجاد کشتارگاه صنعتی.
همان‌طور که می‌دانیم مؤلفه‌های اقتصادی و زیست‌محیطی باید در برنامه‌های شهری مورد توجه باشد و اثرات آنها بر یکدیگر ارزیابی شود و بتوان به یک طرح کلی و مطلوب رسید، کشتارگاه صنعتی بجنورد را نیز اگر از منظر این دو مؤلفه بنگریم، وجودش ضروری و خوب است.
بار دیگر تأکید می‌کنیم در اجرای طرح‌های توسعه پایدار شهری توجه به محیط زیست و حفاظت آن از اهمیت بالایی برخوردار است که گاهی اوقات به دلیل رشد جمعیت و تکنولوژی، محیط بیوفیزیکی نادیده گرفته می‌شود.
حفاظت از محیط زیست احتیاج به توجه و فعالیت‌های مختلف انسانی دارد. تولید زباله، آلودگی هوا، از بین رفتن تنوع زیستی، رهاسازی پساب و ... بعضی از موارد مرتبط با محیط زیست هستند.
رهاسازی پساب و تولید زباله را از جمله موارد مرتبط با محیط زیست عنوان کرده‌ایم، حتماً برایتان پیش آمده که در گذر از محلی بوی زباله و پساب رها شده آزارتان دهد و یا اینکه با محیطی مواجه شده‌اید که محل تجمیع زباله و پساب بوده است، حتی تصور این موارد هم تأسف بار و غیرقابل‌تحمل است.
حالا تصور کنید که اگر پساب رها شده خون کشتار دام باشد! تحمل و قرارگیری در چنین محیطی چقدر برایتان ممکن است؟!
مردم بجنورد از حدود ۱۵ سال پیش که کشتارگاه صنعتی راه اندازی شد خوشحال از اینکه این کشتارگاه به ایجاد اشتغال و رونق شهر به خصوص مناطق اطراف این کشتارگاه کمک می‌کند اما غافل از اینکه، کشتارگاه علاوه بر کشتار دام باعث کشتار محیط زیستشان هم می‌شود.
اتفاقی که سال‌هاست رخ داده و طی روزهای اخیر با انتشار تصاویری از خونابه‌های این کشتارگاه در زمین‌های اطراف توسط یکی از خبرگزاری‌های خراسان شمالی پررنگ‌تر شد و مردم و مسئولان بیشتر متوجه این فاجعه زیست‌محیطی شدند.
پس از انتشار تصاویر، اخبار مربوط به کشتارگاه صنعتی بجنورد، در صدر اخبار خبرگزاری‌ها و نشریات استان بوده و آن هم اخبار مختلف و نقل و قول‌های متفاوت! اگر اخبار را بررسی کنیم متوجه می‌شویم که مسئولان متولی به جای اینکه به دنبال راهکار و حل جدی موضوع باشند، هر کدام تقصیر و ایجاد این فاجعه را به گردن دیگری می‌اندازند!
اگر متولیان در زمان راه اندازی این کشتارگاه تمام قواعد و قوانین آن را مورد توجه قرار می‌دادند امروز محیط زیستمان دچار این حجم از فاجعه نمی‌شد و دلمان به خاطر سهل انگاری و بی توجهی برخی‌ها به درد نمی‌آمد، البته تا امروز به ما ثابت شده که وقتی کار از کار می‌گذرد آن هنگام مسئولان دغدغه رفع و راهکار را به خود می‌گیرند.
برای فاجعه زیست‌محیطی ناشی از کشتارگاه صنعتی بجنورد هم همین موضوع اتفاق افتاد که در ادامه به برخی صحبت‌های مسئولان در خبرگزاری‌های مختلف اشاره می‌کنیم.
+مسئول کیست؟
سازمان محیط زیست می‌گوید به شهرداری بجنورد برای ساخت تصفیه‌خانه فاضلاب کشتارگاه مهلتی سه ماهه داده اما شهرداری تاکنون این کار را نکرده است. اگر این سه ماه به پایان برسد برخورد قانونی انجام خواهد شد.
از سوی دیگر، شهردار بجنورد هم می‌گوید بهره‌بردار کشتارگاه باید نسبت به این موضوع اقدام کند و کشتار زیاد دام در این روزها، مشکلاتی را ایجاد کرده است.
هادی زارعی شهردار بجنورد در گفتگو با یکی از خبرگزاری‌های خراسان شمالی گفته «بودجه انجام این کار را ندارد و راهبر کشتارگاه درباره دفع غیراصولی خونابه‌ها مسئول است.»
این در حالی است که محیط زیست استان شهردار را مسئول برطرف کردن فاضلاب کشتارگاه می‌داند.
رئیس محیط زیست شهرستان بجنورد هم گفته است کشتارگاه بجنورد ۲۰ سال پیش ساخته شده و برای حجم کشتار امروز بجنورد کافی نیست، این کشتارگاه، تصفیه‌خانه هماهنگ با کشتار ندارد و خروج فاضلاب به بیرون از محیط کشتارگاه تخلف است.
برای این تخلف یک پرونده قضایی تشکیل شده است، قبل از اجرای حکم در تاریخ ۱۵ فروردین از محل بازدید و تا ۱۵ تیرماه مهلت داده شد مشکل خونابه‌های کشتار را رفع کند، اما تاکنون در این مهلت سه ماهه، شهرداری بجنورد هیچ اقدامی برای رفع این مشکل انجام نداده است.
