بروز خشکسالی های متوالی در سال‌های گذشته و کم آبی‌ها سبب شده تا کشت برنج در تمام استان‌ها جز دو سه استان، ممنوع شود. از این رو قرار است در سه سال کشت برنج در خراسان شمالی به صفر برسد.
امسال سال دوم اجرای این ممنوعیت است البته در سال ۹۸، به دلیل بارندگی‌های خوب سطح زیرکشت برنج در استان محدود نشد و البته نسبت به سال ماقبل افزایش یافت.
جهادکشاورزی خراسان شمالی از کشاورزان خواسته تا یونجه را جایگزین برنج کنند اما کشاورزان می گویند این محصول قابل رقابت با برنج نیست و نمی‌تواند برای آنان درآمد مناسب داشته باشد.
بر اساس اعلام مسوولان، قرار است در سه سال میزان کشت برنج در استان به صفر برسد و اکنون ۲ سال از این زمان سپری شده است.
البته در سال گذشته به دلیل بارندگی‌های خوب و مناسب، کشت برنج در خراسان شمالی کاهش نیافت و حتی افزایش یافت.
+یونجه نمی‌تواند با برنج رقابت کند
مسئولان امسال هم بر صفر شدن سطح زیر کشت برنج اصرار می‌کنند، اما به نظر می‌رسد هنوز شرایط و بستر لازم را برای تحقق این امر فراهم نشده است و کشاورزان می گویند کشت های جایگزین برنج که به آنان معرفی شده، هیچ کدام نمی‌تواند به اندازه برنج، صرفه اقتصادی داشته باشد و از این رو مورد استقبال آنان قرار نگرفته است.
کشت های جایگزین برنج که معرفی شده، هیچ کدام نمی‌تواند به اندازه برنج، صرفه اقتصادی داشته باشد و از این رو مورد استقبال آنان قرار نگرفته است
یکی از کشاورزان مانه و سملقان در این باره گفت: ممنوع شدن کشت برنج، سبب بروز مشکلات جدی برای برنج کاران شده و درآمد آنها به شدت کاهش می‌یابد.
رحیم رحیمی اظهار داشت: هیچ محصولی نمی‌تواند جایگزین برنج باشد، چطور ممکن است یونجه به اندازه برنج درآمد داشته باشد، کشاورزان به هیچ عنوان از کشت یونجه و جایگزین کردن آن با برنج استقبال نمی‌کنند.
وی افزود: در هر هکتار از شالیزار بیش از ۲.۵ تن برنج برداشت می‌شود، بر این اساس درآمد کشاورز از هر هکتار شالیزار ۷۵۰ میلیون ریال است.
وی اظهار داشت: میزان یونجه‌ای که در هر بار چینش برداشت می‌شود، ۲.۵ تن است یعنی هر بار ۱۵۰ میلیون ریال محصول از کشتزار یونجه برداشت می‌شود و بر این اساس سالی ۴۵۰ میلیون ریال درآمد به دست می‌آید.
این کشاورز مانه و سملقانی گفت: تفاوت میان درآمد حاصل از کشت برنج و یونجه بسیار زیاد است و نمی‌تواند کشاورز را راضی کند و کشاورزان از جایگزین کردن یونجه استقبال نمی‌کنند.
یک برنج کار دیگر هم گفت: کشاورزان به هیچ عنوان راضی نمی‌شوند که به جای برنج، یونجه کشت کنند.
علی رحمتی با اشاره به اینکه در این استان حبوبات، چغندر قند و ذرت علوفه‌ای به عنوان کشت جایگزین برنج معرفی شده است، گفت: کشت لوبیا با توجه به شرایط بازار، می‌تواند مقرون به صرفه و اقتصادی باشد اما هرگز نمی‌تواند جایگزین برنج شود.
وی افزود: درآمد حاصل از کشت حبوبات نمی‌تواند با برنج قابل رقابت باشد.
+کشت یونجه به اندازه برنج درآمد ندارد
کشت یونجه به دلیل وجود بیش از ۲ میلیون رأس دام در مناطق مختلف خراسان شمالی رواج دارد. هم اکنون کشاورزان خرده پا بیشتر در اراضی شیبدار و همچنین در پایین دست چشمه‌ها یونجه کشت می‌کنند.
مدیر جهاد کشاورزی مانه و سملقان هم گفت: کشت یونجه نمی‌تواند به اندازه برنج، برای کشاورز درآمد داشته باشد از این رو نمی‌توان توقع داشت که یونجه، جایگزین برنج شود.
هادی قهرمانیان اظهار داشت: اکنون برنج در مناطقی از شهرستان کشت می‌شود که جز برنج، محصول دیگری قابل کشت نیست، البته توصیه ما به برنج کاران این است در مناطقی که کشت محصول دیگر قابل انجام است، یونجه کشت کنند.
اکنون برنج در مناطقی از شهرستان کشت می‌شود که جز برنج، محصول دیگری قابل کشت نیست، البته توصیه ما به برنج کاران این است در مناطقی که کشت محصول دیگر قابل انجام است، یونجه کشت کنند
وی افزود: ۹۸ درصد از برنج تولیدی خراسان شمالی، در شهرستان مانه و سملقان تولید می‌شود که ارقام آن شامل سدری دم سیاه، سنگ طارم، طارم هاشمی و طارم دم سیاه است.
قهرمانیان اظهار داشت: در این شهرستان بیش از ۷۰۰ هکتار از کشتزارها زیر کشت برنج رفته است البته پارسال به دلیل شرایط مساعد بارندگی و مناسب بودن منابع آب سطحی، سطح زیر کشت این محصول بیشتر بود.
وی افزود: آنچه سبب شده تا کشاورزان در برابر ممنوع شدن کشت برنج مقارمت کنند و یا نگران آن باشند، به حاشیه رفتن میزان درآمدشان است، هنوز کشت جایگزین برنج به لحاظ صرفه اقتصادی بالا به کشاورزان معرفی نشده است.
قهرمانیان تصریح کرد: هیچ کدام از این گونه‌ها که به عنوان جایگزین کشت برنج، به کشاورزان معرفی شده، نمی‌تواند درآمدی معادل درآمدهای حاصل از کشت برنج داشته باشد. اگرچه کشت حبوبات، چغندرقند و یا ذرت علوفه‌ای، به عنوان کشت جایگزین معرفی شده است.
مدیر جهاد کشاورزی مانه و سملقان افزود: اکنون تنها کشاورزانی به کشت محصول برنج مشغول هستند که تأمین آب مورد نیاز برای آنان، نه مشکلات اجتماعی و اعتراض سایر کشاورزان را به همراه دارد و نه از منابع آب زیرزمینی برای کشت و کار استفاده می‌کنند.
+انتقاد برنج کاران از محدودیت‌ها
مسئول زراعت مدیریت جهاد کشاورزی مانه و سملقان نیز از ممنوع و محدود شدن کشت برنج در این شهرستان انتقاد کرد و گفت: محدود شدن کشت این محصول در این شهرستان، اقدامی غیرمنطقی است و البته مشکلات بسیاری برای این تولیدکنندگان به دنبال دارد.
امیرعباس توکل اظهار داشت: اطلاعات و آمار درستی از میزان مصرف آب برای تولید برنج در این استان به مسوولان مرکز داده نشده است و آنان به خوبی توجیه نشده‌اند، زیرا میزان آب مصرفی برای تولید برنج در این استان، به هیچ عنوان زیاد نیست.
وی تصریح کرد: در استان‌های شمالی که کشت برنج درآن ممنوع نشده، میزان آب مصرفی برای تولید این محصول در هر هکتار ۳۰ تا ۴۰ هزار مترمکعب است اما در این استان، بسیار کمتر از این میزان است.
وی افزود: برنجکاران مانه و سملقان در کشت نشا، پیش از نشاکاری، زمین را با تجهیزات ویژه، غلتک می‌زنند که این اقدام سبب می‌شود تا نفوذ آب به زمین کمتر شده و ماندگاری آب در سطح زمین بیشتر شود و در نهایت، آب کمتری برای کشت، استفاده شود.
توکل اظهار داشت: با محدود شدن کشت برنج، کشاورزان منطقه مانه در شهرستان مانه و سملقان، به کشت پیاز و گوجه فرنگی روی آورده‌اند در حالی که میزان آب، برای تولید این محصولات جالیزی، بیشتر از برنج و البته درآمد حاصل از آن بسیار کمتر از آن است.
توکل گفت: زمین‌هایی که اکنون، زیر کشت برنج می‌رود، نمی‌تواند برای کشت محصول دیگری به کار برود، در این زمین‌ها به واسطه نزدیک بودن به رودخانه اترک، زه آب بالا است و بالا بودن سطح آب سبب شده تا محصول دیگری جز برنج، قابل کشت و تولید نباشد.
زمین‌هایی که اکنون، زیر کشت برنج می‌رود، نمی‌تواند برای کشت محصول دیگری به کار برود، در این زمین‌ها به واسطه نزدیک بودن به رودخانه اترک زه آب، بالا است و بالا بودن سطح آب سبب شده تا محصول دیگری جز برنج، قابل کشت و تولید نباشد
وی با بیان اینکه این زمین‌ها با زه کشی هم نمی‌تواند برای کشت محصولی جز برنج مناسب باشد، افزود: بالا بوددن زه آب در این زمین‌ها سبب شده تا نیاز به آبیاری برنج‌ها، کم باشد.