با توجه به اینکه کشتار بیشتر شده و میزان فاضلابی که به خارج از کشتار گاه هدایت می‌شود بیشتر از قبل شده است، ما ناچاریم برای اجرای حکم اقدام کنیم.
+پرونده قضایی شد
معاون نظارت و پایش اداره کل حفاظت محیط زیست خراسان شمالی هم گفته است «این اداره کل به علت سرازیر شدن پساب کشتارگاه صنعتی دام از شهرداری بجنورد شکایت کرده و پرونده قضایی شده است.»
+توضیحات پیمانکار کشتارگاه
با وجود وعده‌های چندین باره مسئولان کشتارگاه صنعتی بجنورد مبنی بر راه اندازی تصفیه‌خانه، تاکنون هیچ اقدامی از سوی شهرداری به عنوان مالک و یا مستأجران گذشته و ... انجام نشده است.
جعفر فدایی پیمانکار (راهبر) کشتارگاه صنعتی شهر بجنورد با تأیید مشکل زیست‌محیطی ناشی از رهاسازی پساب (خونابه) کشتار دام سبک و سنگین در اراضی پایین دست این شهر کمبود اعتبار را دلیل تأخیر ۱۵ ساله ایجاد تصفیه‌خانه دانست. راه اندازی تصفیه‌خانه پساب و خونابه‌های این واحد صنعتی به ۳۰ میلیارد ریال اعتبار نیاز دارد. کشتارگاه صنعتی بجنورد که به دلیل مشکلات زیاد تعطیل شده بود به صورت راهبری از مجموعه شهرداری در سال ۹۸ بدون این که مشکل و معضل تصفیه‌خانه رفع شود به شرکت تعاونی توسعه و عمران شهرستانی فخر بجنورد واگذارشده. دستگاه‌های نظارتی از این کشتارگاه ۷۲ مورد ایراد و اشکال گرفتند که شامل نبود واحد دفع فضولات، دفع ضایعات، خرابی کف سالن‌ها و نفوذ خونابه‌ها به زمین، سختی و شوری آب، مشکلات بهداشتی آب، نبود تصفیه‌خانه بود که بخشی از آنها رفع شد و باید نسبت به ایجاد تصفیه‌خانه نیز اقدام شود. واحد پخت ضایعات در این واحد صنعتی ایجاد شد تا بتواند ضایعات را به کمپوست و یا نهاده طیور تبدیل کند که به دلیل هزینه بالا تاکنون تصفیه‌خانه مناسب و استانداردی ایجاد نشده است.
طبق قرار داد عملیات اجرایی و رفع نواقص کلی این واحد تولیدی بر عهده شهرداری است اما متأسفانه به علت کمبود اعتبار سال‌های سال این مشکلات بر روی هم تلمبار شده است. پروانه بهره برداری کشتارگاه صنعتی بجنورد کشتار روزانه ۵۰ رأس دام سنگین و ۵۰۰ رأس دام سبک است و در شرایط فعلی این کشتارگاه پایین‌تر از ظرفیت خود فعالیت دارد و با اضافه شدن کشتار دام عشایر که به صورت تضمینی از سوی شرکت پشتیبانی امور دام خریداری می‌شود، فعالیت این واحد صنعتی نیز ۵۰ درصد افزایش خواهد یافت.
دلیل رهاسازی خونابه ناشی از کشتار دام در روزهای گذشته در اراضی پایین دست ناشی از پر شدن استخر جمع آوری است و بر اساس برنامه ریزی تا زمانی که تصفیه‌خانه کشتارگاه صنعتی بجنورد راه اندازی شود، خونابه‌ها در استخر جمع آوری و پس از پر شدن از طریق تانکر تخلیه و به صورت بهداشتی دفن می‌شود. دلیل اصلی تأخیر در راه اندازی تصفیه‌خانه زیان ده بودن این واحد صنعتی است و خواهان حمایت مالی مسئولان استانی برای راه اندازی تصفیه‌خانه هستیم.
به هر حال پساب ناشی از کشتار حیوان و شست و شوی لاشه گوسفند و گاو دارای چربی، خون، مایعات و جامدات داخل بدن حیوان است که در مجموع از بار آلودگی بالایی برخوردار است و ضرورت دارد که مسئولان امر برای رفع کاهش آلودگی‌های میکروبی آن تدابیر ویژه‌ای اتخاذ کنند.
برای اینکه حفاظت از محیط زیست به واقعیت تبدیل شود، مهم است که جوامع، در این زمینه‌ها پیشرفت کرده و تصمیمات زیست‌محیطی را اتخاذ کنند.
به بخشی از مشکلات و پاس‌کاری‌های مسئولان اشاره کردیم. همه شهروندان خوب می‌دانند که جمع آوری و ایجاد تصفیه‌خانه به عهده شهرداری است، حال شهرداری بجنورد مانند دیگر طرح‌هایی که هیچ گاه به عمل نرسید برای این کار خود دلایلی ارائه می‌دهد که این موضوع سبب نمی‌شود از انجام وظایف خود کوتاهی کند و نسبت به آن بی توجه باشد بلکه به‌جایای ارائه پاسخ‌های بی مورد به فکر چاره اندیشی و عمل به وظایفش باشد.