مسئول زراعت مدیریت جهاد کشاورزی مانه و سملقان تاکید کرد: به عنوان یک کارشناس این حوزه عقیده دارم که کشت برنج در این شهرستان نباید بیش از این محدود شود.
+کشاورزان یونجه را جایگزین برنج کنند
معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهادکشاورزی خراسان شمالی گفت: یونجه یکی از ارقام پیشنهادی به برنجکاران است و می‌تواند جایگزین این کشت ممنوعه در استان شود.
محمدجواد تشکری اظهار داشت: با توجه به نیاز دامداران استان به علوفه، کشت یونجه صرفه اقتصادی بالایی دارد و بر این اساس می‌تواند با برنج رقابت کند.
با توجه به نیاز دامداران استان به علوفه، کشت یونجه صرفه اقتصادی بالایی دارد و بر این اساس می‌تواند با برنج رقابت کند
وی با تاکید بر اینکه یونجه می‌تواند جایگزین برنج باشد افزود: کشت یونجه در زمین‌های حاشیه رودخانه اترک و یا پایین دست سد شیرین دره، بسیار کم هزینه است زیرا با توجه به زه آب بالای این زمین‌ها، نیاز به آبیاری یونجه بسیار کم است از این رو کشاورز تنها هزینه‌های مربوط به برداشت را پرداخت می‌کند.
تشکری اظهار داشت: یونجه، گیاهی چند ساله است و کشاورز تا چند سال، تنها هزینه‌های برداشت را می‌پردازد.
معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهادکشاورزی خراسان شمالی در باره بازار فروش یونجه افزود: دامداران استان و نیز خارج استان، خواهان یونجه هستند و با توجه به قیمت بالای علوفه، اکنون کشت این محصول مقرون به صرفه است.
وی خاطرنشان کرد: یکی دیگر از محصولات پیشنهادی برای جایگزین شدن کشت برنج، کشت حبوبات است، اکنون قیمت حبوبات در بازار بالا است و این محصول می‌تواند با برنج، رقابت کند.
معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهادکشاورزی خراسان شمالی گفت: بر اساس مصوبه هیات وزیران، کشت برنج جز در دو سه استان، ممنوع است و ما نیز تابع قاون هستیم.
وی با بیان اینکه امسال سال دوم اجری مصوبه ممنوعیت کشت برنج است و سال آتی باید سطح زیر کشت برنج به صفر برسد افزود: در سال ۹۸، به دلیل بارندگی‌های خوب و وضعیت مناسب منابع آبی بویژه آب ذخیره شده در پشت سدها، کشت برنج محدود نشد.
معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهادکشاورزی خراسان شمالی خاطرنشان کرد: سال گذشته، شرایط برای کشت برنج مناسب بود و ما تقاضا کردیم که کشت این محصول محدود نشود.
وی گفت: رویکرد دولت، ممنوعیت کشت برنج در تمام استان‌ها جز دو، سه استان است و البته به علت خشکسالی و کم آبی‌ها، سطح زیر کشت این محصول در استان، به شدت کاهش یافته است به طوری که در سال‌های اخیر تنها ۷۰۰ تا ۷۵۰ هکتار از کشتزارها، زیر کشت برنج رفته است.
تشکری اظهار داشت: البته سال قبل به دلیل شرایط بارندگی‌های خوب، سطح زیر کشت برنج، بیشتر شد.
وی درباره برنامه‌ها برای ممنوعیت کشت برنج در استان گفت: برای تحقق برنامه‌های سازگاری با کم آبی، تکالیفی بر عهده نهادهای مختلف از جمله جهاد کشاورزی گذاشته شده است و ما مکلف شده‌ایم تا برای ترویج الگوی کشت، محصولات جایگزین را معرفی کنیم.
معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی خراسان شمالی افزود: ۹۸ درصد از کشتزارهای برنج خراسان شمالی و نیز تولید این محصول در شهرستان مانه و سملقان است و آب مورد نیاز کشت و کار برنجکاران از منابع سطحی تأمین می‌شود که عمدتاً از سد شیرین دره است.
در سال‌های اخیر ۷۵۰ هکتار از کشتزارهای خراسان شمالی زیر کشت برنج می‌رود که ۹۸ درصد از آن در شهرستان مانه و سملقان و مابقی در شرق بجنورد است و ارقام آن شامل سدری دم سیاه، سنگ طارم، طارم هاشمی و طارم دم سیاه است.
به طور میانگین از هر هکتار شالیزار خراسان شمالی چهار هزار و ۷۰۰ کیوگرم شلتوک برداشت و ۶۰ درصد آن به برنج تبدیل می‌شود.
خراسان شمالی ۳۴۴ هزار هکتار عرصه زراعی و باغی دارد.